احادیث امام سجاد علیه السلام

امام زين العابدين عليه السلام : تمام خير و بركت را در بُريدن طمع از آنچه در دست مردم است ، يافتم .

امام زين العابدين عليه السلام : حقّ همنشين تو عبارت است از اين كه : با او نرمى كنى ، و در توبيخ لفظى ، انصاف را رعايت كنى ، و جز با اذن او از جايت برنخيزى ، و اين كه اگر نزد تو نشست ، بتواند بدون اجازه تو برخيزد ، لغزش هايش را فراموش كنى و خوبى هايش را به ياد داشته باشى و جز نيكى به گوشش نرسانى .

امام زين العابدين عليه السلام : مردى با خانواده خود ، به سفرى دريايى رفت . كشتى آنها درهم شكست و هيچ كس ، جز همسر آن مرد ، نجات پيدا نكرد . او بر تخته شكسته اى از كشتى نجات يافت و به جزيره اى پناه برد .
در آن جزيره ، مردى راهزن بود كه هيچ حريمى براى خدا نبود كه او آن را هتك نكرده باشد . ناگهان ديد كه آن زن بالاى سرش ايستاده است . سرش را به سوى او بلند كرد و پرسيد : انسانى يا جنّى؟
زن پاسخ داد : انسانم .
مرد ، بى آن كه با او سخنى بگويد ، همانند مردى كه با همسرش مى نشيند ، نزد او نشست . هنگامى كه قصد نزديكى با او كرد ، زن پريشان شد . مرد از وى پرسيد : چرا پريشان و نگران شدى؟
پاسخ داد : از اين (خدا) مى ترسم ، و به آسمان اشاره كرد .
مرد گفت : آيا تا به حال چنين كارى كرده اى (زنا داده اى)؟
زن پاسخ داد : نه ؛ به عزّتش سوگند .
مرد گفت : تو اين چنين از او مى ترسى ، در حالى كه چنين كارى نكرده اى . و اينك هم من تو را مجبور مى كنم؟! به خدا سوگند كه من به پريشانى و ترس ، از تو سزاوارترم .
سپس مرد برخواست . و هيچ كارى نكرد و به سوى خانواده اش رهسپار شد ، در حالى كه هيچ فكرى جز توبه به سوى خداوند نداشت .
در همان انديشه راه مى رفت كه راهبى در راه با او برخورد كرد . خورشيد ، گرماى سوزانى بر آن دو مى تابانْد . راهب به جوان گفت : از خداوند بخواه كه برايمان ابرى سايه افكن فراهم كند . خورشيد ، گرماى سوزانى دارد .
جوان گفت : گمان نمى كنم هيچ خوبى اى در پيشگاه خداوند داشته باشم تا با آن جرئت درخواست از او را داشته باشم .
راهب گفت : پس من دعا مى كنم ، تو آمين بگو.
جوان پاسخ داد : باشد .
راهب ، دعا مى كرد و جوان ، آمين مى گفت ، طولى نكشيد كه ابرى بر آنها سايه گسترانْد . هر دو مدّتى را زير سايه ابر ، راه طى كردند . آن گاه ، راهشان جدا شد . جوان به راهى و راهب به راه ديگرى رفت . ابر با جوان همراه شد . راهب به وى گفت : تو از من بهترى . براى اين كه دعاى تو اجابت شد و دعاى من اجابت نشد . به من بگو ماجرايت چيست؟
جوان ، ماجراى خود را با آن زن براى راهب بازگفت . راهب گفت : به جهت ترسى كه از خداوند در دلت راه يافت ، گناهان گذاشته ات آمرزيده شد . دقّت كن كه در آينده چگونه خواهى بود .

امام زين العابدين عليه السلام : لجاجت ، با نادانى همراه است؛ غيرت ، با گرفتارى گره خورده است؛ و عامل بزرگى ، فروتنى است .

امام زين العابدين عليه السلام ـ در مناجاتش ـ : پروردگارا! شادابى را به ما ارزانى كن و از كاهلى و سستى ، ما را پناه ده .

