11. بردباري و خشم

الَّذينَ يُنْفِقونَ فِى السَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ وَ الْكاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النّاسِ وَ اللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ؛

(پرهيزكاران) كسانى هستند كه در توانگرى و تنگدستى انفاق مى كنند و خشم خود را فرو مى برند و از خطاى مردم در مى گذرند ، و خداوند نيكوكاران را دوست دارد .

1 امام صادق عليه السلام: اَلْحِلْمُ سِراجُ اللّه ِ... وَالْحِلْمُ يَدورُ عَلى خَمْسَةِ أَوْجُهٍ: أَنْ يَكونَ عَزيزافَيَذِلَّ أَوْ يَكونَ صادِقا فَيُتَّهَمَ أَوْ يَدْعُوَ إِلَى الْحَقِّ فَيُسْتَخَفَّ بِهِ أَوْ أَنْ يُؤْذى بِلا جُرْمٍ أَوْأَنْ يُطالِبَ بِالْحَقِّ وَيُخالِفوهُ فيهِ، فَإِنْ آتَيْتَ كُلاًّ مِنْها حَقَّهُ فَقَدْ اَصَبْتَ... ؛

بردبارى چراغ خداست... پنج چيز است كه بردبارى مى طلبد: شخص عزيز باشدو خوار شود، راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت كند و سبكش بشمارند،بى گناه باشد و اذيت شود، حق طلبى كند و با او مخالفت كنند. اگر در هرپنج مورد، به حق رفتار كنى، بردبار هستى... .

نمایش منبع

2 پيامبر صلي الله عليه و آله: اَلا اِنَّ خَيرَ الرِّجالِ مَن كانَ بَطى ءَ الغَضَبِ سَريعَ الرِّضا؛

بدانيد كه بهترين انسان ها كسانى هستند كه دير به خشم آيند و زود راضى شوند.

نمایش منبع

3 امام على عليه السلام: اَلْحِلْمُ غِطاءٌ ساتِرٌ وَالْعَقْلُ حِسامٌ قاطِعٌ، فَاسْتُرْ خَلَلَ خَلْقِكَ بِحِلْمِكَوَقاتِلْ هَواكَ بِعَقْلِكَ؛

بردبارى پرده اى پوشاننده و عقل شمشيرى برنده است، پس عيبهاى اخلاقى خودرا با بردبارى بپوشان و با عقلت به جنگ هوا و هوست برخيز.

نمایش منبع

4 پيامبر صلي الله عليه و آله: ما تَجَرَّعَ عَبدٌ جُرعَةً اَفضَلَ عِنْدَ اللّه ِ مِنْ جُرعَةِ غَيْظٍ كَظَمَها اِبتِغاءَوَجهِ اللّه ِ؛

انسان هيچ جرعه اى ننوشيد كه نزد خدا از جرعه خشمى كه براى رضاى خدا فروخورد بهتر باشد.

نمایش منبع

5 امام على عليه السلام: إنْ لَمْ تَكُنْ حَليما فَتَحَلَّمْ فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلاّ أَوشَكَ أَنْ يَكونَمِنْهُمْ؛

اگر بردبار نيستى خود را بردبار جلوه ده، زيرا كمتر كسى است كه خود را شبيهگروهى كند و بزودى يكى از آنان نشود.

نمایش منبع

6 پيامبر صلي الله عليه و آله: اِنَّ الغَضَبَ مِنَ الشَّيطانِ وَاِنَّ الشَّيطانَ خُلِقَ مِنَ النّارِ وَاِنَّما تُطفَأُ النّارُبِالماءِ فَاِذا غَضِبَ اَحَدُكُم فَليَتَوَضَّاْ؛

خشم از شيطان و شيطان از آتش آفريده شده است و آتش با آب خاموش مى شود،پس هرگاه يكى از شما به خشم آمد، وضو بگيرد.

نمایش منبع

7 پيامبر صلي الله عليه و آله: كادَ الْحَليمُ أَنْ يَكونَ نَبيّا؛

آدم بردبار به پيامبرى نزديك است.

