رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : ما قَسَمَ اللّه ُ لِلعِبادِ شَيئا أفضَلَ مِنَ العَقلِ ؛ فنَومُ العاقِلِ أفضَلُ مِن سَهَرِ الجاهِلِ ، و إقامَةُ العاقِلِ أفضَلُ مِن شُخوصِ الجاهِلِ ، و لا بَعَثَ اللّه ُ نَبِيّا و لا رَسولاً حَتّى يَستَكمِلَ العَقلَ ، و يَكونَ عَقلُهُ أفضَلَ مِن جَميعِ عُقولِ اُمَّتِهِ ، و ما يُضمِرُ النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله في نَفسِهِ أفضَلُ مِنِ اجتِهادِ المُجتَهِدينَ ، و ما أدَّى العَبدُ فَرائضَ اللّه ِ حَتّى عَقَلَ عَنهُ ، و لا بَلَغَ جَميعُ العابِدينَ في فَضلِ عِبادَتِهِم ما بَلَغَ العاقِلُ ، و العُقَلاءُ هُم اُولو الألبابِ ، الّذينَ قالَ اللّه ُ تَعالى : «و ما يَذَّكَّرُ إلاّ اُولُو الألْبابِ» .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند چيزى بهتر از خرد، قسمتِ بندگان خود نكرده است. پس، خوابِ خردمند برتر از شب زنده دارىِ نادان است و در خانه ماندن خردمند برتر از سفر كردن نادان [براى طاعت خدا مانند حج و جهاد] است. خداوند هيچ پيامبر و رسولى را مبعوث نكرد مگر آن گاه كه خردش به كمال رسيد و خردش برتر از همه خردهاى امتش گشت. و آنچه پيامبر صلى الله عليه و آله در درون خود نگاه مى دارد برتر از كوشش كوشندگان است. و بنده فرايض خدا را نگزارد مگر آن گاه كه درباره او تعقّل ورزد و همه عابدان در فضيلت عبادتشان به آن جا كه خردمندان مى رسند نرسند. خردمندان همان اولو الالباب (صاحبان انديشه) هستند كه خداوند متعال فرمود: «و پند نگيرند مگر اولو الالباب».
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إذا بَلَغَكُم عَن رَجُلٍ حُسنَ حالٍ فَانظُروا في حُسنِ عَقلِهِ ، فَإنَّما يُجازى بِعَقلِهِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هرگاه از خوبى دين كسى خبر يافتيد به خوبى خردِ او بنگريد؛ زيرا به ميزان خردش پاداش داده مى شود.
عنه صلى الله عليه و آله : إنَّ الرَّجُلَ لَيَكونُ مِن أهلِ الجِهادِ ، و مِن أهلِ الصَّلاةِ و الصِّيامِ ، و مِمَّن يَأمُرُ بِالمَعروفِ و يَنهى عَنِ المُنكَرِ ، و ما يُجزى يَومَ القِيامَةِ إلاّ عَلى قَدرِ عَقلِهِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : آدمى اهل جهاد و نماز و روزه و امر به معروف و نهى از منكر است، امّا در روز رستاخيز جز به اندازه خردش پاداش داده نمى شود.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : دانش، پيشواى عمل است و عمل پيرو آن.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : لِكُلِّ شَيءٍ دِعامَةٌ ، و دِعامَةُ المُؤمِنِ عَقلُهُ ، فبِقَدرِ عَقلِهِ تَكونُ عِبادَتُهُ لِرَبِّهِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر چيزى پشتوانه اى دارد و پشتوانه مؤمن، خرد اوست و به اندازه خردش پروردگارش را بندگى مى كند.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنَّما يُدرَكُ الخَيرُ كُلُّهُ بِالعَقلِ ، و لا دِينَ لِمَن لا عَقلَ لَهُ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خير و خوبى، تماما، با خرد به دست مى آيد و كسى كه خرد ندارد دين ندارد.
عنه صلى الله عليه و آله : لِكُلِّ شَيءٍ آلَةٌ و عُدَّةٌ و آلَةُ المُؤمِنِ و عُدَّتُهُ العَقلُ ، و لِكُلِّ شَيءٍ مَطِيَّةٌ و مَطِيَّةُ المَرءِ العَقلُ، و لِكُلِّ شَيءٍ غايَةٌ و غايَةُ العِبادَةِ العَقلُ، و لِكُلِّ قَومٍ راعٍ و راعي العابِدينَ العَقلُ، و لِكُلِّ تاجِرٍ بِضاعَةٌ و بِضاعَةُ المُجتَهِدينَ العَقلُ ، و لِكُلِّ خَرابٍ عِمارَةٌ و عِمارَةُ الآخِرَةِ العَقلُ ، و لِكُلِّ سَفْرٍ فُسطاطٌ يَلجَؤون إلَيهِ و فُسطاطُ المُسلِمينَ العَقلُ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر چيزى براى خود ابزار و ساز و برگى دارد و ابزار و ساز و برگِ مؤمن خرد است؛ هر چيزى مَركَبى دارد و مركب انسان خرد است؛ هر چيزى هدف و غايتى دارد و هدف و غايت عبادت [رسيدن به] خرد است؛ هر گروهى سرپرستى دارد و سرپرستِ عابدان خرد است؛ هر بازرگانى كالايى دارد و كالاى كوشندگان خرد است؛ هر ويرانى اى را آبادانى اى است و آبادانىِ آخرت خرد است و هر گروه مسافرى براى خود خيمه اى دارند كه سر پناهشان است و خيمه مسلمانان خرد است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : جانمايه انسان خرد اوست و كسى كه خرد ندارد دين ندارد.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : از خرد راهنمايى بجوييد تا راهنمايى شويد، و از آن نافرمانى نكنيد كه پشيمان مى شويد.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : العَقلُ نورٌ خَلَقَهُ اللّه ُ لِلإنسانِ ، و جَعَلَهُ يُضيءُ عَلَى القَلبِ ؛ لِيَعرِفَ بِهِ الفَرقَ بَينَ المُشاهَداتِ مِنَ المُغَيَّباتِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خرد نورى است كه خداوند براى انسان آفريد و آن را روشنگر دل قرار داد، تا در پرتو آن تفاوت ميان ديدنيها و ناديدنيها را بشناسد.