چهل حدیث « روانشناسی »

مقــدمـه

«شناخت انسان»، مبناى هر كار فكرى، اخلاقى، تربيتى و اجتماعى است كه نسبت به «فرد» يا «اجتماع»، انجام مى گيرد.
جهان درون و دنياى روح بشر، بسيار شگفت، پيچيده و اعجاب انگيز است و بحق، «انسان، موجود ناشناخته» است.
نَوَسانات روحى، آرامشها و اضطرابها، انگيزه ها و تغييراتِ رفتارى و واكنشهاى اجتماعى، هنجارها و ناهنجاريها در خصلتها و عملها، همه و همه ريشه در همان «روان» و «قلب» انسان دارد. علوم تربيتى و مباحث اخلاقى نيز، بطور عمده بر شناخت روح و روان و تأثير و تأثّر انسان از محيط و عوامل درونى و بيرونى مبتنى است.
اينها سبب مى شود كه به اين بُعد حسّاس و سرنوشت ساز، توجّه بيشترى معطوف گردد.

* * *

بى آنكه «روان شناسى» غرب و اصطلاحات و مباحث اين رشته علمى مرعوبمان كند، و بى آنكه بخواهيم از ارزش آن بگذريم، معتقديم چه در مباحث نظرى روانشناسى و روانكاوى و چه در شيوه هاى عملى و سامان بخشى هاى رفتارى، «مكتب وحى» غنى تر و عميق تر است.
در مراجعه به گنجينه هاى عظيم روايات، به گوهرهاى بس نفيس و ارزشمندى برمى خوريم كه خيره كننده دلها و ديده هاست. ديد روان شناسانه به متون روايى، جلوه هاى بيشترى از غناى دستاوردهاى وحى را نشان مى دهد.
خودشناسى، هم مقدّمه «خداشناسى» است، هم زمينه سازِ «خداپرستى». و هر كه خود را نشناسد، به مقتضاى احاديث، از شناخت ديگران و ديگر چيزها ناتوان تر است، چرا كه «كتاب نفس» همواره پيش روى انسان و در معرض چشم بيناى اوست. كسانى كه كار تربيتى مى كنند، بى نياز از اين «شناخت» نيستند. براى آنان هم كه در مسير اخلاق گام بر مى دارند، آگاهى از خفايا و زواياى روحى، يك ضرورت است.
پس نيازى به بيان اهميّت روان شناسى نيست.
امّا، از آنجا كه امامان معصوم عليهم السلام، مربّيان روح و معلّمان حكمت و الگوهاى رهروى و مشعلهاى راهنمايى اند، كلامشان نيز در اين ميدان، مرز درستى و نادرستى است.
به همين خاطر، به آستان احاديث اهل بيت عليهم السلامروى مى آوريم و از اين خرمن پربار بهره مى گيريم و بى واسطه، به سرچشمه رسيده و زلال معارف را مى نوشيم و بى واسطه، از درخت معرفت، ميوه مى چينيم ...

* * *

گزينش «چهل حديث» از انبوه روايات و انتخاب چهل گوهر و مرواريد از درياى موّاج سخنان معصومين، براستى دشوار است، چرا كه در اين زمينه، احاديث بسيارى در كتب روايت آمده و انتخاب را دشوار مى سازد. تنها در «غررالحكم» اميرمؤمنان عليه السلام، كلمات قصار بى شمارى ديده مى شود كه در زمينه مسائل روحى و حساسيّتهاى روانى، شيوه هاى تأثيرگذارى بر افراد، كششهاى درونىِ انسان و ابعاد پيچـيده روح او و لطـايف و ظرايفى در اين باره است، تا چه رسد به ديگر منابع عظيم و غنى حديث كه در دسترس ماست.
با اين حال، هدف اين جزوه، ارائه «چهـل قطره» از اين اقيانوس بيكران است، و ديدن «چهل گوهر» از اين گنجينه عظيم و گرانقدر.
اميد است كه علاقه مندان به اين مباحث را سود بخشد و ايمان به مكتب وحى و اهل بيت عليهم السلام را بيفزايد.
قم ـ جواد محدثى
ارديبهشت 1373

قـالَ اللّه تعـالى:

مـا جَعَـلَ اللّهُ لِرَجُـلٍ

مِـنْ قَلْبَيْنِ فِى جَوْفِـهِ.