نمایش منبع

8 پيامبر صلي الله عليه و آله: مَنْ كَظَمَ غَيْظا وَهُوَ قادِرٌ عَلى اَنْ يُنْفِذَهُ مَلأََهُ اللّه ُ أَمْنا وَايمانا؛

هر كس در حالى كه مى تواند خشم خود را عملى كند، آن را فرو برد، خداوند او راسرشار از آرامش و ايمان مى كند.

نمایش منبع

9 پيامبر صلي الله عليه و آله: لَيْسَ بِحَليمٍ مَنْ لَمْ يُعاشِرْ بِالْمَعْرُوفِ مَنْ لابُدَّ لَهُ مِنْ مُعاشَرَتِهِ حَتّىيَجْعَلَ اللّه ُ مِنْ ذلِكَ مَخْرَجا؛

بردبار نيست آن كه با كسى كه چاره اى جز معاشرت با او ندارد به نيكىمعاشرت نكند تا اين كه خداوند براى او راه نجاتى از معاشرت با وى فراهمآورد.

نمایش منبع

10 پيامبر صلي الله عليه و آله: اَلصَّرعَةُ كُلُّ الصَّرعَةِ الَّذى يَغْضَبُ فَيَشْتَدُّ غَضَبُهُ وَيَحْمَرُّ وَجهُهُوَيَقْشَعِرُّ شَعْرُهُ فَيَصرَعُ غَضَبَهُ؛

كمال دليرى آن است كه كسى خشمگين شود و خشمش شدّت گيرد و چهره اشسرخ شود و موهايش بلرزد، امّا بر خشم خود چيره گردد.

نمایش منبع

11 امام على عليه السلام: اَلْحِلْمُ يُطفى نارَ الْغَضَبِ وَالْحِدَّةُ تُؤَجِّجُ إِحْراقَهُ؛

بردبارى آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى، آن را شعله ورتر مى كند.

نمایش منبع

12 پيامبر صلي الله عليه و آله: مَنْ كَفَّ غَضَبَهُ كَفَّ اللّه ُ عَنْهُ عَذابَهُ؛

هر كس خشم خود را نگه دارد خداوند عذابش را از او باز مى دارد.

نمایش منبع

13 امام على عليه السلام: لَيْسَ الْحَليمُ مَنْ عَجَزَ فَهُجِمَ وَإِذا قَدَرَ انْتَقَمَ، إِنَّمَا الْحَليمُ مَنْ إِذا قَدَرَعَفا وَكانَ الْحِلْمُ غالِبا عَلى كُلِّ أَمْرِهِ؛

كسى كه چون ناتوان شود هجوم برد و چون قدرت يابد انتقام گيرد بردبار نيست،بلكه بردبار كسى است كه قدرت داشته باشد اما گذشت كند و بردبارى بر تمامى امور اوغالب باشد.

نمایش منبع

14 امام على عليه السلام: كُنْ بَطى ءَ الْغَضَبِ سَريعَ الْفَىْ ءِ مُحِبّا لِقَبُولِ الْعُذْرِ؛

دير خشم و زود گذشت باش و قبولِ عذر را دوست بدار.

نمایش منبع

15 امام على عليه السلام: مَنْ حَلَمَ عَنْ عَدُوِّهِ ظَفِرَ بِهِ؛

هر كس در مقابل دشمن بردبار باشد بر او پيروز مى شود.

نمایش منبع

16 امام على عليه السلام: بِئسَ القَرينُ الغَضَبُ: يُبدِى الْمَعائِبَ وَيُدْنِى الشَّرَّ وَيُباعِدُ الخَيْرَ؛

خشم هم نشين بسيار بدى است: عيب ها را آشكار، بدى ها را نزديك و خوبى ها رادور مى كند.

نمایش منبع

17 امام على عليه السلام: مَنْ غاظَكَ بِقُبْحِ السَّفَهِ عَلَيْكَ، فَغِظْهُ بِحُسْنِ الْحِلْمِ عَنْهُ؛

هر كس با زشتىِ سبكسرى تو را خشمگين كرد تو با زيبايى بردبارى او را بهخشم آور.