امام زين العابدين عليه السلام ـ از دعاهاى ايشان براى فرزندانش ـ : بار خدايا! بر من منت گذار و فرزندانم را برايم نگه دار ، شايستگى شان ده ، و برايم بهره اى در آنان نِه ، عمرشان را دراز فرما و بر زندگانى شان بيفزا ، خُردسالشان را پرورش ده ، نَاتوانشان را توانا ساز ، تنشان ، دينشان و اخلاقشان را به سلامت دار ، در جان و جسمشان ، و در هر كار از كارهايشان كه در آن مى كوشند ، عافيت نِه ، و روزى شان را براى من و به دست من ، پيوسته قرار ده .
[بار خدايا!] فرَزندانم را همه ، از نيكان ، پرهيزگاران ، بينايان ، شنوندگان ، فرمانبردارانِ خويش و دوستدار و نيكخواه دوستانت گردان ، و چنان كن كه دشمن و كين توز دشمنانت باشند . آمين!
بار خدايا! بازويم را به نيروى فرزندانم توانا ساز ، نابسامانى هايم را بدانان سامان ده ، شمار يارانم را بديشان فزونى بخش ، و مجلسم را بدانان بياراى ، نامم را بديشان زنده بدار ، و در نبودنم ، آنان را به كارم برگمار ، و در نيازمندى ها آنان را به يارى ام وا دار .
[بار خدايا!] چنان كن كه فرزندانم دوستدار من باشند ، به من مهر بورزند ، به من روى آورند ، و در يارى ام پايدار باشند . چنان كن كه فرمانبردارم باشند ، نه عصيانگر و نافرمان ، و نه از مخالفان و خطاكاران .
[بار خدايا!] مرا در پرورش و تربيت و نيكى به آنان موفّق دار، و همراه آنان ، فرزندانى پسر نيز ارزانى ام دار، خيرم را در آن نِه، و مرا در آنچه از تو خواسته ام، بدانان يارى ده ، و مرا و فرزندانم را از شرّ شيطان رانده شده ، پناه ده .
[بار خدايا!] تو ما را آفريده اى و به نيكى امر كرده و از بدى بازداشته اى ، به ثوابِ فرمانبردارى ات تشويق ، و از عقابِ نافرمانى ات بيمناك ساخته اى، كسى را كه در كار ما نيرنگ مى كند ، به دشمنىِ ما گمارده اى ، و در امورى وى را بر ما چيره كرده اى كه ما را بر وى چيره نكرده اى . او را در سينه هاى ما جاى داده اى و چون خون در رگ هايمان روان ساخته اى .
اگر از وى شويم ، از ما غافل نمى شود ، اگر فراموشش كنيم ، فراموشمان نمى كند ، كيفرت را در نظر ما ناچيز مى نمايد ، و ما را از ديگرى جز تو مى ترساند . اگر آهنگِ گناه كنيم ، در ارتكاب آن ، دليرمان مى گرداند و اگر آهنگ كارى شايسته كنيم ، از گزاردنش بازمان مى دارد ، هواهاى نفسانى را براى ما مى آرايد و شبهات را به ما مى نماياند . اگر وعده مان دهد ، دروغ ، مى گويد ، و اگر آرزويى در دلمان برانگيزد ، خلاف آن مى كند . اگر مكرش را از ما باز نگردانى ، گم راهمان مى سازد و اگر از تبهكارى اش بازمان ندارى ، ما را مى لغزاند .
بار خدايا! به توانايى ات قدرتش را در هم شكن ، تا بنيان سعادتمان را نلرزاند ، و توفيق دعايمان ده تا ما را از مكر و فريبش نگه دارد .
بار خدايا! همه خواسته هايم را عطا كن ، حوايجم را برآور ، و از اجابت محرومم مساز ، كه اجابت را خود بر عهده گرفته اى . دعايم را از درگاهت مگردان ، كه خود بدان فرمانم داده اى . آنچه دنيا و آخرتم را اصلاح مى كند ، عطايم كن : بر زبانش آورده باشم يا از يادش برده باشم ، اظهارش كرده باشم يا در دل نهان داشته باشم ، آشكارش كرده باشم يا پوشانده باشم .
[بار خدايا!] چنان كن كه در همه حال ، با درخواست از تو ، از مصلحان باشم ، و با طلب از درگاهت ، از كام يافتگان گردم ، و با توكلّ بر تو از كسانى نباشم كه محروم اند .
[بار خدايا!] در شمارِ آنانم بر پناه جستن به تو خو گرفته اند و از سودايت سود برده اند و در آسايشگاهِ عزّتت آرميده اند و از كَرَمت به روزىِ حلال ، دست يافته اند و از بخششت به فراخىِ نعمت رسيده اند و با تو از ذلّت به عزّت دست يافته اند و از ستم به دادگرى ات پناه جسته اند و به مِهرت از گرفتارى رهيده اند و از توانگرى ات توانگرى يافته اند و به پارسايى ات از گناه و لغزش مصون مانده اند و به طاعتت به خير و رشاد و صواب ، توفيق يافته اند ، و به قدرتت از گناهان رهايى يافته و در كوى رحمت آرميده اند .
بار خدايا! همه اين خواسته ها را به توفيق و مهرت ارزانى ام دار ، و ما را از عذاب دوزخت نگه دار ، و همه مردان و زنان با ايمان را در اين سراى در گذار و آخرت ماندگار ، بدانچه براى خود و فرزندانم خواسته ام گرامى دار ، كه تو نزديك و اجابت كننده اى ، شنواى دانايى ، در گذرنده و آمرزگارى ، نرم خوى و مهربانى .
ما را در اين دنيا نيكى و در آخرت ، نيكى عطا فرماى و از عذاب آتش ، رهايى مان بخش .

