مقدمه
و بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد خداوند اسراف كنندگان را دوست ندارد.
اسراف يكى از نمونه هاى آشكار حركتهاى نابخردانه است. عقل و وحى بر كاربرد امكانات در زمينه هاى مورد نياز تأكيد دارد و دور ريختن، هدر دادن و از بين بردن مواد لازم قابل استفاده را محكوم و ناپسند مى داند، وجدان انسان از اسراف نفرت دارد و اين تنبلى ها و ناآگاهيها، غفلت ها و رفاه زدگيهاست كه زمينه را براى اسراف هموار مى سازد.
اسراف هميشه و همه جا بر پيكر اخلاق و اقتصاد و سلامتى فرد و جامعه ضربه وارد مى كند، اما در شرايط كنونى جامعه اسلامى ما كه فشار استكبار غرب براى تحميل و تشديد فقر بر امت اسلام، هر چه بيشتر شده است.
اسراف، گناهى كوچك نيست، اسراف در اموال شخصى گناه و در بيت المال مسلمين گناهى بزرگتر است.
انتخاب چهل هشدار از گفتار پيشوايان اسلام در زمينه اسراف، بدين اميد انجام گرفته است كه امت اسلامى با كاهش و جلوگيرى از ريخت و پاش ها بر عزّت و قدرت خويش بيفزايند و در برابر خداوند متعال و جهان اسلام سرفراز باشند. «انشاءاللّه»
قم ـ محمود شريفى
11 ذيقعده 1416 روز ميلاد امام هشتم عليه السلام
و 12 فروردين 1375 روز جمهورى اسلامى
نمایش منبع
قالَ الصّادِقُ عليه السلام:
اِنَّمَا اْلاِسْرافُ فيما اَتلَفَ الْمالَ وَاَضَرَّ بِالْبَدَنِ.
قيلَ: فَمَا اْلاِقْتارُ؟
قالَ: اَكْلُ الْخُبْزِ وَالْمِلْحِ وَاَنْتَ تَقْدِرُ عَلى غَيْرِهِ.
امام صادق عليه السلام فرمود:
اسراف آنست كه انسان مالش را از بين ببرد و به بدنش صدمه
بزند عرض شد پس اقتار چيست؟
فرمود: اينست كه غذايت نان و نمك باشد در صورتيكه قدرت
دارى غذاى مناسبترى بخورى.
نمایش منبع
قالَ الصّادِقُ عليه السلام:
مَنْ شَرِبَ مِنْ ماءِ الْفُراتِ وَاَلْقى بَقيَّةَ الْكُوزِ خارِجَ الْماءِ
فَقَدْ اَسْرَفَ.
امام صادق عليه السلام فرمود:
كسى كه آبى را از نهر فرات «گوارا» براى خوردن بردارد و بعد از
نوشيدن، زيادى آنرا بيرون بريزد اسراف كرده است.
نمایش منبع
عَنَ اَبى عَبْدِاللّه عليه السلام قالَ:
اَدْنَـى اْلاِسْـرافِ هَـراقَةُ فَضْلِ اْلاِنـاءِ وَابْتِذالُ ثَوْبِ الصَّوْنِ
وَاِلْقاءُ النَّـوى.
امام صادق عليه السلام فرمود:
پائين ترين مرتبه اسراف عبارتست از:
1 ـ دور ريختن آبيكه از آشاميدن اضافه آمده است.
2 ـ اينكه لباس كار و لباس بيرونى، يكى باشد.
3 ـ بدور انداختن هسته خرما پس از خوردن خرما
1 ـ دور ريختن آبيكه از آشاميدن اضافه آمده است.
2 ـ اينكه لباس كار و لباس بيرونى، يكى باشد.
