امام باقر عليه السلام : هيچ نعمتى چون عافيت نيست و هيچ عافيتى چون توفيق داشتن نيست .
الإمامُ الباقرُ عليه السلام ـ في قولهِ تعالى: «فَقالُوا ربَّنا باعِدْ بَيْنَ أسْفارِنا وَ ظَلَموا أنْفُسَهُم···» . ـ : هؤلاءِ قَومٌ كانَ لَهُم قُرىً مُتَّصِلَةٌ يَنظُرُ بَعضُهُم إلى بَعضٍ ، و أنهارٌ جارِيَةٌ ، و أموالٌ ظاهِرَةٌ ، فكَفَروا بأنعُمِ اللّه ِ و غَيَّروا ما بأنفُسِهِم ، فأرسَلَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ علَيهِم سَيلَ العَرِمِ فغَرَّقَ قُراهُم و أخرَبَ دِيارَهُم و أذهَبَ بأموالِهِم و أبدَلَهُم مَكانَ جَنّاتِهِم جَنَّتَينِ ذَواتَي اُكُلٍ خَمْطٍ و أثْلٍ و شَيءٍ مِن سِدرٍ قَليلٍ ، ثُمّ قالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ : «ذلكَ جَزَيْناهُم بِما كَفَروا و هُل نُجازِي إلاّ الكَفُورَ» . .
امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه «و گفتند : پروردگارا! ميان سفرهاى ما فاصله زياد قرار ده و بر خويشتن ستم كردند···» ـ فرمود : اينان قومى بودند كه آبادى هاى به هم پيوسته داشتند ـ به طورى كه از اين آبادى آن آبادى را مى ديدند ـ و نهرهاى روان و اموال فراوان داشتند، اما نعمت هاى خدا را ناسپاسى كردند و اخلاق و رفتارشان عوض شد. پس، خداوند عزّ و جلّ سيلابِ [سدّ] عرم را به سوى آنان فرستاد و آبادى هايشان را زير آب فرو برد و خانه هايشان را ويران كرد و اموال و دارايى هايشان را از بين برد و باغ هاى آنان را به دو باغ كه ميوه هايى تلخ و شوره گز و نوعى از كُنار تُنُك داشت تبديل كرد. آنگاه خداى متعال فرمود : «اين را به سزاى آنكه كفران و ناسپاسى كردند به آنان داديم. و مگر ما جز ناسپاس را كيفر مى دهيم؟»
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : بِئسَ العَبدُ عَبدٌ يكونُ ذا وَجهَينِ و ذا لِسانَينِ ، يُطري أخاهُ شاهِدا و يأكُلُهُ غائبا ، إن اُعطِيَ حَسَدَهُ ، و إنِ ابتُلِى خَذَلَهُ .
امام باقر عليه السلام : چه بد بنده اى است، بنده اى كه دو رو و دو زبان باشد، در حضور برادرش او را بستايد و در غيابش از وى بد گويد. اگر نعمتى به او عطا شود، بر وى حسادت ورزد و اگر گرفتار آيد او را تنها گذارد.
امام باقر عليه السلام : چه بد بنده اى است بنده بد گوى عيب جوى، پيش روى انسان به گونه اى است و پشت سر به گونه اى ديگر.
امام باقر عليه السلام : چيزى عطا مكن براى اينكه در قبال آن مقدار بيشترى طلب كنى.
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : ما مِن عَبدٍ يَبخَلُ بنَفَقَةٍ يُنفِقُها فيما يُرضِي اللّه َ إلاّ ابتُلِيَ بأن يُنفِقَ أضعافَها فيما أسخَطَ اللّه َ .
امام باقر عليه السلام : هيچ بنده اى نيست كه از خرج كردن چيزى در راهى خدا پسندانه بخل ورزد، مگر اينكه به خرج كردن دو چندانِ آن در راهى خدا ناپسند گرفتار شود.