نمایش منبع

18 امام على عليه السلام: اَقدَرُ النّاسِ عَلَى الصَّوابِ مَنْ لَمْ يَغْضَبْ؛

تواناترين مردم در تشخيص درست كسى است كه خشمگين نشود.

نمایش منبع

19 پيامبر صلي الله عليه و آله: فَأَمَّا الْحِلْمُ فَمِنْهُ رُكوبُ الْجَميلِ، وَصُحْبَةُ الأَْبْرارِ وَرَفْعٌ مِنَ الضَّعَةِ وَرَفْعٌ مِنْ الْخَساسَةِ وَتَشَهِّى الْخَيْرِ وَتَقَرُّبُ صاحِبِهِ مِنْ مَعالِى الدَّرَجاتِ وَالْعَفْوُوَالْمَهَلُ وَالْمَعْروفُ وَالصَّمْتُ فَهذا ما يَتَشَعَّبُ لِلْعاقِلِ بِحِلْمِهِ؛

حاصل بردبارى: آراسته شدن به خوبيها، هم نشينى با نيكان، ارجمند شدن، عزيزگشتن، رغبت به نيكى، نزديك شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامش و تأنى،احسان و خاموشى. اينها ثمره بردبارى عاقل است.

نمایش منبع

20 امام على عليه السلام: اَعْدى عَدُوٍّ لِلْمَرْءِ غَضَبُهُ وَ شَهْوَتُهُ فَمَنْ مَلَكَهُما عَلَتْ دَرَجَتُهُ وَبَلَغَ غايَتَهُ؛

بدترين دشمن آدمى خشم و شهوت اوست، پس هر كس آن دو را در اختيار بگيرد،مقامش بالا مى رود و به هدفش مى رسد.

نمایش منبع

21 پيامبر صلي الله عليه و آله: ثَلاثٌ مِنْ مَكارِمِ الاَْخْلاقِ فِى الدُّنْيا وَالآخِرَةِ اَنْ تَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَكَوَتَصِلَ مَنْ قَطَعَكَ وَ تَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَيْكَ؛

سه چيز در دنيا و آخرت از مكارم اخلاق است: از كسى كه به تو ظلم كرده درگذرى، باكسى كه با تو قطع رابطه كرده، رابطه برقرار كنى و با كسى كه با تو سبكسرى مى كندبردبارى نمايى.

نمایش منبع

22 امام على عليه السلام: اَحْضَرُ النّاسِ جَوابا مَنْ لَمْ يَغْضِبْ؛

حاضر جواب ترين مردم كسى است كه خشمگين نشود.

نمایش منبع

23 امام على عليه السلام: مِنْ عَلامَةِ اَحَدِهِمْ (المُتَقينَ) اَنَّكَ تَرى لَهُ قُوَّةً فى دينٍ... وَحِرْصا فى عِلْمٍ وَعِلْما فى حِلْمٍ؛

از نشانه هاى پرهيزكاران اين است كه مى بينى در دين نيرومند... در كسب دانشحريص و داراى علم همراه با بردبارى اند.

نمایش منبع

24 امام على عليه السلام: شِدَّةُ الْغَضَبِ تُغَيِّرُ الْمَنْطِقَ وَتَقْطَعُ مادَّةَ الْحُجَّةِ وَتُفَرِّقُ الْفَهْمَ؛

خشم شديد، چگونگى گفتار را تغيير مى دهد، اساس استدلال را بر هم مى ريزد وتمركز فكرى را از بين مى برد.

نمایش منبع

25 امام على عليه السلام: لَيْسَ الْخَيْرُ اَنْ يَكْثُرَ مالُكَ وَوَلَدُكَ، وَلكِنَّ الْخَيْرَ اَنْ يَكْثُرَ عِلْمُكَ وَ يَعْظُمَحِلْمُكَ؛

خير آن نيست كه ثروت و فرزندانت زياد شود، بلكه خير آن است كه دانشت بسيار وبردباريت افزون گردد.