3 ـ بدور انداختن هسته خرما پس از خوردن خرما
نمایش منبع
رُوِىَ:
اَنَّهُ نَظَرَ الصّادِقُ عليه السلام اِلى فاكِهَةٍ قَدْرُمِيَتْ مِنْ دارِهِ لَمْ
يُسْتَقْصَ اَكْلُهافَغَضِبَ وَ قالَ:
ما هذا اِنْ كُنْتُمْ شَبِعْتُمْ فَاِنَّ كَثيرا مِنَ النّاسِ لَمْ يَشْبَعُوا فَاَطْعِمُوهُ
مَنْ يَحْتاجُ اِلَيْهِ.
نقل شده است كه:
امام صادق عليه السلاممشاهده كرد سيبى را نيم
خورده از خانه بيرون انداخته اند، خشمگين شد و فرمود: اگر
شما سير هستيد خيلى از مردم گرسنه اند خوب بود آنرا به
نيازمنديش مى داديد.
نمایش منبع
عَنْ اَبِى عَبْدِاللّه عليه السلام، قالَ:
اِنّى اَجِدُ الشَّيْئَ الْيَسيرَ يَقَعُ مِنَ الْخَوانِ فَاُعيدُهُ فَيَضْحَكُ الْخادِمُ.
از امام صادق عليه السلامنقل شده كه فرمود:
من هرگاه چيز كمى هم از سفره مى افتد آنرا بر مى دارم و اين كار
باعث تعجب خادم مى شود و خادم مى خندد.
نمایش منبع
قالَ اَميرُالْمُؤْمِنينَ عليه السلام:
كُلُوا ماسَقَطَ مِنَ الْخَوانِ فَاِنَّهُ شِفآءٌ مِنْ كُلِّ داءٍ بِاِذْنِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ
لِمَنْ اَرادَ اَنْ يَستَشْفِىَ بِهِ.
اميرمؤمنان عليه السلام فرمود:
آنچه را كه از سفره افتاده برداريد و بخوريد، زيرا آن دواى هر
درديست كه خدا بخواهد آنرا اليتام بخشد براى كسى كه به
نيّت شفاء بخورد.
نمایش منبع
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله:
مَنْ تَتَبَّعَ ما يَقَعُ مِنْ مائدَةٍ فَاَكَلَهُ ذَهَبَ عَنْهُ الْفَقْرُ وَعَنْ وُلْدِهِ وَ وُلْدِ
وُلْدِهِ اِلَى السّابِعِ.
پيامبر گرامى اسلام فرمود:
كسى كه جستجو كند و آنچه از سفره افتاده بردارد و بخورد،
فقر و تنگدستى از خودش و اولادش تا هفت پشت رخت
برمى بندد.
نمایش منبع
عَنْ اَبى عَبْدِاللّه عليه السلام، قالَ:
لِلْمُسْرِفِ ثَلاثُ عَلاماتٍ يَشْتَرى ما لَيْسَ لَهُ وَيَلْبِسُ ما لَيْسَ لَهُ
وَيَأْكُلُ ما لَيْسَ لَهُ.
امام صادق عليه السلام فرمود:
اسراف كننده را سه نشانه است:
چيـزهائـى را مى خـرد و مى پـوشد و مـى خـورد كه در شـأن
او نيست.
نمایش منبع
قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ عليه السلام:
صِفَةُ الْمُؤْمِنِ ... لايُبَذِّرُوَ لايُسْرِفُ بَلْ يَقْتَصِدُ.
امام صادق عليه السلام فرمود:
انسـان مؤمن اسراف و زياده روى نمى كند بلكه ميانه روى را
پيشه خـود مى سازد.
نمایش منبع
رُوِىَ:
اَنَّهُ كانَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آلهيَأكُلُ الرُّطَبَ وَيُطْعِمُ الشّاةَ النَّوى.
روايت شده است:
پيامبر گرامى وقت خرما مى خوردند هسته
آنرا به گوسفند مى دادند.
نمایش منبع
عَن عامِرِ بنِ جُذاعَة قالَ:
جاءَ رَجُلٌ اِلى اَبى عَبدِاللّه عليه السلامفَقالَ لَهُ:
اِتَّقِ اللّهَ وَلاتُسْرِفْ وَلاتُقْتِرْ وَلكِنْ بَيْنَ ذلِكَ قَوامٌ، اِنَّ التَّبْذيرَ مِنَ
الاِْسْرافِ، قالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ؛ وَلاتُبَذِّرْ تَبْذيرا.