احزاب، آيه 4.

خـداوند براى هيچـكس،
دو قـلب در سيـنه اش قرار نـداده است .

نمایش منبع

بخش اول

در حالات شخصى

آسايش جسم و جان

1 عَنِ الصّادق عليه السلام: اَلنَّـوْمُ راحَةٌ لِلْجَـسَدِ وَالنُّـطْقُ راحَةٌ لِلرُّوحِ وَالسُّكُوتُ راحةٌ لِلْعَقْلِ.

امام صـادق عليه السلام فرمود: خواب، آرام بخش جسم است، سخن گفتن آسايش روح است و سكوت، سبب راحتى عقل است.

نمایش منبع

آمــادگى دل

2 قالَ علىٌّ عليه السلام: اِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَةً وَكِراهةً وَاِقْبالاً وَاِدْبارا فَأتُوها مِـنْ اِقْـبالِها وَ شَـهْوَتِها، فَـاِنَّ الْقَـلْبَ اِذا اُكْرِهَ عَـمِىَ.

على عليه السلام فرمود: دلها را حالتِ خواستن و ناخواستن و روى آوردن و پشت كردن است. از راه خواسته ها و تمايلات، سراغ قلبها برويد ، چرا كه اگر دل را به كارى مجبور كنند، كور مى شود.

نمایش منبع

اسير بند حرص

3 قالَ علىٌّ عليه السلام: اَلْحَريصُ اَسيرُ مَهانَةٍ لا يُفَـكُّ اَسْرُهُ.

على عليه السلام فرمود: حـريـص، گرفـتار و اسيرخوارى و ذلّتى است كه اسارت و بند او هرگز باز نمى شود.

از طمع پرهيز كن و ز ديگران چيزى مخواه
نكته اى بشنو كه تابان همچو درّ و گوهر است آز، مردان را زبون و خوار سازد در جهان
مرگ از ننگ گدايى مرد را آسانتر است «قاسم رسا»

نمایش منبع

افشــاگرى خشــم

4 عَن اميرِالمؤمنين عليه السلام: اَلْـغَضَـبُ يُرْدى صاحِبَهُ وَ يُبْـدى مَعـايِبَـهُ.

على عليه السلام فرمود: خشم، صاحب خود را به پستى و هلاكت مى اندازد و عيبهاى او را آشكار مى سازد.

نمایش منبع

انگيزه، نيروبخشِ جسم

5 قالَ الصّـادقُ عليه السلام: ما ضَعُفَ بَدَنٌ عَمّا قَوِيَتْ عَلَيْهِ النِّيَّةُ.

امام صادق عليه السلام فرمود: هرگز بدنى از آنچه كه «نيّت» و انگيزه نسبت به آن قوى باشد، ضعيف و ناتوان نمى شود.

نمایش منبع

تأثير ظاهر در باطن

6 قالَ علىٌّ عليه السلام: اِنْ لَمْ تَكُنْ حَليما فَتَحَلَّمْ، فَاِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ اِلاَّاَوْشَكَ اَنْ يَكُونَ مِنْهُمْ.

على عليه السلام فرمود: اگر حليم و بردبار نيستى، خود را به بردبارى و حليمى بزن، چرا كه هيچ كس خود را شبيه قومى نمى سازد، مگر اينكه اميد است از آنان باشند .

نمایش منبع

تأثير غصّه بر جسم

7 قالَ علىٌّ عليه السلام: اَلْهَمُّ يُذيبُ الْجَسَدَ.

