چهل حدیث « سیره فاطمی » علیها السلام
مقدمه
زندگينامه اجمالى
حضرت فاطمه امّ ابيها عليهاالسلام روز جمعه 20 جمادى الاخرى سال دوم يا پنجم بعثت در شهر مكه به دنيا آمد. پدر بزرگوارش حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله و مادرش خديجه كبرى عليهاالسلام بود. در سال دوم هجرت عقد او با حضرت على عليه السلامدر ملكوت اعلى بسته شد و ثمره آن امام حسن و امام حسين و زينب وام كلثوم بود و محسن نيز در حوادث پس از رحلت پيامبر سقط شد.
آغاز زندگى حضرتش در مكه با محاصره اقتصادى شعب ابى طالب همراه بود و با پايان يافتن محاصره، عمر مادر نيز به آخر رسيد و پس از مادر مهر خانه پدر بود و بر چهره خسته او كه از فراق ابوطالب و خديجه و آزار كفار در هم مى تكيد گل نشاط و اميد مى كاشت.
پس از هجرت و در مدينه به صورت يك زن با تمام ويژگيهايى كه خداى زن براى او منظور نموده است تجلى نمود. فاطمه عليهاالسلامشمع جمع خانه بود و حلقه وصل رسالت و امامت. هم عزيز پدر بود و هم محبوب همسر و هم بانوى مدينه اسلام و الگوى تربيت خدايى زنانه. رنجها و مصيبتها در برابر خورشيد مهرش ذوب مى شد و پدر و همسر كه دو برادر بودند و دو همرزم و دو همدرد در پناه مهر او آرامش مى يافتند.
فاطمه يكى از دو ركن امامت بود كه پس از پيامبر با تمام وجودش به دفاع از حق پرداخت، هم سيلى نامحرمان تحمل نمود و هم تازيانه جهل و جاهليت را به جان خريد و در آخر نيز جان و فرزند را در اين راه نهاد و در سوم جمادى الاخرى يا 13 جمادى الاولى سال 11 هجرى (و در كمتر از 3 ماه پس از رحلت پيامبر) على عليه السلام را تنها گذاشت. مرقد منورش در مدينه ـ مسجدالنبى يا بقيع ـ مطاف ملائك مقرب الهى است.
مقدمه ناشر
امام سجاد عليه السلام فرمود:
اَلا وَ اِنَّ اَبْغَضَ النّاسِ اِلىَ اللّهِ
مَن يَقْتَدى بَسُنّةِ اِمامٍ وَ لايقتَدى بِأعمالِهِ
.
هشدار كه منفورترين مردم نزد پرورگار، كسى است كه شيوه امامى را پيروى كند ولى از سيره عملى او پيروى ننمايد.
براى «چگونه بودن» نياز به الگو داريم و نقش الگو در تربيت چنان روشن است كه نيازى به بيان و توضيح نيست.
آنچه در اين الگو گيرى و اسوه يابى و تأسى به اخلاق اولياء الهى كارساز است، آشنايى با جزئّيات صفات و رفتار آن بزرگواران است، نه كلّيات. خوشبختانه در كتب حديث و سيره، نمونه هاى رفتارى پيامبر و امامان بصورت ريز و جزئى آمده است كه آشنايى با آنها بسيار سودمند است و گامى جهت خودسازى و تعالى بخشيدن به جامعه است.
انسان در ديد ژرف نگر اسلام بيابانگردى سرگردان و گمگشته اى در تاريكزار زندگى نيست. او كشتى شكسته اى شوربخت و نا اميد و اسير موجهاى بيم زا و هراس آفرين نمى باشد.
بلكه موجودى مسؤول است كه با مقصد و مقصودى مشخص با زاد و توشه اى كامل و راهنمايانى درونى و برونى به سفرى پرداخته كه از صحراى عدم آغاز مى شود و تا بار يافتن به لقاء الهى ادامه دارد.
تمامى نيروهاى خلقت، انسان را در اين سفر صادقانه يارى مى كنند و خداى با لطف بيكران خويش به هدايت او از راههاى گوناگون پرداخته و بهترين جايگاه جاودانه را در سراى آخرت براى او مهيا كرده است.
انسان براى به دست آوردن نيك بختى خويش و سعادتمندى جامعه و رضايت خداوند بايد در طول اين سفر چگونه زيستن را بياموزد و اين آموزه ها را در زندگى خويش بكار گمارد.
اسلام عزيز براى پاسخ گويى بدين نياز بسيار اساسى دو شيوه را دنبال نموده است:
الف: بيـان احكام و دستـورهاى زنـدگى از آغاز تا فـرجام
ب: ارائه الگوهاى تربيتى و نمونه هاى عينى كمال
بر اساس همين شيوه دوم در قرآن مجيد بارها از پيامبران و ديگر انسانهاى والا سخن به ميان آمده است، و از جنبه هاى الگويى آنان ستايش شده تا ديگران نيز به آنان تأسى بجويند.
در مكتب حياتبخش تشيع(اسلام راستين) معرفى اين الگوهاى الهى گسترده تر است و پيشوايان معصوم كه بهترين اسوه ها و الگوهاى زندگى هستند فرا روى چشمان باز و دلهاى آگاه قرار دارند تا آنانكه مسئوليت الهى و رسالت انسانى خويش را درك كرده اند و تصميم براى رسيدن به چكادهاى فرازمند فضيلت و كمال دارند با درس گرفتن از آنان زيستنى شرافتمندانه كه سعادت دنيا و آخرت را تأمين مى كند در پيش گيرند.
رسول خدا صلي الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام، اسوه بشريّت اند و تبعيّت عملى از آنان رهنمون كمالجويان است.
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
اَدَّبَنى رَبّى فَاَحْسَنَ تَأديبى ، خداوند مرا تأديب كرده و ادبم را نيكو ساخته است.
ويژگى سيره معصومين در اين است ك مورد پسند و قبول پروردگار است و با اطمينان مى توان از آن پيروى كرد.
