۱۱. بردباري و خشم

بردبارى چراغ خداست... پنج چيز است كه بردبارى مى طلبد: شخص عزيز باشدو خوار شود، راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت كند و سبكش بشمارند،بى گناه باشد و اذيت شود، حق طلبى كند و با او مخالفت كنند. اگر در هرپنج مورد، به حق رفتار كنى، بردبار هستى... . [بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۴۲۲، ح۶۱]

بدانيد كه بهترين انسان ها كسانى هستند كه دير به خشم آيند و زود راضى شوند. [نهج الفصاحه، ح۴۶۹]

بردبارى پرده اى پوشاننده و عقل شمشيرى برنده است، پس عيبهاى اخلاقى خودرا با بردبارى بپوشان و با عقلت به جنگ هوا و هوست برخيز. [نهج البلاغه، حكمت ۴۲۴]

انسان هيچ جرعه اى ننوشيد كه نزد خدا از جرعه خشمى كه براى رضاى خدا فروخورد بهتر باشد. [نهج الفصاحه، ح۲۶۲۸]

اگر بردبار نيستى خود را بردبار جلوه ده، زيرا كمتر كسى است كه خود را شبيهگروهى كند و بزودى يكى از آنان نشود. [نهج البلاغه، حكمت ۲۰۷]

خشم از شيطان و شيطان از آتش آفريده شده است و آتش با آب خاموش مى شود،پس هرگاه يكى از شما به خشم آمد، وضو بگيرد. [نهج الفصاحه، ح۶۶۰]

آدم بردبار به پيامبرى نزديك است. [بحارالأنوار، ج ۴۳، ص ۷۰، ح۶۱]

هر كس در حالى كه مى تواند خشم خود را عملى كند، آن را فرو برد، خداوند او راسرشار از آرامش و ايمان مى كند. [نهج الفصاحه، ح ۲۷۷۸]

بردبار نيست آن كه با كسى كه چاره اى جز معاشرت با او ندارد به نيكىمعاشرت نكند تا اين كه خداوند براى او راه نجاتى از معاشرت با وى فراهمآورد. [كنزالعمال، ج ۳، ص۱۳۰، ح۵۸۱۵]

كمال دليرى آن است كه كسى خشمگين شود و خشمش شدّت گيرد و چهره اشسرخ شود و موهايش بلرزد، امّا بر خشم خود چيره گردد. [نهج الفصاحه، ح۱۸۷۲]

بردبارى آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى، آن را شعله ورتر مى كند. [غررالحكم، ج ۲، ص ۱۲۳، ح ۲۰۶۳]

هر كس خشم خود را نگه دارد خداوند عذابش را از او باز مى دارد. [بحارالأنوار، ج ۷۳، ص ۲۶۳، ح۷]

كسى كه چون ناتوان شود هجوم برد و چون قدرت يابد انتقام گيرد بردبار نيست،بلكه بردبار كسى است كه قدرت داشته باشد اما گذشت كند و بردبارى بر تمامى امور اوغالب باشد. [غررالحكم، ج ۵، ص ۹۱، ح۷۵۲۹]

دير خشم و زود گذشت باش و قبولِ عذر را دوست بدار. [غررالحكم، ج ۴، ص ۶۰۷، ح۷۱۶۵]

هر كس در مقابل دشمن بردبار باشد بر او پيروز مى شود. [كنزالفوائد، ص۱۴۷]

خشم هم نشين بسيار بدى است: عيب ها را آشكار، بدى ها را نزديك و خوبى ها رادور مى كند. [غررالحكم، ج۳، ص ۲۵۷، ح۴۴۱۷]

هر كس با زشتىِ سبكسرى تو را خشمگين كرد تو با زيبايى بردبارى او را بهخشم آور. [غررالحكم، ج ۵، ص۳۳۳، ح ۸۶۲۰]

تواناترين مردم در تشخيص درست كسى است كه خشمگين نشود. [غررالحكم، ج ۲، ص ۴۰۸، ح۳۰۴۷]