على عليه السلام فرمود: اندوه، بدن را ذوب و آب مى كند.

به رهِ تو بس كه نالم، ز غمِ تو بس كه مويم
شده ام ز ناله، نايى، شده ام ز مويه، مويى

نمایش منبع

چشـم و گوش عـاشـق

8 قالَ علىٌّ عليه السلام: مَنْ عَشِقَ شَيْئا اَعْشى بَصَرَهُ وَ اَمْرَضَ قَلْبَهُ، فَهُوَ يَنْظُرُ بِعَيْنٍ غَيْرِ صَحيحَةٍ وَ يَسْمَعُ بِاُذُنٍ غَيْرِ سَمِيعَةٍ.

على عليه السلام فرمود: كسى كه به چيزى عشق ورزد، آن عشق، چشمش را نابينا و دلش را بيمار مى سازد، آنگاه با چشمى ناسالم نگاه مى كند و با گوشى ناشـنوا گوش مى دهـد. عشق اگر آيد، بَرَد هوش و دل فرزانه را
دزد عاقل مى كُشد اوّل چراغ خانه را

نمایش منبع

خشـوع دروغـين

9 قالَ رسولُ اللّه صلي الله عليه و آله: مازادَ خُشُوعُ الْجَسَدِ عَلى ما فِى الْقَلْبِ فَهُـوَ عِنْـدَنا نِفـاقٌ.

رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: آن مقدار خشوع جسم و بدن، كه زيادتر از خشوع قلبى باشد، نزد ما «نفاق» و دورويى است.

نمایش منبع

خودپسندى، بدتر از گناه

10 قالَ الصّادقُ عليه السلام: اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ عَلِمَ اَنَّ الذَّنـْبَ خَيْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنَ الْعُجْبِ، لَوْلا ذلِكَ مَاابْتَلَى اللّه ُ مُؤْمِنا بِذَنْبٍ اَبَدا.

امام صـادق عليه السلام فرمود: خداوند دانست كه براى مؤمن، «گناه» بهتر از «عُجب» و خودپسندى است و اگر چنين نبود، خداوند هرگز مؤمنى را به گناه مبتلا نمى كرد

الهى ... من غلام آن معصيتم كه مرا به «عذر» آورد و از آن طاعت بيزارم كه مرا به «عُجب» آورد. (خواجه عبداللّه انصارى)

نمایش منبع

دلهاى استوار و آهنين

11 قالَ الصّادقُ عليه السلام: اِنَّ الْمُـؤْمِنَ اَشَدُّ مِن زُبُر الْحَديدِ، اِنَّ الْحَـديدَ اِذا دَخَـلَ النـّارَ لانَ، وَ اِنَّ الْمُؤْمِنَ لَوْ قُتِلَ وَ نُشِرَ ثُمَّ قُتِلَ لَمْ يَتَغَـيَّرْ قَـلْبُهُ.

امام صـادق عليه السلام فرمود: مؤمن، از پاره هاى فولاد، استوارتر و محكم تر است. آهن هرگاه در كوره آتش رود، نرم مى شود؛ امّا مؤمن اگر كشته شود و زنده گردد، سپس دوباره كشته شود، دلش هرگز دگرگونى نمى يابد.

موحد چو در پاى ريزى زرش
و يا تيغ هندى نهى بر سرش
اميد و هراسش نباشد زكس
همين است معناى توحيد و بس

نمایش منبع

رابطـه دل و لبـاس

12 قال علىٌّ عليه السلام: لِباسُ الدُّونِ يَخْشَعُ لَهُ الْقَلْبُ.

على عليه السلام لباس وصله دارى پوشيده بود. وقتى از آن حضرت در اين باره سؤال كردند، فرمود: لباس پست و پايين، موجب خشوع قلب مى گردد.