اكنون بمنظور بهره گيرى از درياى مواج و گرانقدر روايات، چهل حديث از سيره هريك از معصومين عليهم السلام به پيشگاه امّت اسلامى عرضه مى شود. اميد كه همه ما را چراغ راه و رهتوشه سفرى باشد براى رسيدن به سعادت دنيا و نيك بختى آخرت.
در اين شماره، با گوشه اى از منش و رفتار و سيره سازنده و الهام بخش بانوى بزرگوار اسلام، حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلامدخت گرامى پيامبر خدا صلي الله عليه و آله آشنا مى شويم. اميد است آگاهى از سيره آن انسان نمونه، امّت ما بويژه بانوان جامعه را با جلوه هايى از فروغ هدايت و سرمايه هاى كمال و معنويت و اخلاق اسلامى مأنوس سازد و در راهِ پيروى از آن «اسوه فضايل» گامى راهگشا باشد.«نشر معروف»
آغاز زندگى حضرتش در مكه با محاصره اقتصادى شعب ابى طالب همراه بود و با پايان يافتن محاصره، عمر مادر نيز به آخر رسيد و پس از مادر مهر خانه پدر بود و بر چهره خسته او كه از فراق ابوطالب و خديجه و آزار كفار در هم مى تكيد گل نشاط و اميد مى كاشت.
پس از هجرت و در مدينه به صورت يك زن با تمام ويژگيهايى كه خداى زن براى او منظور نموده است تجلى نمود. فاطمه عليهاالسلامشمع جمع خانه بود و حلقه وصل رسالت و امامت. هم عزيز پدر بود و هم محبوب همسر و هم بانوى مدينه اسلام و الگوى تربيت خدايى زنانه. رنجها و مصيبتها در برابر خورشيد مهرش ذوب مى شد و پدر و همسر كه دو برادر بودند و دو همرزم و دو همدرد در پناه مهر او آرامش مى يافتند.
فاطمه يكى از دو ركن امامت بود كه پس از پيامبر با تمام وجودش به دفاع از حق پرداخت، هم سيلى نامحرمان تحمل نمود و هم تازيانه جهل و جاهليت را به جان خريد و در آخر نيز جان و فرزند را در اين راه نهاد و در سوم جمادى الاخرى يا 13 جمادى الاولى سال 11 هجرى (و در كمتر از 3 ماه پس از رحلت پيامبر) على عليه السلام را تنها گذاشت. مرقد منورش در مدينه ـ مسجدالنبى يا بقيع ـ مطاف ملائك مقرب الهى است.
مقدمه ناشر
امام سجاد عليه السلام فرمود:
اَلا وَ اِنَّ اَبْغَضَ النّاسِ اِلىَ اللّهِ
مَن يَقْتَدى بَسُنّةِ اِمامٍ وَ لايقتَدى بِأعمالِهِ
.هشدار كه منفورترين مردم نزد پرورگار، كسى است كه شيوه امامى را پيروى كند ولى از سيره عملى او پيروى ننمايد.
براى «چگونه بودن» نياز به الگو داريم و نقش الگو در تربيت چنان روشن است كه نيازى به بيان و توضيح نيست.
آنچه در اين الگو گيرى و اسوه يابى و تأسى به اخلاق اولياء الهى كارساز است، آشنايى با جزئّيات صفات و رفتار آن بزرگواران است، نه كلّيات. خوشبختانه در كتب حديث و سيره، نمونه هاى رفتارى پيامبر و امامان بصورت ريز و جزئى آمده است كه آشنايى با آنها بسيار سودمند است و گامى جهت خودسازى و تعالى بخشيدن به جامعه است.
انسان در ديد ژرف نگر اسلام بيابانگردى سرگردان و گمگشته اى در تاريكزار زندگى نيست. او كشتى شكسته اى شوربخت و نا اميد و اسير موجهاى بيم زا و هراس آفرين نمى باشد.
بلكه موجودى مسؤول است كه با مقصد و مقصودى مشخص با زاد و توشه اى كامل و راهنمايانى درونى و برونى به سفرى پرداخته كه از صحراى عدم آغاز مى شود و تا بار يافتن به لقاء الهى ادامه دارد.
تمامى نيروهاى خلقت، انسان را در اين سفر صادقانه يارى مى كنند و خداى با لطف بيكران خويش به هدايت او از راههاى گوناگون پرداخته و بهترين جايگاه جاودانه را در سراى آخرت براى او مهيا كرده است.
انسان براى به دست آوردن نيك بختى خويش و سعادتمندى جامعه و رضايت خداوند بايد در طول اين سفر چگونه زيستن را بياموزد و اين آموزه ها را در زندگى خويش بكار گمارد.
اسلام عزيز براى پاسخ گويى بدين نياز بسيار اساسى دو شيوه را دنبال نموده است:
الف: بيـان احكام و دستـورهاى زنـدگى از آغاز تا فـرجام
ب: ارائه الگوهاى تربيتى و نمونه هاى عينى كمال
بر اساس همين شيوه دوم در قرآن مجيد بارها از پيامبران و ديگر انسانهاى والا سخن به ميان آمده است، و از جنبه هاى الگويى آنان ستايش شده تا ديگران نيز به آنان تأسى بجويند.
در مكتب حياتبخش تشيع(اسلام راستين) معرفى اين الگوهاى الهى گسترده تر است و پيشوايان معصوم كه بهترين اسوه ها و الگوهاى زندگى هستند فرا روى چشمان باز و دلهاى آگاه قرار دارند تا آنانكه مسئوليت الهى و رسالت انسانى خويش را درك كرده اند و تصميم براى رسيدن به چكادهاى فرازمند فضيلت و كمال دارند با درس گرفتن از آنان زيستنى شرافتمندانه كه سعادت دنيا و آخرت را تأمين مى كند در پيش گيرند.
رسول خدا صلي الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام، اسوه بشريّت اند و تبعيّت عملى از آنان رهنمون كمالجويان است.
