احادیث رسول خدا صلی الله علیه و آله

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : همانا خرد، زانو بند نادانى است، و نفس [امّاره] مانند شرورترين جنبدگان است كه اگر پايش بسته نشود، بيراهه مى رود.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خرد نورى است كه خداوند براى انسان آفريد و آن را روشنگر دل قرار داد، تا به وسيله آن تفاوت ميان ديدنيها و ناديدنيها را بشناسد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند تبارك و تعالى، خرد را از نورى اندوخته و نهفته در علم ازلى خويش آفريد كه هيچ پيامبر مرسل و فرشته مقرّبى از آن آگاه نبود. پس، دانش را نفْسِ خرد قرار داد و فهم را جانِ آن و پارسايى را سرش و حيا را در چشمانش و حكمت را زبانش و مهربانى را دهانش و دلسوزى را دلش. آن گاه درون آن را با دَه چيز، انباشته و محكم كرد: با يقين و ايمان و راستى و آرامش و اخلاص و مدارا و دَهِش و قناعت و تسليم و سپاسگزارى.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : ويژگى خردمند اين است كه در برابر رفتار جاهلانه نادان نسبت به خود بردبارى نشان مى دهد، از كسى كه به او ستم كرده است در مى گذرد، در برابر فرو دست خود فروتن است، از فرادست خود در طلب نيكى پيشى مى گيرد، چون بخواهد سخن بگويد مى انديشد، اگر آنچه مى خواهد بگويد خوب بود مى گويد و بهره مند مى شود و اگر بد بود خاموشى مى گزيند و سالم مى ماند، هر گاه با فتنه اى رو به رو شود به خدا پناه مى برد و دست و زبان خود را نگه مى دارد، هر گاه فضيلتى بيند آن را غنيمت مى شمارد، شرم و حيا از او جدا نمى شود و آزمندى از او سر نمى زند؛ اينها ده خصلتند كه خردمند به آنها شناخته مى شود.

رسول خدا صلى الله عليه و آله ـ آن گاه كه در حضور او درباره مردى مسيحى كه از قدرت سخنورى و وقار و هيبتى برخوردار بود، گفته شد: چه خردمند است اين مرد مسيحى! ـ فرمود : خاموش! همانا خردمند كسى است كه خدا را يگانه بداند و طاعت او را به جاى آورد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خردمند كسى است كه خدا را فرمان برد؛ گر چه زشت رو و حقير باشد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در پاسخ به اين پرسش كه عقل چيست؟ ـ فرمود : به كار بستن طاعت خدا و راستى كه عمل كنندگان به طاعت خدا همان خردمندانند.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خردمند را نسزد كه كوچنده باشد، مگر براى سه كار: تأمين زندگى، يا توشه برگرفتن براى معاد، يا كام جويى از راه حلال.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هان! خردمندترين مردم بنده اى است كه پروردگارش را شناخت و فرمانش بُرد و دشمنش را شناخت و نا فرمانيش كرد و سراى اقامت خود (آخرت) را شناخت و آن را آباد كرد و دانست كه بزودى بايد كوچ كند و لذا ره توشه برداشت.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خردمندترينِ مردم، نيكوكارِ ترسان [از عذاب خدا] است و نادانترينشان، بدكارِ آسوده خاطر [از عذاب الهى] است.