الإمامُ الباقرُ عليه السلام ـ لَمّا سُئلَ عن قولهِ تعالى : «و لا تَيَمَّمُوا الخَبيثَ مِنْهُ تُنْفِقونَ» ـ : كانَ النّاسُ حينَ أسلَموا عِندَهُم مَكاسِبُ مِن الرِّبا و مِن أموالٍ خَبيثَةٍ ، فكانَ الرّجُلُ يَتعَمَّدُها مِن بَينِ مالِهِ فتَصَدّقَ بها ، فنهاهُمُ اللّه ُ عَن ذلكَ، و إنّ الصَّدَقَةَ لا تَصلُحُ إلاّ مِن كَسبٍ طَيِّبٍ .
امام باقر عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از آيه «و لا تيمّموا الخبيث منه تنفقون ؛ و در پى ناپاك آن نرويد كه از آن انفاق كنيد» ـ فرمود : مردم زمانى كه اسلام آوردند درآمدهايى از ربا و اموال حرام در اختيار داشتند و افراد به سراغ اين درآمدها در بين دارايى هاى خود مى رفتند و آنها را صدقه مى دادند، اما خداوند آنان را از اين كار نهى فرمود؛ چرا كه صدقه دادن جز از درآمد پاك و حلال درست نيست.
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : إنّ الَفيءَ و الأنفالَ ما كانَ مِن أرضٍ لَم يَكُن فيها هِراقَةُ دَمٍ ، أو قَومٌ صالَحوا ، أو قَومٌ أعطَوا بأيدِيهِم ، و ما كانَ مِن أرضٍ خَرِبَةٍ ، أو بُطونِ الأودِيَةِ ، فهذا كُلُّهُ مِن الفَيءِ فهذا للّه ِ و للرّسولِ ، فما كانَ للّه ِ فهُو لرَسولِهِ يَضَعُهُ حَيثُ يَشاءُ ، و هو للإمامِ مِن بَعدِ الرَّسولِ .
امام باقر عليه السلام : فيئ و انفال ، هر زمينى است كه بدون خونريزى تصرّف شده باشد، يا [اموال] مردمى كه [در وا گذارى آنها به مسلمانان با ايشان ]مصالحه كرده باشند، يا [آنچه] كه مردم با دست خود تسليم كنند و هر زمين ويرانه اى، يا بستر رودها. اينها هم جزء فيئ است و به خدا و پيامبر تعلّق دارد و هر آنچه از آن خدا باشد به رسول او تعلّق دارد و او هر گونه كه بخواهد به مصرف مى رساند و بعد از پيامبر به امام تعلّق دارد.
عنه عليه السلام ـ لَمَّا سُئلَ عنِ الأنفالِ ـ : مِنها المَعادِنُ ، و الآجامُ . ، و كلُّ أرضٍ لا رَبَّ لَها ، و كُلُّ أرضٍ بادَ أهلُها فهُو لَنا .
امام باقر عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از انفال ـ فرمود : از جمله انفال است معادن و بيشه ها و جنگل ها و هر زمين بى صاحب و هر سرزمين و آبادى اى كه اهالى آن از ميان رفته باشند. اينها متعلّق به ما مى باشد.
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : مَن وُلِدَ في الإسلامِ فهُو عَرَبيٌّ ، و مَن دَخَلَ فيهِ طَوعا أفضَلُ مِمَّن دَخَلَ فيهِ كَرها ، و المَولى هُو الّذي يُؤخَذُ أسِيرا مِن أرضِهِ و يُسلِمُ ، فذلكَ المَولى .
امام باقر عليه السلام : هر كه مسلمان متولّد شود او عرب است و هركه داوطلبانه به اسلام در آيد بهتر از كسى است كه به ناچار مسلمان شود و مولى كسى است كه از خاك خود به اسيرى گرفته شود و مسلمان گردد. و چنين شخصى مولى است.