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
اَدَّبَنى رَبّى فَاَحْسَنَ تَأديبى
، خداوند مرا تأديب كرده و ادبم را نيكو ساخته است.ويژگى سيره معصومين در اين است ك مورد پسند و قبول پروردگار است و با اطمينان مى توان از آن پيروى كرد.
اكنون بمنظور بهره گيرى از درياى مواج و گرانقدر روايات، چهل حديث از سيره هريك از معصومين عليهم السلام به پيشگاه امّت اسلامى عرضه مى شود. اميد كه همه ما را چراغ راه و رهتوشه سفرى باشد براى رسيدن به سعادت دنيا و نيك بختى آخرت.
در اين شماره، با گوشه اى از منش و رفتار و سيره سازنده و الهام بخش بانوى بزرگوار اسلام، حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلامدخت گرامى پيامبر خدا صلي الله عليه و آله آشنا مى شويم. اميد است آگاهى از سيره آن انسان نمونه، امّت ما بويژه بانوان جامعه را با جلوه هايى از فروغ هدايت و سرمايه هاى كمال و معنويت و اخلاق اسلامى مأنوس سازد و در راهِ پيروى از آن «اسوه فضايل» گامى راهگشا باشد.«نشر معروف»
نمایش منبع
فصل اوّل
فرشته عبادت
تجـلّى ايـمان
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
خداوند قلب دخترم فاطمه و سراپاى وجود او را پُر از ايمان كرده است، پس او ـ به همين خاطر ـ همواره در اطاعت خداست.
ايمان داراى مراتب و درجات است. كسى كه ايمان كامل و سرشار داشته باشد، دل از همه چيز كنده، فارغ و يكدله خود را وقف عبادت مى كند و همه كارهايش رنگ عبادت و پرستش پيدامى كند. حضرت زهرا عليهاالسلام از اين موهبت الهى برخوردار بود.
نمایش منبع
فـروغ فرشتـگان
راوى مى گويد: ازحضرت صادق عليه السلامعلت نامگذارى حضرت فاطمه عليهاالسلام را به ـ زهرا ـ پرسيدم. فرمود:
چون وقتى كه در محراب عبادتش به نماز مى ايستاد، فروغ نورش براى ساكنان آسمان مى درخشيد، همان گونه كه نور ستارگان آسمان براى زمينيان مى درخشد.
«زهرا» به معنى درخشان است. حضرت فاطمه عليهاالسلامشخصيتى فروزان داشت و عبادت هاى خالصانه اش به درگاه خدا، فروغ وجودش را به آسمانها و به عرشيان مى رساند. از اين رو لقب آن حضرت «زهرا» بود. درخشش معنويّات و درك آن براى آسمانيان، از مقوله اى ديگر است كه براى آنان محسوس است.
نمایش منبع
تنديس عبادت
حسن بصرى مى گويد:
در ميان امت اسلام، كسى خداپرست تر از فاطمه عليهاالسلامنبود. آن قدر به نماز مى ايستاد كه قدم هايش ورم مى كرد.
اين شيوه در باره حضرت رسول صلي الله عليه و آله هم نقل شده است. كسى كه محبّت الهى را در دل داشته باشد، از عبادت و نماز سير نمى شود، بلكه لذّت مى برد و هر چه بيشتر طول بكشد، لذّت روحى عبادت كننده خدادوست افزون تر مى گردد. از اين رو جذبه هاى معنوى عبادت سبب مى شد كه آن پاكان عزيز، رنج جسمى را حسّ نكنند.
نمایش منبع
نيـاز نمـاز
نماز، پرستش انسان در برابر معبود است. هر چه معرفت عابد و نمازگزار بيشتر باشد، حالت خوف و رجا بيشتر مى شود. درك عظمت خالق، سبب مى شود كه بنده نيايشگر و نمازخوان، چشمى اشكبار و قلبى لرزان و حالت خضوع و خشوع در عبادت داشته باشد.
نمایش منبع
قـدرشنـاس قـدر
حضرت على عليه السلام فرمود:
فاطمه عليهاالسلام نمى گذاشت كسى از اهل خانه در شبهاى قدر به خواب رود. به آنان غذاى كم مى داد و از روز قبل براى احياى شب قدر آماده مى شد و مى فرمود: محروم كسى است كه از بركات اين شب محروم باشد.
شب قدر كه برتر از هزار شب است، فرصت استثنايى براى شب زنده دارى و عبادت و ياد خداست. دريغ است كه چنين شبى به غفلت و خواب بگذرد. براى درك فيض اين شب، بايد برنامه ريزى روزانه داشت، تا خواب آلودگى و كسالت روحى سبب بى حالى نسبت به احياى اين شب نشود. حيف است كه اين شب را به خفتن بگذرانيم.
نمایش منبع
نثـار و ايثـار
حضرت موسى بن جعفر عليه السلام از پدرانش نقل مى كند:
هرگاه حضرت فاطمه عليهاالسلام دعا مى كرد براى زنان و مردان مؤمن دعا مى كرد و براى خود دعا نمى كرد.
به او گفته شد: چرا شما براى مردم دعا مى كنيد اما براى خودتان دعا نمى كنيد؟
فرمود: اول همسايه آنگاه درون خانه.
ايثار و مواسات، خصلت انسان هاى از خود رسته است كه نوعدوست اند و خيرشان در همه چيز حتّى در دعا و حاجت خواهى به ديگران مى رسد. به خصوص دعا در حق ديگران، آن هم نه پيش رو بلكه پشت سر، نشانه اخلاص است. دعاى انسان در حق ديگران به اجابت نزديك تر است.
نمایش منبع
وقـت دعــا
حضرت فاطمه عليهاالسلام گويد: شنيدم پيامبر صلي الله عليه و آلهمى فرمـود:
در روز جمعه ساعتى است كه هركس آن را مراقبت كند و در آن لحظه دعا كند دعايش مستجاب شود، وآن زمانى است كه نيمى از خورشيد غروب كرده باشد.
