پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خردمندترين مردم، مدارا كننده ترين آنها با مردم است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : كاملترين مردم از لحاظ خرد، بيمناك ترين و فرمانبردارترين آنان از خداست.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : كم خردترين مردم بيمناك ترين و فرمانبردارترين آنها از سلطان است.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : قَسَمَ اللّه ُ العَقلَ ثَلاثَةَ أجزاءٍ ، فمَن كُنَّ فيهِ كَمُلَ عَقلُهُ ، و مَن لَم يَكُنَّ فَلا عَقلَ لَهُ : حُسنُ المَعرِفَةِ بِاللّه ِ ، و حُسنُ الطّاعَةِ للّه ِِ ، و حُسنُ الصَّبرِ عَلى أمرِ اللّه ِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند عقل را به سه جزء تقسيم كرد؛ در هر كس اين سه جزء باشد عقلش كامل است و در هر كس نباشد از عقل بى بهره است: نيكو شناختن خدا، نيكو فرمان بردن از خدا و نيكو صبر كردن بر كار خدا.
عنه صلى الله عليه و آله : لَم يُعبَدِ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ بِشَيءٍ أفضَلَ مِنَ العَقلِ ، و لا يَكونُ المُؤمِنُ عاقِلاً حَتّى يَجتَمِعَ فيهِ عَشرُ خِصالٍ : الخَيرُ مِنهُ مَأمولٌ ، و الشَّرُّ مِنهُ مَأمونٌ ، يَستَكثِرُ قَليلَ الخَيرِ مِن غَيرِهِ ، و يَستَقِلُّ كَثيرَ الخَيرِ مِن نَفسِهِ ،و لا يَسأمُ مِن طَلَبِ العِـلمِ طولَ عُمرِهِ ، و لا يَتَبَرَّمُ بِطُلاّبِ الحَوائجِ قِبَلَهُ ، الذُّلُّ أحَبُّ إلَيهِ مِنَ العِزِّ ، و الفَقرُ أحَبُّ إلَيهِ مِنَ الغِنى ، نَصيبُهُ مِنَ الدّنيا القُوتُ ، و العاشِرَةُ و ما العاشِرَةُ : لا يَرى أحَدا إلاّ قالَ : هُوَ خَيرٌ مِنّي و أتقى ··· ، فإذا رَأى مَن هُوَ خَيرٌ مِنهُ و أتقى ، تَواضَعَ لَهُ ، لِيَلحَقَ بِهِ ، و إذا لَقِيَ الّذي هُوَ شَرٌّ مِنهُ و أدنى قالَ : عَسى خَيرُ هذا باطِنٌ ، و شَرُّهُ ظاهِرٌ ، و عَسى أن يُختَمَ لَهُ بِخَيرٍ ، فإذا فَعَلَ ذلكَ فقَد عَلا مَجدُهُ و سادَ أهلَ زَمانِهِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند عزّ و جلّ به چيزى برتر از عقل عبادت نشده است و مؤمن آن گاه عاقل باشد كه ده خصلت در او فراهم آيد: به خير او اميد رود، شرّش به كسى نرسد، اندك كارِ خوب ديگران را زياد شمارد و خوبيهاى فراوان خود را اندك بيند، تا زنده است از آموختن دانش خسته نشود، از اين كه نيازمندان به سوى او آيند به ستوه نيايد، فرو دستى را از فرادستى و زورمندى دوست تر داشته باشد و تهيدستى را از توانگرى. بهره اش از دنيا، خوراك روزانه باشد و دهمين خصلت كه از همه مهمتر است اين كه: هر كه را ببيند بگويد: او از من بهتر و پرهيزگارتر ··· است. پس، هر گاه كسى را بهتر و پرهيزگارتر از خود ببيند در برابرش فروتنى كند، تا به مرتبه او برسد و هر گاه كسى را بدتر و پست تر از خود ببيند، گويد: اى بسا كه ظاهرش بد اما باطنش خوب باشد و چه بسا كه عاقبتش به خير بينجامد . هر گاه مؤمن چنين باشد، به اوج بزرگى دست يافته و بر هم روزگاران خويش مهترى يافته است.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : المالُ يَكشِفُ عَن مِقدارِ عَقلِ صاحِبِهِ ، و الحاجَةُ تَدُلُّ عَلى عَقلِ صاحِبِها ، و المُصيبَةُ تَدُلُّ عَلى عَقلِ صاحِبِها إذا نَزَلَت بِهِ ، و الغَضَبُ يَدُلُّ عَلى عَقلِ صاحِبهِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : ثروت، از اندازه خرد صاحبش پرده بر مى دارد و نياز، نشانگر خرد صاحب نياز است و مصيبت، هر گاه بر كسى فرود آيد، ميزان خرد او را نشان مى دهد و خشم به ميزان خردِ خشم كننده رهنمون مى شود.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : ألا و إنَّ مِن عَلاماتِ العَقلِ التَّجافي عَن دارِ الغُرورِ ، و الإنابَةُ إلى دارِ الخُلودِ ، و التَّزَوُّدُ لِسُكنَى القُبورِ ، و التَّأهُّبُ لِيَومِ النُّشورِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : از نشانه هاى خرد است: دورى كردن از سراى فريب و روى آوردن به سراى جاودانى و توشه برگرفتن براى خانه گور و آماده شدن براى روز رستاخيز.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : رَأسُ العَقلِ بَعدَ الدِّينِ التَّوَدُّدُ إلَى النّاسِ ، وَ اصطِناعُ الخَيرِ إلى كُلِّ بَرٍّ و فاجِرٍ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بعد از ديندارى، دوستى كردن با مردم و خوبى كردن به هر نيكوكار و بد كردارى رأس خردمندى است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بعد از ايمان، به خدا دوستى با مردم رأس خردمندى است.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : يا علي أحسَنُ العَقلِ ما اكتُسِبَ بِهِ الجنَّةُ و طُلِبَ بِهِ رضا الرَّحمنِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : برترين خرد آن است كه به وسيله او بهشت بدست آيد و بدان رضاى پروردگار طلب گردد.