از عامر بن جذاعه نقل شده است كه گفت:
مردى آمد خدمت
امام صادق عليه السلام حضرت باو فرمود:
تقواى الهى پيشه كن، اسراف نكن و برخود هم سخت مگير
و ميانه روى مايه استوارى است، تبذير همان اسراف است كه
خداوند درباره آن فرموده: تبذير و زياده روى نكن.
نمایش منبع
عَنْ كِتابِ اَبى مُحَمَّدٍ الْعَسْكَرّى عليه السلاماِلى مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ
وَبِشارَتُهُ بِالْغِنى وَقَولُهُ لَهُ:
وَعَلَيْكَ بِاْلاِقْتِصادِ وَاِيّاكَ وَالاِْسْرافَ فَاِنَّهُ مِنْ فِعْلِ الشَّيْطَنَةِ.
امام حسن عسگرى عليه السلامبه محمدبن حمزه نامه اى نوشته او را
به ثروت و بى نيازى مژده داده و به او فرموده:
بر تو باد ميانه روى و پرهيز از اسراف زيرا اسراف از كارهاى
شيطانى است.
نمایش منبع
قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ عليه السلام:
ياعُبَيْدُ، اِنَّ السَّرَفَ يُورِثُ الْفَقْرَ وَاِنَّ الْقَصْدَ يُورِثُ الْغِنى.
امام صادق عليه السلامبه عبيد فرمود:
اسراف و زياده روى باعث فقر و تنگدستى مى گردد و
ميانه روى موجب ثروت و بى نيازى مى شود.
نمایش منبع
عَنْ اَبى عَبْدِاللّهِ عليه السلام؛ قالَ:
اِنَّ الْقَصْدَ اَمْرٌ يُحِبُّهُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ وَاِنَّ
السَّرَفَ يُبْغِضُهُ حَتّى طَرْحُكَ النَّواةَ فَاِنَّها تَصْلَحُ لِشَيْىٍ?وَحَتّى
صَبُّكَ فَضْلَ شَرابِكَ.
از امام صادق عليه السلامنقل شده است كه فرمود:
ميانه روى را خداوند متعال دوست دارد و اسراف و زياده روى
مورد خشم اوست حتى اگر اسراف در انداختن هسته خرمائى
باشد كه قابل مصرف است يا زيادى آبى كه خورده شده،
باشد.
نمایش منبع
عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عليه السلام:
وَ مَنِ اقْتَصَدَ وَ قَنَع بَقِيَتْ عَلَيْهِ النِّعْمَةُ وَ مَنْ بَذَّرَوَ اَسْرَفَ زالَتْ
عَنْهُ النِّعْمَةُ.
امام موسى بن جعفر عليه السلام فرمودند:
كسى كه در زندگى ميانه روى و قناعت ورزد. نعمت او باقى مى ماند
و آنكه با ريخت و پاش و اسراف زندگى كند نعمتش از بين مى رود.
نمایش منبع
قالَ اَبُو جَعْفَرٍ لِأَبى عَبْدِاللّهِ عليه السلام:
يـا بُنَـىَّ عَلَيْكَ بِالْحَسَـنَةِ بَيْنَ السَّيَّئـتَيْنِ تَمْحُوهُما قـالَ: كَـيْفَ
ذلِكَ يـا اَبَةِ؟ قالَ: مِثْلُ قَوْلهِ؛ «وَ الَّـذينَ اِذا اَنْـفَقُوا لَـمْ يُسْـرِفُوا
وَ لَـمْ يَـقْتُرُوا»
امام باقر عليه السلامبه فرزندش امام صادق عليه السلام فرمود:
بر تو باد به انجام كار خيرى كه وسط دو كار بد قرار گرفته و آن
دو را از بين مى برد، امام صادق سئوال كرد، چگونه چنين
چيزى ممكن است؟ امام فرمود: همانطور كه قرآن مى گويد
مؤمنين كسانى هستند كه وقتى انفاق مى كنند زياده روى و
سختگيرى نمى كنند (بنابراين اسراف و سختگيرى هر دو گناه
است و حدّ وسط آن يعنى ميانه روى حسنه است بر تو باد به
آن حسنه كه بين آن دو گناه است).