حضرت زهرا عليهاالسلام براى درك آن ساعت به خدمتكارش مى گفت:
بر فراز بلندى برو و هرگاه ديدى نيمه خورشيد غروب نمود مرا خبر كن تا دعا كنم.
هست حق را نفحاتى دلجوى
كه كند سوى بشر گه گه روى
از نگاه دينى، بعضى از روزها، جاها و لحظه ها از فضيلت بيشترى برخوردارند و به دليل آن ويژگى، آثار خاصى هم دارند. يكى از لحظات خاصّ كه خداوند دعاها را در آن قبول مى كند، هنگام غروب آفتاب است. از اين رو حضرت زهرا عليهاالسلام انتظار مى كشيد كه آن لحظه دعا فرا برسد.
نمایش منبع
دو ركعت نياز
امام صادق عليه السلام فرمود:
مادر ما فاطمه عليهاالسلام همواره دو ركعت نماز مى خواند كه جبرئيل به او آموخته بود، در ركعت اوّل آن پس از حمد صد بار سوره قدر و در ركعت دوم پس از حمد صد بار سوره توحيد را مى خوانى، و پس از سلام نماز، تسبيحات حضرتش را نيز مى گويى.
نمازهاى خاصّى كه از هر يك از معصومين نقل شده است، هر كدام سفره اى معنوى است كه براى ما گشوده اند. خوب است كه پيروان اين خاندان، از اين آموزش هاى ناب بهره گيرندو آن نمازها را بخوانند.
نمایش منبع
هديه بىنظير
اميرالمؤمنين عليه السلام به حضرت زهرا عليهاالسلام گفت تا برود و از پيامبر خادمى بخواهد. او نيز رفت و ضمن نشان دادن پينه هاى دستش گفت:
آسياب كردن مرا به زحمت انداخته است و آنگاه درخواست خادمى كرد. پيامبر صلي الله عليه و آله در پاسخ فرمود:
آيا نمى خواهى ـ به جاى خادم ـ هديه اى به تو دهم كه از همه دنيا ارزشمندتر باشد؟ هنگامى كه براى خواب آماده شدى سى و چهار بار «اللّه اكبر» و سى و سه بار «الحَمْدُ لِلّهِ» و سى و سه بار «سُبحانَ اللّه » بگو.
تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام به نحوى كه در اين حديث آمده، فضيلت و ثواب بسيارى دارد و يكى از بهترين تعقيبات نمازها به شمار مى رود و مداومت بر آن موجب خشنودى پروردگار است.
نمایش منبع
تسبيح تربـت
امام صادق عليه السلام فرمود:
تسبيح حضرت فاطمه عليهاالسلام نخى بود كه بر آن به تعداد تكبيرات ـ 34 عدد ـ گره زده بود و آن را در دستش مى چرخانيد و تكبير و تسبيح مى گفت، تا وقتى كه حمزه شهيد شد، تسبيحى از تربت او ساخت. و از آن پس ساختن تسبيح در ميان مردم رواج يافت.
تربت شهيد، يادآور فرهنگ جهاد و شهادت و ايثار جان در راه خداوند است. ذكر گفتن با تسبيحى كه ازتربت قبر يك شهيد بزرگ مثل حمزه سيدالشهدا باشد، يا سجده بر تربت حسينى، يادآور آن مجاهدات و الهام بخش روح جهاد و فداكارى است
تربت شهيد، يادآور فرهنگ جهاد و شهادت و ايثار جان در راه خداوند است. ذكر گفتن با تسبيحى كه ازتربت قبر يك شهيد بزرگ مثل حمزه سيدالشهدا باشد، يا سجده بر تربت حسينى، يادآور آن مجاهدات و الهام بخش روح جهاد و فداكارى است.
نمایش منبع
فصـل دوم
در سايه نور
يـادگار مـادر
محبّت پيامبر خدا صلي الله عليه و آله نسبت به دختر گرامى اش حضرت زهرا عليهاالسلام صرفاً براى آن نبود كه وى، دخترش بود، بلكه كمالات و معنويات و فضايل برجسته آن حضرت، او را محبوب خدا و رسول ساخته بود و اين علاقه، ريشه در ارزشهاى مكتبى داشت. اينكه وى، يادآور مادرش حضرت خديجه عليهاالسلام بود، عامل ديگرى براى محبّت پيامبر نسبت به او بود.
نمایش منبع
سرچشمه ادب
ام سلمه مى گويد:
وقتى پيامبر با من ازدواج نمود دخترش ـ فاطمه عليهاالسلام ـ را به من سپرد. من نيز آداب زندگى را به او مى آموختم، و به خدا قسم او خود از من آگاه تر و به همه چيز آشناتر بود.
حضرت زهرا عليهاالسلام كوچك بود كه مادرش خديجه از دنيا رفت. از اين رو نگهدارى و تربيت او به امّ سلمه واگذار شد كه همسر بعدى پيامبر خدا بود، در عين حال، امّ سلمه از اين فرزند، ادب و معرفت مى آموخت و تربيت وى برايش افتخار محسوب مى شد.
نمایش منبع
زيارت و كرامت
عايشه مى گويد:
كسى از مخلوقات خدا را نديدم كه در گفتار و سخن شبيه تر از فاطمه عليهاالسلام به پيامبر باشد.
هرگاه كه فاطمه عليهاالسلام به ديدار پيامبر مى آمد پيامبر دست او را مى گرفت و مى بوسيد و به او خوش آمد مى گفت و در جايگاه خودش مى نشانيد و هرگاه پيامبر به ديدار فاطمه مى رفت فاطمه عليهاالسلامبر مى خاست و خوش آمد مى گفت و دست پيامبر را مى گرفت مى بوسيد.
در جامعه جاهليّت زده آن زمان كه دختر را مايه ننگ و عار مى دانستند، رفتار حضرت رسول با دخترش فاطمه زهرا، نقش مهمّى در تغيير آن فرهنگ منحطّ و توجّه دادن به ارزش انسان داشت. علاوه بر اينكه چنان رفتارى نسبت به كوثر اهل بيت، شايسته آن بانو بود كه سرور زنان جهان است.