نمایش منبع

رابطـه اشـك و دل

13 قـال علىٌّ عليه السلام: ما جَفَّتِ الدُّمُـوعُ اِلاّ لِقَسْوَةِ الْقُـلُوبِ، وَ ما قَسَتِ الْقُلُوبُ اِلاّ لِكَثْرَةِ الذُّنُوبِ.

امام على عليه السلام فرمود: اشك چشم، جز بخاطر قساوت دلها نمى خشكد و دلها جز بخاطر زيادى گناهان، مبتلا به قساوت نمى شود.

نمایش منبع

رهبرى دلها و انديشه‏ها

14 قـالَ اميرُالمـؤمنين عليه السلام: اَلْعُقُولُ اَئِمَّةُ الأَفْكارِ، وَ الأفْكارُ اَئِمَّةُ الْقُلُوبِ، وَالْقُلُوبُ اَئِمَّةُ الْحَواسِّ وَالْحَواسُّ اَئِمَّةُ الأعْضاءِ.

اميرمـؤمنان عليه السلام فرمود: دركها و فهم ها، پيشواى انديشه هاست، انديشه ها، امامِ دلهاست، دلها ائمّه حواس است و حواس، پيشواى اعضا و اندام است.

نمایش منبع

ريشـه تـكبّر

15 قـالَ الصّادِقُ عليه السلام: ما مِنْ رَجُلٍ تَكَبَّرَ او تَجَبّرَ اِلاّ لِذِلَّةٍ يَجِدُها فِى نَفْسِهِ.

حضرت صادق عليه السلام فرمود: هيچ كس تكبّر و قدرت نمايى نمى ورزد، مگر بخاطر ذلّتى كه در درون خويش مى يابد و احساس مى كند.

نمایش منبع

زنــده دلى

16 قالَ رَسوُل اللّه صلي الله عليه و آله: بِمَوْتِ النَّفْسِ تَكُونُ حَياةُ الْقَلْبِ وَ بِحَياةِ الْقَلْبِ الْبُلُوغُ اِلَى الأسْتِقامَةِ.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: حيات دل با مرگ نفْس است و رسيدن به استوارى و استقامت، در سايه زنده دلى فراهم مى شود.

نمایش منبع

علاج ترس از خطر موهوم

17 عَن اميرِالمؤمنين عليه السلام: اِذا هِبْتَ اَمْرا فَقَعْ فيهِ فَاِنَّ شِدَّةَ تَوَقّيهِ اَعْظَمُ مِمّا تَخافُ مِنْهُ.

على عليه السلام فرمود: هرگاه از كارى هراس و بيم داشتى، خود را در آغوش همان كار بيفكن، چرا كه سختى پرهيز و هراس، بزرگتر از خود آن چيزى است كه از آن مى ترسى .

نمایش منبع

غـــذاى روح

18 قالَ علىٌّ عليه السلام: قُـوتُ الأَجْسادِ اَلطَّـعامُ وَ قُوتُ الأرْواحِ اَلإِطْعامُ.

اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: «طعام»، قُوت و غذاى جسم است، و «اطعام» غذاى روح است.

نمایش منبع

گــريه منافـقـانه

19 عَنِ النّبىّ صلي الله عليه و آله: بُـكاءُ الْمـؤمِنِ مِنْ قَلْبِهِ وَ بُكاءُ المُنافِقِ مِنْ هامَتِهِ.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: گريه مؤمن از قلب اوست، و گريه منافق از سر او (يعنى سطحى و ظاهرى است، مثل اشك تمساح).

نمایش منبع

لغـزشـهاى افشـاگر

20 قالَ علىٌّ عليه السلام: ما اَضْمَرَ اَحَدٌ شَيْئا اِلاّ ظَهَرَ فِى فَلَتاتِ لِسانِهِ وَ صَفَحاتِ وَجْهِهِ.

