الإمامُ الباقرُ عليه السلام : إنَّ للّه ِِ عُقوباتٍ في القُلوبِ و الأبدانِ : ضَنْكٌ في المَعيشَةِ ، و وَهْنٌ في العِبادَةِ ، و ما ضُرِبَ عَبدٌ بِعُقوبَةٍ أعظَمَ مِن قَسوَةِ القَلبِ .
امام باقر عليه السلام : همانا خداوند را كيفرهايى براى دلها و پيكرهاست [كيفرهاى روحى و جسمى]: تنگى زندگى و سستى در عبادت و هيچ بنده اى به كيفرى سخت تر از سخت دلى مبتلا نشده است.
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : لَمّا خَلَقَ اللّه ُ العَقلَ قالَ لَهُ : أقبِلْ فَأقبَلَ ، ثُمَّ قالَ لَهُ : أدبِرْ فَأدبَرَ ، فقالَ : و عِزَّتي و جَلالي ما خَلَقتُ خَلقا أحسَنَ مِنكَ . ، إيّاكَ آمُرُ و إيّاكَ أنهى ، و إيّاكَ اُثيبُ و إيّاكَ اُعاقِبُ .
امام باقر عليه السلام : چون خداوند عقل را آفريد به او فرمود: رو كن و او رو كرد؛ سپس فرمود: برگرد و او برگشت. آن گاه فرمود: به عزّت و جلالم سوگند كه من آفريده اى نيكوتر از تو نيافريده ام . تو را فرمان مى دهم و تو را نهى مى كنم (مخاطب امر و نهى من تو هستى)، تو را پاداش مى دهم و تو را به كيفر مى رسانم.
عنه عليه السلام ـ مِمّا اُوحِيَ إلى موسى عليه السلام ـ : أنا اُؤاخِذُ عِبادي عَلى قَدرِ ما أعطَيتُهُم مِنَ العَقلِ .
امام باقر عليه السلام : از جمله چيزهايى كه به موسى عليه السلام وحى شد، اين بود: من بندگان خود را به اندازه خردى كه به آنها داده ام بازخواست مى كنم.
عنه عليه السلام : إنَّما يُداقُّ اللّه ُ العِبادَ في الحِسابِ يَومَ القِيامَةِ عَلى قَدرِ ما آتاهُم مِنَ العُقولِ في الدّنيا .
امام باقر عليه السلام : در روز قيامت، خداوند به اندازه عقلى كه در دنيا به بندگان داده است در رسيدگى به حساب آنها دقّت به خرج مى دهد.
عنه عليه السلام : وَجَدتُ في الكِتابِ [ يَعني كِتابا لِعَلِيٍّ عليه السلام ] أنَّ قيمَةَ كُلِّ امرِئٍ و قَدرَهُ مَعرِفَتُهُ ، إنَّ اللّه َ تَبارَكَ و تَعالى يُحاسِبُ النّاسَ عَلى قَدرِ ما آتاهُم مِنَ العُقولِ في دارِ الدّنيا .
امام باقر عليه السلام : در كتاب ـ مقصود كتابى از على عليه السلام است ـ خواندم كه ارزش هر كس به اندازه شناخت اوست. همانا خداوند تبارك و تعالى مردم را به اندازه عقل و فهمى كه در دنيا به آنها داده است حسابرسى مى كند.
امام باقر عليه السلام : مصيبتى، چون بى خردى نيست.
امام باقر عليه السلام : در دل آدمى چيزى از كِبر وارد نشد، مگر اين كه از خرد او كاسته شد.
امام باقر عليه السلام : خردى چون مخالفت با هواى نفْس نيست.
امام باقر عليه السلام : خرد، جايگاهش دل است.
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : إنَّ قَلبا لَيسَ فيهِ شَيءٌ مِنَ العِلمِ كالبَيتِ الخَرابِ الَّذي لا عامِرَ لَهُ .
امام باقر عليه السلام : دلى كه در آن چيزى از دانش نباشد، مانند خانه ويرانه اى است كه آباد كننده اى ندارد.