نمایش منبع
عَنْ اِبْنِ مَيْمُونٍ قالَ:
سَمِعْتُ اَبا عَبْدِاللّهِ عليه السلام، يَقُولُ: ضَمِنْتُ
لِمَنِ اقْتَصَدَ اَنْ لا يَفْتَقِرَ.
ابن ميمون گفت :
شنيدم كه امام صادق عليه السلام فرمود:
هر كسى كه در زندگى خود ميانه رو باشد من ضمانت مى كنم او
را كه هرگز تهى دست نشود.
نمایش منبع
على عليه السلام فرمود:
اعتدال در خرج كردن «ميانه روى» موجب فراوانى مال و ثروت
و اسراف باعث تباهى و نابودى آن است.
نمایش منبع
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله :
ثَلاثٌ مُنْجِياتٌ، فَذَكَرَ الثّالِثَ الْقَصْدُ فِى الْغِنى وَالْفَقْرِ.
پيامبر گرامى اسلام فرمود:
سـه چيـز باعث نجات و رسـتگارى است و در مـورد سـومى
خـاطرنـشان ساخت؛ رعايت اعتدال در حال فقر و
توانـگريست.
نمایش منبع
قال رَسُولُ اللّه صلي الله عليه و آله:
مَنِ اقْتَصَدَ فِى مَعيشَتِهِ رَزَقَهُ اللّهُ وَ مَنْ بَذَّرَ حَرَمَهُ اللّه.
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
كسى كه در زنـدگى ميانه روى را رعـايت نمايد خداوند او را
روزى مى دهد و كسى كه اسراف و زياده روى كـند، او را
محـروم مى سازد.
نمایش منبع
اميرمؤمنان فرمود:
اسراف و زياده روى فراوانى را نابود مى سازد.
نمایش منبع
امام صادق عليه السلام فرمود:
همانا اسراف با كمى بركت همراه است.
نمایش منبع
امام على عليه السلام فرمود:
زياده روى مقدمه فقر و تنگدستى است.
نمایش منبع
على عليه السلام فرمود:
زياده روى همراه با تنگدستى است.
نمایش منبع
على عليه السلام فرمود:
كسـى كه به زيـاده روى افتـخار كـند، با تنـگدستى خـوار و
زبـون مى گردد.
نمایش منبع
قالَ الْكاظِمُ عليه السلام :
اِنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُبْغِضُ الْقيلَ وَ الْقالَ وَ اِضاعَةَ الْمالِ
وَ كَثْرَةَ السُّؤالِ.
امام كاظم عليه السلام فرمود:
خـداوند قيـل و قال، ضـايع كردن مـال و زيـاده روى در سـئوال
را دشـمن مـى دارد.
نمایش منبع
قالَ عَلىٌّ عليه السلام:
اَلا وَ اِنَّ اِعْطاءَ الْمالِ فِى غَيْرِ حَقِّه ِ تَبْذيرٌ وِاِسْرافٌ وَ هُوَ يَرْفَعُ
صاحِبَهُ فِى الدُّنْيا وَ يَضَعُهُ فِى اْلاخِرَةِ وَ يُكْرِمُهُ فىِ الناسِ
وَ يُهينُهُ عِنْدَاللّهِ.
امام على عليه السلام فرمود:
بخشش هاى بى جاى مال و ثروت، اسراف و زياده روى
محسوب مى شود و بخشنده آنرا در دنيا بالا مى برد و در آخرت
او را پائين مى آورد، او را در بين مردم بزرگ جلوه مى دهد، و
نزد خدا خوار و سبك مى كند.