على عليه السلام فرمود: هرگز كسى چيزى را در دل پنهان نمى كند، مگر آنكه از لغزشها و پَرِشهاى زبانى اش و نيز از دگرگونيهاى چهره اش آشـكار مى شود .

نمایش منبع

يافـتن شريــك جـرم

21 عَنِ اميرِالمؤمنين عليه السلام: ذَوُواالْعُيُوبِ يُحِبُّونَ اِشاعَةَ مَعائِبِ النّـاسِ لِيَتَّسِعَ لَهُـمُ الْعُـذْرُ فِـى مَعايِبِهِمْ.

از اميرالمؤمنين عليه السلام روايت است كه: افراد عيب دار، دوست دارند تا عيوب مردم را پخش كنند، تا بهانه اى براى معايب خويش فـراهم آيد (با يافتن شريك جرم، مى كوشند خطاى خويش را پنهان كنند).

نمایش منبع

بخش دوم

در روابط اجتماعى

آبـرو و سـؤال

22 قـالَ علىّ عليه السلام: ماءُ وَجْهِكَ جامِدٌ يُقْـطِرُهُ السُّؤالُ، فَـانْظُـرْ عِنْدَ مَنْ تُـقْـطِرُهُ.

عـلى عليه السلام فرمود: آبروى تو جامد است و درخواست، آن را قطره قطره مى ريزد. پس ببين كه آبروى خويش را نزد چه كسى فرو مى چكانى؟

دست طلب چو پيش كسان مى كنى دراز
پل بسته اى كه بگذرى از آبروى خويش
«صائب»

نمایش منبع

آثار سوء مجادله

23 قـالَ اَميرُالمـؤمـنين عليه السلام: ايّـاكُمْ وَالْـمِراءَ وَالْخُـصُـومَةَ فَاِنَّهُما يُمْرِضانِ الْقُلُوبَ عَلَى الاْءِخوانِ وَ يَنْبُتُ عَلَيْهِـما النِّـفاقُ.

على عليه السلام فرمود: از كشمكش وجدال وخصومت بپرهيزيد، كه اينها دلها را نسبت به برادران، بيمار مى سازد و بر شاخه جدال و دشمنى، نفاق مى رويَد.

نمایش منبع

آثـار هـديّـه

24 قالَ رَسُولُ اللّه صلي الله عليه و آله: اَلْهَديّةُ تُورِثُ الْمَوَدَّةَ وَ تَجْلِدُ الأُخُوَّةَ وَ تُذْهِبُ الضَّغينَةَ، تَهادُوا تَحابُّوا.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: «هديه»، دوستى مى آورد و رابطه برادرى را استوار مى كند و كينه را مى زدايد، هديه به يكديگر بدهيد تا محبّت بيابيد.

نمایش منبع

اعلام دوستى

25 عن ابى عبداللّه عليه السلام: اِذا اَحْبَبْتَ رَجُلاً فَاَخْبِرْهُ بِذلِكَ فَاِنَّـهُ اَثْبَتُ لِلْمَـوَدَّةِ بَيْنَكُما.

امام صادق عليه السلام فرمود: هرگاه كسى را دوست داشتى به او خبر بده، چرا كه اين كار، دوستى ميان شما را استوارتر مـى سازد .

نمایش منبع

انتــقاد در جـمـع

26 قال علىٌّ عليه السلام: نُصْحُكَ بَيْنَ الْمَـلاَءِ تَقْريعٌ.

على عليه السلام فرمود: نصيحت كردن تو (ديگرى را) در حضور جمع، خُرد كردن و كوبيدنِ شخصيّت طرف است.

نمایش منبع

بدبينى و احساس وحشت

27 قالَ علىٌّ عليه السلام: مَـنْ لَمْ يُحْسِنْ ظَنَّـهُ اِسْتَوْحَشَ مِنْ كُلِّ اَحَدٍ.