امام زين العابدين عليه السلام : مردى باديه نشين ، نزد پيامبر خدا آمد . پيامبر صلي الله عليه و آلهبا عبايى سرخ رنگ ، بيرون آمد . باديه نشين گفت : اى محمّد! طورى بيرون آمده اى كه گويا جوان هستى؟!
فرمود : «بلى ، اى باديه نشين! من جوانم ، فرزند جوان و برادرِ جوان» .
مرد گفت : اى محمّد! خودت جوانى ، آرى ؛ ولى چگونه فرزندِ جوان و برادرِ جوانى؟
فرمود : «آيا سخن خداوند عز و جل را در قرآن نشنيده اى كه مى فرمايد : «گفتند : شنيديم جوانى ، از آنها [به بدى] ياد مى كرد كه به او ابراهيم گفته مى شود ...» و من ، فرزند ابراهيم هستم . و امّا برادرِ جوان هستم؛ زيرا در روز نبرد اُحد ، منادى از آسمان ندا داد كه : "شمشيرى جز ذو الفقار ، و جوانى جز على نيست" و على ، برادر من است و من ، برادر اويم» .

امام زين العابدين عليه السلام ـ درباره اين سخن خداوند عز و جل : ـ «اگر برهان پروردگارش را نديده بود ، ...» : همسر عزيز مصر به سمت بُت رفت و پارچه اى بر او افكند . يوسف عليه السلام به وى گفت : «اين ، چه كارى است؟» .
زن گفت : خجالت مى كشم كه بت ما را ببيند .
يوسف عليه السلام به وى گفت : «تو از چيزى كه نمى شنود و نمى بيند و درك نمى كند و نمى خورد و نمى آشامد ، حيا مى كنى و من از كسى كه انسان را آفريد و به او آموخت ، حيا نكنم؟!» . اين است معناى سخن خداوند عز و جل : «اگر برهان پروردگارش را نديده بود ...» .

حقّ نصيحت خواه اين است كه به راه صحيحى كه مى دانى مى پذيرد، راهنمائيش كنى و سخن، در حدّ درك و فهم و عقلش بگويى كه هر عقلى، ظرفيت مخصوص خود را دارد و روش تو بايد همراه با مهربانى و رحمت باشد.

پرخورى و شكم بارگى، مستىِ سيرى، غرور ثروت و قدرت، از جمله عوامل بازدارنده از عمل صالح و كاهلى در آن هستند و ياد خدا را از خاطر انسان مى بَرند.