حاصل بردبارى: آراسته شدن به خوبيها، هم نشينى با نيكان، ارجمند شدن، عزيزگشتن، رغبت به نيكى، نزديك شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامش و تأنى،احسان و خاموشى. اينها ثمره بردبارى عاقل است. [تحف العقول، ص۱۶]

بدترين دشمن آدمى خشم و شهوت اوست، پس هر كس آن دو را در اختيار بگيرد،مقامش بالا مى رود و به هدفش مى رسد. [غررالحكم، ح ۳۲۶۹]

سه چيز در دنيا و آخرت از مكارم اخلاق است: از كسى كه به تو ظلم كرده درگذرى، باكسى كه با تو قطع رابطه كرده، رابطه برقرار كنى و با كسى كه با تو سبكسرى مى كندبردبارى نمايى. [نهج الفصاحه، ح ۱۲۸۸]

حاضر جواب ترين مردم كسى است كه خشمگين نشود. [غررالحكم، ج ۲، ص ۳۹۰، ح ۲۹۵۰]

از نشانه هاى پرهيزكاران اين است كه مى بينى در دين نيرومند... در كسب دانشحريص و داراى علم همراه با بردبارى اند. [نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳]

خشم شديد، چگونگى گفتار را تغيير مى دهد، اساس استدلال را بر هم مى ريزد وتمركز فكرى را از بين مى برد. [بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۴۲۸]

خير آن نيست كه ثروت و فرزندانت زياد شود، بلكه خير آن است كه دانشت بسيار وبردباريت افزون گردد. [نهج البلاغه، حكمت ۹۴]

اگر به تو نسبت دروغ دادند، خشمگين مشو. [تحف العقول، ص۲۸۴]

بردبارى و وقار دو همزادند كه همّت عالى آنها را به وجود مى آورد. [نهج البلاغه، حكمت ۴۶۰]

هر كس در حال ايستادن خشمگين شود، بنشيند كه اين كار به سرعت وسوسهشيطان را از او دور مى كند و اگر نشسته است، برخيزد. [بحارالأنوار، ج۷۳، ص ۲۶۴، ح۹]

با بردبارى خود را از خشم پنهان كن و با فهم و دانايى از وهم و خيال چشم بپوش. [غررالحكم، ج۲، ص ۱۹۹، ح ۲۳۶۵]

كسى كه هنگام خشم خوددار نباشد، از ما نيست. [كافى، ج ۲، ص ۶۳۷، ح۲]

ارزش تو به ادب توست، پس آن را با بردبارى آراسته كن. [غررالحكم، ج ۳، ص ۵۷، ح ۳۸۱۳]

هيچ بنده اى نيست كه خشمى را فرو خورد مگر آنكه خداوند عزوجل در دنيا وآخرت بر عزت او بيفزايد. [اصول كافى، ج ۲، ص ۱۱۰]

هر گاه خداوند بنده اى را دوست بدارد او را با آرامش و بردبارى آراسته مى گرداند. [غررالحكم، ج ۳، ص ۱۶۱، ح ۴۰۹۹]

خشم كليد همه بدى هاست. [كافى، ج۲، ص ۳۰۳، ح۳]

اول نتيجه اى كه شخص بردبار از بردباريش مى گيرد، پشتيبانى مردم از او در برابرنادان است. [وسائل الشيعه، ج ۱۱، ص ۲۱۲]

هر كس سه بار بر تو خشم گرفت ولى به تو بد نگفت، او را براى خود به دوستىانتخاب كن. [معدن الجواهر، ص۳۴]

بردبارى نورى است كه جوهره آن عقل است. [غررالحكم، ج ۱، ص ۳۱۱، ح ۱۱۸۵]

مؤمن چون خشمگين شود، خشمش او را از حق بيرون نبرد و چون خشنود شود،خشنوديش او را به باطل نكشاند و چون قدرت يابد بيش از حقّ خود نگيرد. [بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۲۰۹، ح۸۵]

بردبارى لباس عالم است، پس تو خود را از آن عريان مدار. [كافى، ج ۸، ص ۵۵]

بر زيردستان خشمگين شدن نشانه پَستى است. [بحارالأنوار، ج۷۸، ص ۳۷۰، ح ۴]