على عليه السلام فرمود: آنكس كه گمان خود را نيكو نسازد (و بدبين باشد) از هر كسى وحشت مى كند.

نمایش منبع

بدگمان، تنها مى‏ماند

28 قالَ علىٌّ عليه السلام: اَسْوَءُالنّاسِ حالاً مَنْ لَمْ يَثِقْ بِاَحَدٍ لِسُوءِ ظَنِّهِ وَ لَمْ يَبْقَ بِهِ اَحَـدٌ لِسُوءِ فِعْلِهِ.

اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: بدحال ترين مردم كسى است كه بخاطر بدگمانى اش، به هيچ كس اطمينان نمى كند، در نتيجه بخاطر بدرفتارى اش كسى براى او نمى ماند.

نمایش منبع

پيامد جدال و شوخى

29 قالَ ابو عبـداللّه عليه السلام: لا تُمـارِ فَيَـذْهَبَ بَهـاؤُكَ وَ لا تُمازِحْ فَيُجْتَرَأَ عَلَيْكَ.

امام صادق عليه السلام فرمود: مجادله مكن، كه شخصيّت و عظمتت مى رود، و شوخى مكن، كه بر تو گستاخ مى شوند.

نمایش منبع

خـصلتـهاى پنـهان

30 عَنْ علىٍّ عليه السلام: خَوافِى الْأَخْلاقِ تَكْشِفُها الْمُعاشَرَةُ.

اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: معاشـرت، خصلتها و اخلاق پنهان را آشكار مى سازد.

تو اوّل بگو باكيان زيستى
پس آنگه بگويم كه تو كيستى

نمایش منبع

خـوديـابى

31 قالَ اميرالمؤمنين عليه السلام: عَجِبْتُ لِمَنْ يَنْشُدُ ضالَّتَهُ وَ قَد اَضَلَّ نَفْسَهُ فَلا يَطْلُبُها.

اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: در شگفتم از كسى كه گمشده خود را مى جويد، در حالى كه «خود» را گـم كرده و در پى يـافتن آن نيست!

نمایش منبع

دوســت يـابى

32 قالَ علىٌّ عليه السلام: اَعْجَزُ النّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنْ اِكْتِسابِ الاِْخوانِ وَ اَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ ظَفرَ بِهِ مِنْهُمْ.

على عليه السلام فرمود: ناتوان ترين مردم، كسى است كه از «دوست يابى» ناتوان باشد. و عاجزتر از او كسى است كه برادران و دوستان خود را نتواند نگهدارد.

سنگى به چند سال شود لعل پاره اى
زنهار تا به يك نفسش نشكنى به سنگ
«سعدى»

نمایش منبع

رنج روحـى بداخـلاق

33 عن ابى عبـداللّه صلي الله عليه و آله: مَنْ ساءَ خُلْقُهُ عَذَّبَ نَفْسَهُ.

امام صـادق عليه السلام فرمـود: هركس بداخلاق باشد، خودش را شكنجه و آزار مى دهد.

نمایش منبع

روحيّـه‏هاى حيـوانى

34 قالَ ابوعبدِاللّه عليه السلام: اِنَّ الَّذينَ تَراهُمْ لَكَ اَصْدِقاءَ اِذا بَلَوْتَهُمْ وَجَدْتَهُمْ عَلى طَبَقاتٍ شَتّى: فَمِنْهُمْ كَالاَْسَدِ فِى عِظَمِ الْأكْلِ وَ شِدَّةِ الصَّوْلَةِ وَمِنْهُمْ كَالذِّئْبِ فِى الْمَضَرَّةِ وَ مِنْهُمْ كَالْكَلْبِ فِى الْبَصْبَصَةِ وَ مِنْهُمْ كَالّثَعْلَبِ فِى الرَّوَغانِ وَالسِّرْقَةِ، صُوَرُهُمْ مُخْتَلِفَةٌ وَالْحِرْفَةُ وَاحِدَةٌ.