نمایش منبع
پيامبر گرامى صلي الله عليه و آله فرمود:
اسراف فقر و تنگدستى مى آورد.
نمایش منبع
قالَ عَلىٌّ عليه السلام:
ذَرِ السَّرَفَ فَاِنَّ الْمُسْرِفَ لا يُحْمَدُ جُودُهُ وَلا يُرْحَمُ فَقْرُهُ.
اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:
زياده روى و اسراف را ترك كن زيرا بخشش اسراف كار مورد
ستايش نيست و تنگدستى او هم مورد ترحم واقع نمى شود.
نمایش منبع
از على عليه السلامروايت شده است كه فرمود:
زياده روى در همه موارد بجز در كارهاى نيك مورد نكوهش
واقع شده است.
نمایش منبع
كانَ فِى وَصِيَّةِ رَسُولِ اللّهِ صلي الله عليه و آلهلِعَلىٍّ عليه السلام:
... وَامَّا الصَّدَقَةُ فَجُهْدُكَ حَتّى تَقُولَ قَدْاَسْرَفْتُ وَلَمْ تُسرِفْ
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به حضرت على عليه السلاموصيت فرمود:
... امّا در دادن صدقه، كوشش كن تا جائيكه گمان برى اسراف
كرده اى و حال آنكه اسراف نيست «يعنى در صدقه دادن
اسراف معنا ندارد».
نمایش منبع
اميرمؤمنان على عليه السلام فرمود:
سخاوتمند باش ولى هرگز اسراف و زياده روى مكن و ثروت
خود را بر اساس اندازه گيرى صحيح خرج كن و هيچوقت
سختگير نباش.
نمایش منبع
عَنْ اَبىِ مُحَمَّدٍ الْعَسْكَرى عليه السلام:
اِنَّ لِلسَّخآءِ مِقْدارا فَاِنْ زادَ عَلَيْهِ فَهُو سَرَفٌ.
امام حسن عسكرى عليه السلام فرمود:
سخاوت اندازه اى دارد، چنانچه از آن بگذرد، اسراف محسوب
مى شود.
نمایش منبع
وَصيَّةُ اْلاِمامِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عليه السلاملِهِشامٍ:
يا هِشامُ، جُنُودُ الْعَقْلِ وَالْجَهْلِ ... اَلقَصْدُ واْلاِسْرافُ.
امام كاظم عليه السلام در وصيّت خود به هشام فرمودند:
يكى از لشگريان عقل ميانه روى و يكى از لشگريان جهل
زياده روى است.
نمایش منبع
قالَ عَلىٌّ عليه السلام:
وَيْحَ الْمُسْرِفَ ما اَبْعَدَهُ عَنْ صَلاحِ نَفْسِهِ وَاسْتِدْراكِ اَمْرِهِ.
امام على عليه السلام فرمود:
واى بر اسراف كار كه چه قدر از مصلحت خويش و رسيدگى
به كار خود دور است.
نمایش منبع
عَنْ عَلىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عليه السلام:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاحْجُبْنِى عَنِ السَّرَفِ
وَالاِْزْدِيادِ.
از علىّ بن الحسين عليه السلاماست كه فرمود:
خداوندا بر محمّد و آل او درود فرست و مرا از اسراف و
زياده روى محافظت فرما.
نمایش منبع
عَنْ النَّبىِّ صلي الله عليه و آله:
يا عَلىُّ اَرْبَعَةٌ يَذْهَبْنَ ضياعا؛ اَلاَْكْلُ عَلَى الشِّبَعِ وَالسِّراجُ فِى
الْقَمَرِ وَالزَّرْعُ فِى السَّبْخَةِ وَالصَّنيعةُ عِنْدَ غَيْرِ اَهْلِها.
از پيامبر گرامى نقل شده كه به على عليه السلام فرمود:
چهار چيز هدر مى رود:
1 ـ خوردن بعد از سيرى
2 ـ روشن كردن چراغ در مهتاب «و جائيكه روشن است»
3 ـ زراعت در زمينى كه شوره زار است
4 ـ نيكى كردن به كسى كه لايق آن نيست.