نمایش منبع
انتـظار ديـدار
محبّت دوجانبه ميان پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و دخترش حضرت زهرا عليهاالسلام نمونه بود. اگر زهراى اطهر چنان شوقى نسبت به پدر داشت، پيامبر هم چنان بود و وقتى سفر مى رفت، زهرا عليهاالسلام آخرين كسى بود كه پيامبر با او خداحافظى مى كرد و چون برمى گشت، پيش از همه به ديدار دخترش مى شتافت.
نمایش منبع
مدافـع حـق
بى جهت نيست كه آن بانوى بزرگوار را «امّ ابيها» گفته اند، يعنى مادرِ پدر. وى با تمام وجود، ياور رسول خدا صلي الله عليه و آله و همدم لحظه هاى دشوار و غم هاى سنگين او بود.
نمایش منبع
حافــظ اسـرار
عايشه مى گويد:
روزى ـ در ايام بيمارى پيامبر صلي الله عليه و آله ـ فاطمه زهرا عليهاالسلامآمد مانند اينكه گويى پيامبر صلي الله عليه و آله راه مى رود ـ و در كنار پيامبر صلي الله عليه و آله نشست ـ آنگاه پيامبر صلي الله عليه و آله در گوش دخترش سخنى گفت كه او گريه كرد، مجدِدا در گوش او سخنى گفت و فاطمه خنديد.
من از روى تعجب علت را از فاطمه عليهاالسلام پرسيدم، او گفت: من راز پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهرا افشا نمى كنم.
در روايات است كه پيامبر خدا صلي الله عليه و آله در نوبت اوّل به دخترش خبر داد كه از ميان آنان مى رود. در نوبت دوم، خبرى كه حضرت زهرا عليهاالسلام را خوشحال و خندان كرد، اين بود كه از اهل بيت، وى نخستين كسى خواهد بود كه به پدر بزرگوارش ملحق خواهد شد.
نمایش منبع
فصـل سوم
همسر و همراه
مهريه زندگى
امام باقر عليه السلام فرمود:
مهريّه حضرت فاطمه عليهاالسلام لباس كهنه و زرهى بود و فرش خانه او پوست ميشى كه آن را روى زمين مى انداختند و بر آن مى خوابيدند.
ساده زيستى در زندگى مشترك حضرت على و حضرت زهرا عليهماالسلام، از آنان الگويى براى هر زن و مرد مسلمان ساخته است. سزاوار است كه پيروان اهل بيت، از تجمّلات دورى كنند و در سراى گذراى دنيا، اهتمام خويش را به آباد سازى خانه آخرت بگمارند، چرا كه آخرت سراى ابدى است و شايسته تر است براى آباد ساختن.
نمایش منبع
غمخوار زندگى
حضرت على عليه السلام ـ در ضمن حديثى ـ فرمود:
به خدا سوگند هيچگاه فاطمه عليهاالسلام را به خشم نياوردم و او را بر كارى ـ كه ميل نداشت ـ وادار نكردم تا روزى كه خداوند او را برد و او نيز هيچگاه مرا به خشم نياورد و از فرمان من سرپيچى نكرد و هرگاه كه به او مى نگريستم نگرانيها و غمها از من زدوده مى شد.
آنچه در زندگى مشترك، صفابخش خانه و خانواده است، محبّت دو جانبه و تفاهم است. زن و شوهر بايد «شريك» غم و شادى و سختى و راحتى يكديگر باشند و با توقّعات بى جا، مايه رنجش و زحمت هم نشوند و هر كدام مايه انس و شادى ديگرى باشند.
نمایش منبع
همسـر و همـراه
امام صادق عليه السلام فرمود:
ـ در اداره امور خانه ـ على عليه السلام آب و هيزم تهيه مى كرد و فاطمه عليهاالسلام گندم آرد مى كرد و خمير مى نمود و نان مى پخت و لباسهاى كهنه را وصله مى زد.
تقسيم كارهاى خانه و زندگى مشترك ميان زن و شوهر، موجب همدلى بهتر آنان مى شود. بهترين مرد كسى است كه در كارهاى خانه به همسرش كمك كند. اگر اين تقسيم كار به نوعى باشد كه زنان، كمتر بيرون روند و با مردان نامحرم برخورد چهره به چهره نداشته باشند، بهتر است و با سلامت روحى و عفاف زنان مناسب تر است.
نمایش منبع
تقسيـم كـار
امام باقر عليه السلام فرمود:
ـ براى تقسيم كارهاى خانه ـ حضرت فاطمه عليهاالسلامخميرنمودن و پخت نان و نظافت را به عهده گرفت و على عليه السلامنيزكارهاى بيرون خانه همچون تهيه هيزم و خريدلوازم خوراكى را پذيرفت
ـ اين تقسيم كار پس از رحلت فاطمه بنت اسد در سال چهارم بوده است. به حديث 23 مراجعه شود
نمایش منبع
كرامـت و ايثـار
روزى حضرت على عليه السلام به حضرت فاطمه عليهاالسلامفرمود:
روزى حضرت على عليه السلام به حضرت فاطمه عليهاالسلامفرمود: آيا غذايى در خانه هست تا بخورم؟
فاطمه عليهاالسلام گفت: آنچه كه در دو روز گذشته خورده ايد غذايى بوده كه من و دو فرزندم ـ حسن و حسين ـ نخورده و براى تو نگه داشته بوديم.
على عليه السلامگفت: چرا به من اطلاع نداده بودى تا براى شما غذايى تهيه كنم؟
فاطمه عليهاالسلامگفت: اى ابوالحسن! من از خداى خود شرم دارم كه خودت را به خاطر آنچه كه نسبت به آن توانايى ندارى به زحمت اندازى.