امام صادق عليه السلام فرمود: كسانى را كه دوست خودت مى پندارى، اگر آنان را امتحان كنى، خواهى يافت كه بر چند طبقه و گروهند: گروهى همچون شيرند، پر خوراك و حمله آور، گروهى چون گرگند، در زيان رسانى و درندگى، گروهى همچون سگند، در دُم جنباندن و چاپلوسى، گروهى مانند روباهند، در نيرنگ و دله دزدى. چهره ها مختلف است، ولى كارشان يكى است.

نمایش منبع

عوارض جسمى حسد

35 قالَ علىٌّ عليه السلام: صِحَّةُ الْجَسَدِ مِنْ قِلَّةِ الْحَسَدِ.

على عليه السلام فرمود: تندرستى، از كمبود (يا نبودن) حسد به دست مى آيد.

تــوانـم آن كه نـيازارم انــدرون كـسى
حسود را چه كنم؟ كو ز خود به رنج، در است
«سعدى»

نمایش منبع

لباسهاى طغـيان آور

36 عن جعفر بن محمّد عليه السلام اَنّهُ قالَ: اِذا لَبِسَ الْجَسَدُ الثَّوْبَ اللَّيِّنَ طَغى.

امام صادق عليه السلام فرمود: هرگاه بدن، لباس نرم بپوشد، طغيان مى كند!

نمایش منبع

مسـؤولان بركـنار

37 قال علىٌّ عليه السلام: تَكَبُّرُكَ فِى الْوِلايَةِ ذُلٌّ فِى الْعَزْلِ.

على عليه السلام فرمود: تكبّر ورزيدن تو در دوران رياست و سرپرستى، موجب ذلّت در ايّام بركنارى است.

نمایش منبع

نشـانه‏هاى ريـاكار

38 قـالَ اميرُالمؤمنين عليه السلام: ثَلاثُ عَلاماتٍ لِلْمُرائى: يَنْشِطُ اِذا رَأىَ النّاسَ وَ يَكْسِلُ اِذا كانَ وَحْدَهُ وَ يُحِبُّ اَنْ يُحْمَدَ فِى جَميعِ اُمُورِهِ.

على عليه السلام فرمود: رياكار را سه نشانه است: هرگاه مردم را ببيند، با نشاط و تحرّك مى شود، هرگاه تنهاست، سست و بى حال است، و دوست دارد در همه كارهايش او را تعريف كنند.

نمایش منبع

هــمـدلى

39 سَمِعْتُ رَجُلاً يَسئلُ ابا عبدِاللّه عليه السلامفقال: الرَّجُلُ يقولُ اَوَدُّكَ، فَكَيْفَ اَعْلَمُ اَنَّهُ يَوَدُّنى؟ فَقالَ عليه السلام : اِمْتَحِنْ قَلْبَكَ، فَاِنْ كُنْتَ تَوَدُّهُ فَاِنَّهُ يَوَدُّكَ.

صالح بن حكم گويد: شنيدم مردى از امام صادق عليه السلاممى پرسيد: گاهى مردى به من مى گويد: دوستت دارم. از كجا بدانم كه (راست مى گويد و) دوستم دارد؟ حضرت فرمود: قلب خودت را بيازماى، پس اگر تو او را دوست دارى، بدان كه او نيز تو را دوست دارد .

نمایش منبع

هـمرنگى روحـها

40 عَـنِ النّبى صلي الله عليه و آله: اَلاَْ?ْواحُ جُنُودٌ مُجَنَّدَةٌ فَما تَعارَفَ مِنْها اِئْتَلَفَ وَ ما تَناكَرَ مِنْها اِختَلَفَ.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: روحها، لشكريانى آراسته اند. روحهايى كه همديگر را بشناسند با هم الفت مى يابند و آنها كه يكديگر را نشناسند، اختلاف پيدا مى كنند .

نمایش منبع