1 ـ خوردن بعد از سيرى
2 ـ روشن كردن چراغ در مهتاب «و جائيكه روشن است»
3 ـ زراعت در زمينى كه شوره زار است
4 ـ نيكى كردن به كسى كه لايق آن نيست.
نمایش منبع
قالَ اَبُو عَبْدِاللّه عليه السلام:
مَنْ اَنْفَقَ شَيْئا فِى غَيْرِ طاعَةِ اللّهِ فَهُوَ مُبذِّرٌ وَ مَنْ اَنْفَقَ
فِى سَبيلِ الْخَيْرِ فَهُوَ مُقْتَصِدٌ.
امام صادق عليه السلام فرمود:
كسيكه مالى را در غير طاعت پروردگار بذل و بخشش نمايد،
اسرافكار است و هر كسى كه در راه خير مصرف كند ميانه روى
كرده است.
نمایش منبع
فى تَفْسيْرِ عَلىِّ بنِ اِبْراهيمِ الْقُمىّ وَ فِى رِوايَةِ اَبِى الْجارُودِ عَن
اَبى جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلامُ وَقَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ:
«وَالَّذينَ اِذا اَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا» وَاْلاِسْرافُ اْلاِنْفاقُ
فِى الْمَعْصِيَةِ فِى غَيْرِ حَقٍّ.
در تفـسير علىّ بن ابـراهيم قـمى و در روايـت ابى الجارود از
امام بـاقر عليه السلامنقـل شـده كه حضرت در مورد آيه «وَالَّـذينَ اِذا
اَنْفَقُوا لَمْ يُسْـرِفوُا وَلَـمْ يَقْـتُروا» فـرمـودند:
بخشـش در راه
معصـيت و بـناحق، اسـراف است.
نمایش منبع
عَنِ الْباقِرِ عليه السلام:
اَلْمُسْرِفُونَ هُمُ الَّذينَ يَسْتَحِلُّونَ الْمَحارِمَ وَيسْفِكُونَ الدِّماءَ.
امام باقر عليه السلام فرمود:
اسراف كنندگان كسانى هستند كه محرمات «گناهان» را جايز
مى شمارند و دست به خونريزى مى زنند.
نمایش منبع
- رسول خدا صلی الله علیه و آله 11014 حدیث
- فاطمه زهرا سلام الله علیها 90 حدیث
- امیرالمؤمنین علی علیه السلام 17430 حدیث
- امام حسن علیه السلام 332 حدیث
- امام حسین علیه السلام 321 حدیث
- امام سجاد علیه السلام 880 حدیث
- امام باقر علیه السلام 1811 حدیث
- امام صادق علیه السلام 6388 حدیث
- امام کاظم علیه السلام 664 حدیث
- امام رضا علیه السلام 773 حدیث
- امام جواد علیه السلام 166 حدیث
- امام هادی علیه السلام 188 حدیث
- امام حسن عسکری علیه السلام 233 حدیث
- امام مهدی علیه السلام 82 حدیث
- حضرت عیسی علیه السلام 245 حدیث
- حضرت موسی علیه السلام 32 حدیث
- لقمان حکیم علیه السلام 94 حدیث
- خضر نبی علیه السلام 14 حدیث
- قدسی (احادیث قدسی) 43 حدیث
- حضرت آدم علیه السلام 4 حدیث
- حضرت یوسف علیه السلام 3 حدیث
- حضرت ابراهیم علیه السلام 3 حدیث
- حضرت سلیمان علیه السلام 9 حدیث
- حضرت داوود علیه السلام 21 حدیث
- حضرت عزیر علیه السلام 1 حدیث
- حضرت ادریس علیه السلام 3 حدیث
- حضرت یحیی علیه السلام 8 حدیث
تــعــداد كــتــابــهــا : 111
تــعــداد احــاديــث : 45456
تــعــداد تــصــاویــر : 3838
تــعــداد حــدیــث روز : 685