155. نهايت محبّت، تا مرز گناه

قرآن كريم:

وَ وَصَّيْنَا الإِْنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنا عَلى وَهْنٍ وَ فِصالُهُ فى عامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لى وَ لِوالِدَيْكَ إِلَىَّ الْمَصيرُ * وَ إِنْ جاهَداكَ عَلى أَنْ تُشْرِكَ بى ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِى الدُّنْيا مَعْروفا؛

ما به انسان، درباره پدر و مادرش سفارش كرديم؛ مادرش او را با ناتوانى پى در پى، حمل كرد و پس از دو سال، از شير بازش گرفت [ و سفارش كرديم ] كه مرا و پدر و مادرت را سپاس گزار؛ بازگشت [ همه ]به سوى من است. و اگر آن دو كوشيدند كه تو چيزى را شريك من قرار دهى، كه از آن آگاهى ندارى، از ايشان اطاعت نكن، ولى در دنيا با ايشان به خوبى رفتار كن.

نمایش منبع

امام رضا عليه السلام: بِرُّ الْوالِدَيْنِ واجِبٌ وَ اِنْ كانا مُشْرِكَيْنِ، وَ لا طاعَةَ لَهُما فى مَعْصيَةِ الْخالِقِ؛

نيكى كردن به پدر و مادر، واجب است، حتّى اگر مشرك باشند، ولى نبايد در نافرمانى خداوند، از آنها اطاعت كرد.

نمایش منبع

پيامبر صلي الله عليه و آله: قيلَ: يا رَسولَ اللّه ِ، ما حَقُّ الْوالِدِ؟ قالَ: اَنْ تُطيعَهُ ما عاشَ. قيلَ: و ما حَقُّ الوالِدَةِ؟ فَقال: هَيْهاتَ، هَيْهاتَ، لَوْاَ نَّهُ عَدَدَ رَمْلِ عالِجٍ وَ قَطْرِ الْمَطَرِ اَيّامَ الدُّنْيا قامَ بَيْنَ يَدَيْها ما عَدَلَ ذالِكَ يَوْمَ حَمَلَتْهُ فى بَطْنِها؛

گفته شد: اى رسول خدا! حقّ پدر چيست؟ فرمودند: تا وقتى زنده است از او اطاعت شود. گفته شد: پس حقّ مادر چيست؟ فرمودند: هرگز! هرگز! اگر كسى به اندازه ريگ هاى پراكنده بيابان و به عدد قَطرات باران در طول دنيا در خدمت مادر بِايستد، نمى تواند حقّ يك روز را كه مادر، او را در شكمش حمل كرده است، ادا كند.

نمایش منبع

امام كاظم عليه السلام: سَاَلَ رَجُلٌ رَسولَ اللّه صلي الله عليه و آله: ما حَقُّ الْوالِدِ عَلى وَلَدِهِ؟ قالَ: لا يُسَمّيهِ بِاسْمِهِ، وَ لا يَمْشى بَيْنَ يَدَيْهِ، وَ لا يَجْلِسُ قَبْلَهُ، وَ لا يَسْتَسِبُّ لَهُ؛

مردى از رسول اكرم صلي الله عليه و آله پرسيد: حقّ پدر بر فرزند چيست؟ فرمودند: پدر را به نامش صدا نزند و جلوتر از او راه نرود و قبل از او ننشيند و باعث ناسزاگويى ديگران به او نشود.

نمایش منبع

امام صادق عليه السلام: بِرُّ الْوالِدَيْنِ مِنْ حُسْنِ مَعْرِفَةِ العَبْدِ بِاللّه ِ؛ اِذْ لا عِبادَةَ اَسْرَعُ بُلوغا بِصاحِبِها اِلى رِضَا اللّه ِ تَعالى مِنْ حُرْمَةِ الْوالِدَيْنِ المُسْلِمينَ لِوَجْهِ اللّه ِ، لاَِنَّ حَقَّ الْوالِدَيْنِ مشْتَقٌّ مِنْ حَقِّ اللّه ِ تَعالى اِذا كانا عَلى مِنْهاجِ الدّينِ وَ السُّنَّةِ، وَ لا يَكونانِ يَمْنَعانِ الْوَلَدِ مِنْ طاعَةِ اللّه ِ تَعالى اِلى مَعْصيَتِهِ، وَ مِنَ الْيَقينِ اِلَى الشَّكِّ، وَ مِنَ الزُّهْدِ اِلَى الدُّنْيا، وَ لا يَدْعُوانِهِ اِلى خِلافِ ذالِكَ، فَاِذا كانَ كَذالِكَ فَمَعْصيَتُهما طاعَةٌ وَ طاعَتُهُما مَعْصيَةٌ، قالَ اللّه ُ تَعالى «وَ إنْ جاهَداكَ عَلى اَنْ تُشْرِكَ بى ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما» (سوره لقمان). وَ اَمّا فى بابِ العِشْرَةِ فَدارِهِما وَ احْتَمِلْ اَذاهُما نَحْوَ مَا احْتَمَلا عَلَيكَ فى حالِ صِغَرِكَ، وَ لا تُضَيِّقْ عَلَيْهِما مِمّا قَدْ وَسَّعَ اللّه ُ عَلَيكَ مِنَ الْمالِ وَ الْمَلْبوسِ، وَ لا تُحَوِّلْ بِوَجْهِكَ عَنْهما، وَ لا تَرفَعْ صَوْتَـكَ فَوْقَ اَصْواتِهِما؛ فَاِنَّ تَعْظيمَهُما مِنَ اللّه ِ تَعالى، وَ قُلْ لَهُما بِاَحْسَنِ الْقَولِ وَ اَلْطَفِهِ، فَاِنَّ اللّه َ لا يُضيعُ اَجْرَ المُحْسِنينَ؛

نيكى كردن به پدر و مادر، نتيجه معرفت و ايمان خوب بنده به خداست؛ زيرا هيچ عبادتى نيست كه زودتر از احترام گذاشتن به پدر و مادر مسلمان، انسان را به خشنودى خداى تعالى برساند؛ چرا كه حقّ پدر و مادر، از حق خداى تعالى سرچشمه گرفته است و البته اين، در صورتى است كه پدر و مادر، در راه دين و سنّت اسلام باشند و فرزند را از اطاعت خدا باز ندارند و به معصيت، وادار نكنند و از يقين به شك و از زهد به دنيا دوستى ناگزير نسازند؛ امّا اگر پدر و مادرى اين گونه رفتار مى كنند، ديگر نافرمانى از آنها اطاعت خداوند و اطاعت از آنها معصيت خداوند خواهد بود، كه خداى تعالى مى فرمايد: «و اگر تو را وادار كنند كه بدون آگاهى به من شرك بورزى، ديگر از آنان اطاعت مكن»؛ ولى در معاشرت، با آنان مدارا كن و رنج ايشان را چنان تحمّل كن كه آنان رنج تو را در كودكى تحمل مى نمودند و از وسعتى كه خدا در اموال و خوراك و پوشاك، نصيب تو كرده، بر آنان سخت نگير و از آنان رويگردان مباش و صداى خود را از صداى آنان بلندتر مساز؛ زيرا بزرگداشت آنان، به دستور خداى تعالى است، و با آنان به بهترين و لطيف ترين وجه، سخن بگو، كه خدا پاداش نيكوكاران را ضايع نمى سازد.

نمایش منبع