اين اخلاق والا، نمونه اى از برخورد كريمانه و حق شناسانه زن و مرد نسبت به يكديگر در زندگى مشترك است. ايجاد تكلّف و زحمت براى همسر، الفت و دوستى را مى كاهد.
نمایش منبع
سـاده زيستـى
حضـرت فاطمه عليهاالسلام ـ در ضمن حديثى مفصل ـ به پيـامبر صلي الله عليه و آله گفـت:
اى رسول خدا! سلمان از لباس من ـ كه دوازده وصله داشته ـ تعجب مى كند. به خدايى كه تو را به حقّ فرستاده است، پنج سال است كه من و على فرشى جز يك پوست ميش نداريم كه روزها بر روى آن علوفه شترمان را مى ريزيم و شبها روى آن مى خوابيم، بالش ما نيز پوستى است كه درون آن پوشال درخت خرما است.
خداوند، عظمت و شكوه بزرگ اين خاندان را براى آخرت و بهشت نگه داشته است و در دنيا، قناعت و ساده زيستى و زهد را براى آنان پسنديده است. دنيا براى آنان، مثل استراحت در سايه درختى در نيم روز گرم است و مقصد نهايى، جاى ديگر است!
نمایش منبع
فصـل چهارم
بانوى خانه
عـروس نمونه
امام على عليه السلام به مادرش فاطمه بنت اسد گفت:
شما كارهاى خارج از خانه همچون تهيه آب و ... را به عهده بگيريد و فاطمه دختر پيامبر به امور داخل خانه همچون آردكردن و خميرگرفتن و... مى پردازد.
امام على عليه السلام نيز اين را مى پسنديد كه همسر جوانش بيشتر به كارهاى داخل خانه بپردازد و كمتر بيرون از خانه و در معرض نگاه هاى اين و آن قرار گيرد.
مسؤوليت خانه دارى و تربيت فرزندان شايسته، دست كمى از تلاش مردان در بيرون از خانه ندارد. گفته اند: مادر، با يك دستش گهواره را مى جنباند و با دست ديگرش جهان را!
نمایش منبع
خانـهدارى
حضرت على عليه السلام فرمود:
فاطمه آن قدر با كوزه آب كشيد تا در سينه اش اثر گذاشت و آن قدر با آسياب آرد كرد كه دستانش تاول زد و آن قدر خانه را جاروب كرد كه لباسش غبارآلود شد و آن قدر آتش بر زير ديگ افروخت كه بر لباسش دود خاكستر نشست.
دوران صدر اسلام، براى همه مسلمانان سخت بود. به ويژه كسانى همچون پيامبر و على و فاطمه عليهم السلامكه الگوى ديگران بودند، دشوارى هاى بيشترى را تحمّل مى كردند. اينكه اولين بانوى خلقت و كوثر رسالت، چنين زندگى مى كرد، مايه الهام براى رهروانِ خط اهل بيت است.
نمایش منبع
آينـه صبـر و شكـر
هركه در دنيا به خاطر ايمان و عقيده اش و براى خدا، سختى يك زندگى همراه با صبر و قناعت را تحمّل كند، بهترين پاداش هاى آخرت را خواهد داشت. آنان كه تلخى زندگى دنيوى را به خاطر خدا تحمّل كنند، از شيرينى نعمت هاى ابدى پروردگار برخوردار خواهند شد.
نمایش منبع
با زيـردستـان
ارزش گذارى براى كسى كه اهل نماز و نيايش است از يك سو، تقسيم كار بين خود و خادمه از سوى ديگر، از كرامت و بزرگوارى حضرت رسول صلي الله عليه و آله و فاطمه زهرا عليهاالسلام به شمار مى رود. اينگونه است كه اسيران به آزادى مى رسند و انسانيت خود را در مكتب اهل بيت، باز مى شناسند.
نمایش منبع
عـدل مجسـم
سلمان مى گويد:
روزى ديدم فاطمه عليهاالسلام نشسته و در پيش رويش آسيابى بود كه با آن جو آرد مى كرد و بر دسته آسياب خون جارى بود و حسين عليه السلام نيز در گوشه خانه گريه مى كرد. گفتم: اى دختر پيامبر دستانت تاول زده است در صورتى كه فضه حاضر است ـ و مى تواند كمك كند ـ. فرمود:
پيامبر صلي الله عليه و آله به من توصيه نموده كه يك روز او كار كند و يك روز من و ديروز نوبت او بوده است.
فضّه، خادم حضرت زهرا عليهاالسلام بود و در سال هاى خدمتگزارى، معارف فراوانى آموخت و به كمالات اخلاقى رسيد. يكى از ويژگى هاى حضرت فضّه انس او با قرآن كريم و تسلّط بر معانى آيات بود. به نحوى كه مدّت بيست سال، حرف هاى عادى خود را هم با خواندن آيات مناسبى از قرآن به ديگران تفهيم مى كرد.
نمایش منبع
تنـديس عفـاف
امام باقر عليه السلام فرمود:
فاطمه عليهاالسلام بانوى زنان بهشتى است،
مقنعه او بلند و تا حد بازوانش بود.
اى زن به تو از فاطمه اينگونه خطاب است
ارزنده ترين گوهر زن حفظ حجاب است.
پوشاندن بدن و مو از نامحرمان براى زن واجب است. حضرت زهرا عليهاالسلام الگوى حجاب و عفاف است و چادر هم حجاب كامل و برتر به شمار مى رود. اينكه مقنعه آن بانو تا سينه و بازوانش مى رسيده، نمونه ديگرى از حجاب اوست و بر مدّعيان عشق و دوستى حضرت زهرا عليهاالسلام است كه در اين مسأله نيز به آن اسوه نجابت و حيا اقتدا كنند.
نمایش منبع
فصـل پنجم
انسان نمونه
الگـوى صداقـت
عايشه گفته است:
كسى را راستگوتر از فاطمه عليهاالسلام نديدم جز پدرش.
