الف ـ تكريم و مدارا و دلسوزى و محبّت

رسول اللّه صلي الله عليه و آله : أَكرِموا أولادَكُم، وأحسِنوا أدَبَهُم.

پيامبر خدا صلي الله عليه و آله : كودكانتان را تكريم كنيد و آنان را خوبْ تربيت كنيد .

نمایش منبع

مسند ابن حنبل عن عمّ أبي رافع بن عمرو الغفاري : كُنتُ وأنا غُلامٌ أرمي نَخلاً لِلأَنصارِ، فَأتَى النَّبيُ صلي الله عليه و آلهفَقيلَ : إنَّ هاهُنا غُلاما يَرمي نَخلَنا! فَاُتِيَ بي إلَى النَّبِيِ صلي الله عليه و آله ، فَقالَ : يا غُلامُ! لِمَ تَرمِي النَّخلَ؟ قالَ : قُلتُ : آكُلُ. قالَ : فَلا تَرمِ النَّخلَ وكُل ما يَسقُطُ في أسافِلِها. ثُمَّ مَسَحَ رَأسي وقالَ : اللّهُمَّ أشبِع بَطنَهُ.

مسند ابن حنبل ـ به نقل از عموى ابو رافع بن عمرو غفارى ـ : من كودك بودم كه به درخت خرماى انصار ، سنگ پرتاب مى كردم . پيامبر صلي الله عليه و آله كه آمد، به ايشان گفته شد : اين جا كودكى است كه به درخت خرماى ما سنگ مى زند . مرا نزد پيامبر صلي الله عليه و آلهبردند و ايشان فرمود : «اى پسر! چرا به درخت خرما سنگ مى اندازى ؟» .
گفتم : [از آن ]مى خورم .
فرمود : «به درخت ، سنگ نينداز و هر چه پايين آن ريخت ، بخور» .
سپس [با مهربانى] دست بر سر من كشيد [برايم دعا كرد ]و فرمود : «خداوندا! شكم او را سيرگردان» .

نمایش منبع

المعجم الكبير عن أسد بن وداعة : أنَّ رَجُلاً يُقالُ لهُ : «جُزءٌ» أتَى النَّبِيَ صلي الله عليه و آلهفَقالَ : يا رَسولَ اللّه ِ، إنَّ أهلي يُغضِبونّي فَبِمَ اُعاقِبُهُم؟ فَقالَ : تَعفو، ثُمَّ قالَ الثّانِيَة، حَتّى قالَها ثَلاثا، قالَ : فَإِن عاقَبتَ فَعاقِب بِقَدرِ الذَّنبِ ، وَاتَّقِ الوَجهَ.

المعجم الكبير ـ به نقل از اسد بن وداعة ـ : مردى به نام جُزء ، نزد پيامبر صلي الله عليه و آلهآمد و گفت: اى پيامبر خدا! خانواده ام مرا خشمگين مى سازند . به چه چيزى آنان را مجازات كنم ؟
فرمود : «درگذر» .
سپس ، بار دوم گفت : تا اين كه سه بار تكرار كرد . فرمود : «اگر مجازات كردى ، به اندازه اشتباه ، مجازات كن و از [زدن به ]صورت بپرهيز» .

نمایش منبع

الإمام عليّ عليه السلام : كُن كَالطَّبيبِ الرَّفيقِ الَّذي يَضَعُ الدَّواءَ بِحَيثُ يَنفَعُ.

امام على عليه السلام : همانند طبيب همراه باش كه دارو را جايى به كار مى بَرَد كه سودمند است .

نمایش منبع

عنه عليه السلام : ازجُرِ المُسيءَ بِثَوابِ المُحسنِ.

امام على عليه السلام : بدْكار را با پاداش دادن به نيكوكار ، [از كار ناشايست ]باز دار .

نمایش منبع

عنه عليه السلام : عُقوبَةُ العُقلاءِ التَّلويحُ، عُقوبَةُ الجُهَلاءِ التَّصريحُ.

امام على عليه السلام : مجازات خردمندان ، با تعريض و اشاره است و مجازات نابخردان ، با تصريح .

نمایش منبع

عنه عليه السلام : تَلويحُ زَلَّةِ العاقِلِ لَهُ مِن أمَضِّ عِتابِهِ.

امام على عليه السلام : تعريض و اشاره به لغزش خردمند ، از دردناك ترين سرزنش ها براى اوست .

نمایش منبع

عنه عليه السلام : التَّعريضُ لِلعاقِلِ أشَدُّ عِتابِهِ.

امام على عليه السلام : كنايه زدن به خردمند ، شديدترين سرزنش براى اوست .

نمایش منبع

عنه عليه السلام : رُبَّ ذَنبٍ مِقدارُ العُقوبَةِ عَلَيهِ إعلامُ المُذنِبِ بِهِ.

امام على عليه السلام : چه بسا گناهى كه اندازه مجازات آن ، آگاه كردن خطا كار از آن است .

نمایش منبع

الإمام زين العابدين عليه السلام : حَقُّ الصَّغيرِ رَحمَتُهُ في تَعليمِهِ، وَالعَفوُ عَنهُ وَالسِّترُ عَلَيهِ، وَالرِّفقُ بِهِ ، وَالمَعونَةُ لَهُ ... وحَقُّ أهلِ مِلَّتِكَ ... أن يَكونَ شُيوخُهُم بِمَنزِلَةِ أبيكَ، وشُبّانُهُم، بِمَنزِلَةِ إخوَتِكَ ، وعَجائِزُهُم بِمَنزِلَةِ اُمِّكَ، وَالصِّغارُ بِمَنزِلَةِ أولادِكَ.

امام زين العابدين عليه السلام : حقّ خردسال ، مهربانى در آموزش او ، بخشيدن او و پوشاندن [اشتباهات ]او ، مدارا كردن با او و يارى كردن اوست . . . وحقّ هم كيشان تو اين است كه . . . پيرمردانِ آنها به جاى پدر تو باشند و جوانانشان ، به جاى برادران تو وزنان پيرشان به جاى مادر تو و خردسالان [آنها]به جاى فرزندان تو .

نمایش منبع