كنز الفوائد ـ از جمله پندها و سفارش هاى لقمان به فرزندش ـ : فرزندم! به خداى عز و جل اعتماد كن . آن گاه ، از مردم ، بپرس . آيا كسى به خدا اعتماد كرده كه خدا او را نجات نداده باشد؟ فرزندم! بر خدا توكّل كن . آن گاه از مردم ، بپرس . كيست كه بر خدا توكّل كرده و خدا ، برايش كافى نبوده است؟
لقمان عليه السلام : سخت ترينِ مردم از جهت حسابرسى در روز قيامت ، شخصى است كه زندگى اش توسّط ديگرى تأمين مى شود و او بيكار است . اگر كار ، مشقّت بار است ، بيكارى تباهى آفرين است .
به لقمان عليه السلام گفته شد: مگر تو برده فلان خاندان نيستى؟ فرمود: چرا. گفته شد: پس از چه راه به اين مقام كه مى بينيم رسيدى؟ فرمود: با راستگويى، امانتدارى، رها كردن آنچه به من مربوط نيست، فرو بستن چشمانم [از حرام]، نگه داشتن زبانم و خوردن غذاى حلال و پاكيزه. پس، هر كس كمتر از اين داشته باشد، پايين تر از من است و هر كس بيش از اينها داشته باشد، بالاتر از من است و هر كس همين ها را داشته باشد، همانند من است.
پسرم! حكمت بياموز تا بلندپايه گردى؛ زيرا كه حكمت، به سوى دين راهنمايى مى كند و برده را بلندپايه تر از آزاد مى نمايد و مسكين بينوا را ارجمندتر از ثروتمند مى دارد و كوچك را بر بزرگ، مقدّم مى سازد و بينوايان را بر جايگاه سلاطين مى نشاند و شريفان را شرف و سروران را آقايى و ثروتمندان را بزرگى مى افزايد. چگونه فرزند آدم مى پندارد كه كارهاى دين و دنيايش، بدون حكمت، سامان خواهد يافت، در حالى كه هرگز خداى ـ عزّ و جلّ ـ امر دين و دنيا را بدون حكمت، سامان نمى بخشد. و مَثَل حكمتِ بدون اطاعت خداوند، مثل جسم بى روح يا مَثَل زمينِ بى آب است و چنان كه جسم بى روح را شايستگى زندگى، و زمين بى آب را شايستگى خرّمى نيست، حكمت نيز بدون اطاعت خداوند، به كمال نمى انجامد.
فرزندم! هر كس خدا را اطاعت كند، از او بترسد، و هر كس از او ترسيد، او را دوست بدارد، و هر كس او را دوست داشت، از فرمان او پيروى كند، و هر كس امر او را پيروى كرد، سزاوار بهشت و خشنودى او شود.
فرزندم! بكوش تا امروزت بهتر از ديروز و فردايت بهتر از امروز باشد، كه هر كس دو روزش برابر باشد، زيانكار است و هر كس امروزش بدتر از ديروزش باشد، از رحمت خدا دور است.