يكى از لقب هاى حضرت فاطمه عليهاالسلام «صدّيقه» است، يعنى بسيار راستگو. خاندان رسالت همه اهل صدق در كردار و گفتار بودند. اگر آن حضرت صدّيقه بود، پدر بزرگوارش هم به «صادق امين» معروف بود و مردم در طول زندگى از آنان جز صدق و راستى نديده و نشنيده بودند و همين مايه محبوبيّت و نفوذ آنان در دل ها بود.
نمایش منبع
همـدل و همـراه
عايشه مى گويد:
كسى را نديده ام كه در خوش خلقى و رفتار و برخورد از فاطمه عليهاالسلام به پيامبر صلي الله عليه و آله شبيه تر باشد. و در نشست و برخاست نيز كسى چون فاطمه عليهاالسلام همانند پيامبر صلي الله عليه و آله نبود.
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله از سوى پروردگار به عنوان «اسوه» معرفى شده است. كمال انسان به تبعيّت از اين الگوى كمال و اخلاق است. كسانى به پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهنزديك ترند كه در رفتار و زندگى به آن حضرت شبيه تر باشند. بانوى بزرگ حضرت زهرا عليهاالسلام پرورده دامان نبوت بود و گفتار و رفتارش جلوه اى از خلق و خوى نبوى به شمار مى رفت. پس مى توان او را «آيينه محمدنما» نام نهاد.
نمایش منبع
بر مـزار شهيـدان
امام صادق عليه السلام فرمود:
حضرت فاطمه عليهاالسلام هر صبح شنبه به سوى قبور شهيدان مى رفت و بر سر قبر حمزه مى نشست و براى او از خدا طلب رحمت و آمرزش مى كرد.
بزرگداشت نام و ياد و خاطره شهداى راه حق، احياى «فرهنگ شهادت» و ارج نهادن به فداكارى هاى مؤمنان راستين است. حضور مداوم بر سرمزار شهدا سبب مى شود تا جان فشانى هاى آنان از ياد نرود و نسل هاى آينده، آن اسوه هاى ايثار و مقاوت را فراموش نكنند و از حماسه هاى آنان در مسير جهاد مقدّس درس بگيرند.
نمایش منبع
حفـظ آثار شهيد
امام باقر عليه السلام فرمود:
فاطمه عليهاالسلام دختر پيامبر صلي الله عليه و آله همواره به زيارت قبر حمزه مى رفت و آن را با سنگ نشان گذاشته بود و به تعمير و اصلاح آن مى پرداخت.
آثار بازمانده از شهيدان، هركدام به نوعى يادآور خاطرات آنان است و بر ديگران اثر مى گذارد و ميان آنان و آيندگان ارتباط برقرار مى كند. تكريم قبور و مزار شهيدان و حضور بر سر تربت آنان، گامى در اين راه است و بوسه زدن بر سنگ مزارشان نشانِ وفا به راه و آرمان آنان است.
ببوس اى خواهرم قبر برادر
شهادت سنگ را بوسيدنى كرد
نمایش منبع
تداركـات جبهـه
واقدى در گزارش جنگ احد مى گويد:
محمد بن مسلمه به همراه چهارده زن كه حضرت فاطمه عليهاالسلام نيز در ميان آنان بود، به قصد تداركات از مدينه به احد آمدند. آنان غذا و آب بر دوش خود حمل مى كردند و مجروحين را آب داده و مداوا مى كردند.
در صدر اسلام، زنان مسلمان نيز به نشان حمايت از اسلام و حضور در صحنه، در كنار رزمندگان در جبهه ها حضور مى يافتند و در امر امدادگرى، آب رسانى، مداواى مجروحين و گاهى هم سرودن اشعار حماسى در تشويق مجاهدان راه خدا به مبارزه و جان فشانى، ايفاى نقش مى كردند.
نمایش منبع
در خلـوت غيـب
امام صادق عليه السلام فرمود:
فاطمه زهرا عليهاالسلام به آن جهت «محدَّثه» نام گرفت كه ملائكه از آسمان فرود مى آمدند و او را صدا مى زدند همانگونه كه مريم عليهاالسلام را ندا مى دادند و مى گفتند:
«اى فاطمه، خدا تو را برگزيد و پاكيزه ساخت و بر همه زنان عالم برترى داد. اى فاطمه همواره خدا را عبادت كن و براى او سجده نما و همراه با ركوع كنندگان به درگاه او ركوع كن».
او با فرشتگان سـخن مى گفت و آنان نيز با او سـخن مى گفتند.
يكى از لقب هاى حضرت زهرا عليهاالسلام «محدَّثه» است، يعنى كسى كه از عالم غيب، خدا و فرشتگان با او سخن و حديث مى گويند. و اين مقام بزرگى براى او به شمار مى رود.
نمایش منبع
فصـل ششم
در فـراق جـانان
درد هجــران
مورخين گفته اند:
حضرت فاطمه عليهاالسلام پس از پيامبر صلي الله عليه و آله پيوسته سرى بسته از شدت درد و جسمى نحيف و در خود فرو شكسته و چشمى گريان و قلبى سوخته داشت كه ساعت به ساعت از خود مى رفت و بى هوش مى شد.
آنچه موجب شهادت حضرت زهرا عليهاالسلام در سنّ جوانى شد، علاوه بر صدمات جسمى و ظلمى كه به آن حضرت پس از رحلت پدر شد و به خانه او هجوم آوردند و در خانه را سوزاندند و كودك او سقط شد، فشارهاى روحى و غم و غصه هاى جانكاه در فراق پدر و مظلوميّت على عليه السلام بود كه او را از پاى درآورد.
نمایش منبع
در فـراق عـزيـزان
امام صادق عليه السلام فرمود:
گريه كنندگان ـ معروف تاريخ ـ پنج نفرند: آدم و يعقوب و يوسف عليهم السلام و فاطمه زهرا عليهاالسلام و امام سجّاد عليهم السلامآنگاه حضرت صادق عليه السلام در بيان علت گريه آنان مى فرمايد:
... فاطمه عليهاالسلام نيز آن قدر بر فراق پدر گريست كه مردم مدينه به زحمت افتاده و گفتند: با گريه بسيارت ما را آزردى، او نيز ناچار به سوى مزار شهداى احد مى رفت و آنقدر گريه مى كرد تا آرام مى گرفت و بر مى گشت.
گريه حضرت زهرا عليهاالسلام را به عنوان سلاح سرد در مبارزه با ظلم ها، بدعت ها و غصب خلافت به حساب آورده اند. با آنكه پيامبر، خشم و رضاى فاطمه را خشم و رضاى خدا دانسته بود، گريه هاى مداوم آن حضرت، فرياد اعتراضى به جريان هاى حاكم و ظلم به خاندان نبوّت بود.
نمایش منبع
روايـت فــراق
امام صادق عليه السلام فرمود:
حضرت فاطمه عليهاالسلام ـ پس از پيامبر صلي الله عليه و آله ـ خندان و خوشحال ديده نشد. هر هفته دو بار ـ روزهاى دوشنبه و پنجشنبه ـ بر سر تربت شهيدان احد مى آمد. آنگاه ـ به ياد خاطرات گذشته ـ مى گفت: پيامبر صلي الله عليه و آلهدر اينجا مستقر بود و مشركين در آنجا.
حضور حضرت زهرا عليهاالسلام بر سر مزار شهداى احد و نقل وقايع آن جنگ و ترسيم صحنه ها و نشان دادن موقعيت حضور پيامبر و مشركان در جبهه نبرد، به عنوان روايتگرى صحنه هاى پرشور جنگ احد به حساب مى آيد. امروز هم نقش روايتگرى نسبت به حماسه هاى دفاع مقدّس، زنده نگه داشتن خاطرات حماسى آن دوران است.
نمایش منبع
يـاد و يـادآوران
امام صادق عليه السلام فرمود:
حضرت فاطمه عليهاالسلام پس از پيامبر فقط 75 روز زنده بـود و در اين مدت غـم جانـكاه فـراق پدر او را رنـج مى داد. به همين خاطر جبرئيل مى آمد و او را تسـلّى مى داد و با سخـنان و خبرهـايى كه از موقعيت و مكان پدرش مى داد به او آرامش مى بخشيد و گاهى نيز از حوادث آينده و زندگى و سرنوشت فرزندانش براى او سخن مى گفت و على عليه السلام همه آنها را مى نوشت.
اولياى دين و پيشوايان معصوم ما، با عالم غيب ارتباط داشتند و از آن چه در آينده بنا بود اتفاق افتد آگاه بودند. نزول فرشتگان بر حضرت زهراى اطهر و تسليت گويى به وى، گوشه از شخصيت ممتاز وى را نشان مى دهد.
نمایش منبع
بانـوى مظلـوم
حضرت على عليه السلام فرمود:
فاطمه دختر پيامبر همواره مظلوم بود و از حق خود و ارث پدر محروم گرديد و درباره او به توصيه پيامبر عمل نشد و حق پيامبر و خداى بزرگ نسبت به فاطمه مراعات نشد و خدا به عنوان داور و انتقام گيرنده از ستمگران كافى است.
از نشانه هاى مظلوميّت آن بانوى بزرگ، هجوم مخالفان به خانه او، سِقط كردن فرزندش كه در شكم داشت، كتك زدن او در كوچه، غصب فدك كه حق حضرت فاطمه عليهاالسلام بود و جسارت هاى ديگرى بود كه از سوى غاصبان خلافت انجام گرفت.
نمایش منبع
خشـم جاويـدان
در حديث هاى متعدد، پيامبر خدا صلي الله عليه و آله خشم و رضاى دخترش فاطمه زهرا عليهاالسلام را معيار خشم و رضاى پروردگار دانسته است. اين از يك سو مقام بسيار ارجمند و قدسى آن بانوى مطهّر را نشان مى دهد، هم گواه گمراهى و ستم كسانى است كه موجب گريه و آزردگى و نارضايى آن حضرت شدند. گريه هاى حضرت فاطمه و وصيت او كه ظلم كنندگانش حق شركت در مراسم تدفين او را ندارند، سند مظلوميّت اوست.
نمایش منبع
.jpg "مقاومت بر حق")
.jpg "نشانه های دین شناس")
- رسول خدا صلی الله علیه و آله 11014 حدیث
- فاطمه زهرا سلام الله علیها 90 حدیث
- امیرالمؤمنین علی علیه السلام 17430 حدیث
- امام حسن علیه السلام 332 حدیث
- امام حسین علیه السلام 321 حدیث
- امام سجاد علیه السلام 880 حدیث
- امام باقر علیه السلام 1811 حدیث
- امام صادق علیه السلام 6388 حدیث
- امام کاظم علیه السلام 664 حدیث
- امام رضا علیه السلام 773 حدیث
- امام جواد علیه السلام 166 حدیث
- امام هادی علیه السلام 188 حدیث
- امام حسن عسکری علیه السلام 233 حدیث
- امام مهدی علیه السلام 82 حدیث
- حضرت عیسی علیه السلام 245 حدیث
- حضرت موسی علیه السلام 32 حدیث
- لقمان حکیم علیه السلام 94 حدیث
- خضر نبی علیه السلام 14 حدیث
- قدسی (احادیث قدسی) 43 حدیث
- حضرت آدم علیه السلام 4 حدیث
- حضرت یوسف علیه السلام 3 حدیث
- حضرت ابراهیم علیه السلام 3 حدیث
- حضرت سلیمان علیه السلام 9 حدیث
- حضرت داوود علیه السلام 21 حدیث
- حضرت عزیر علیه السلام 1 حدیث
- حضرت ادریس علیه السلام 3 حدیث
- حضرت یحیی علیه السلام 8 حدیث
تــعــداد كــتــابــهــا : 111
تــعــداد احــاديــث : 45456
تــعــداد تــصــاویــر : 3838
تــعــداد حــدیــث روز : 685