امام باقر عليه السلام : روزه و حج ، آرام بخش دلهاست .
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله لِجابرِ بنِ عبدِ اللّه ِ : يا جابرُ ، هذا شَهرُ رَمَضانَ مَن صامَ نَهارَهُ و قامَ وِرْدا مِن لَيلِهِ و عَفَّ بَطنَهُ و فَرجَهُ و كَفَّ لِسـانَهُ خَرَجَ مِن ذُنوبِهِ كَخُروجِهِ مِن الشَّهرِ، فقالَ جابرٌ : يا رسولَ اللّه ِ ، ما أحسَنَ هذا الحديثَ ! فقالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : يا جابرُ ، و ما أشَدَّ هذهِ الشُّروطَ ! .
امام باقر عليه السلام : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به جابر بن
عبد اللّه فرمود : اى جابر! در اين ماه رمضان، هر كس روز آن را روزه بدارد و جزئى از شبش را به عبادت پردازد و شكم و شرمگاه خويش را پاك نگه دارد و زبانش را حفظ كند، همان گونه كه از اين ماه خارج مى شود ، از گناهان خويش خارج شود
جابر عرض كرد : اى رسول خدا! چه زيباست اين حديث! رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : اى جابر! و چه سخت است [رعايت] اين شروط!
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : تَبَسُّمُ الرجُلِ في وَجهِ أخِيهِ حَسَنةٌ، و صَرفُ القَذى عَنهُ حَسَنةٌ .
امام باقر عليه السلام : لبخند زدن مرد به چهره برادرش حسنه است، و بر داشتن خاشاك از بدن او حسنه است .
امام باقر عليه السلام : هرگاه قهقهه زدى ، در پى آن بگو : خدايا! بر من خشم مگير .
امام باقر عليه السلام : هر چيزى كه آدمى به آن مضطرّ شود ، خداوند آن را براى او حلال كرده است .
عنه عليه السلام ـ في عِلَّةِ تَحريمِ الميتَةِ وَ الدَّمِ و لَحمِ الخِنزيرِ ـ : إنَّ اللّه َ تباركَ و تعالى لَم يُحَرِّمْ ذلكَ على عِبادِهِ و أحَلَّ لَهُم ما سِوى ذلكَ مِن رَغبَةٍ فيما أحَلَّ لَهُم، و لا زُهدٍ فيما حَرَّمَهُ علَيهم ! و لكنَّهُ تعالى خَلَقَ الخَلقَ فَعَلِمَ ما يَقومُ بهِ أبدانُهُم و ما يُصلِحُهُم فَأحَلَّهُ لَهُم و أباحَهُ، و عَلِمَ ما يَضُرُّهُم فَنَهاهُم عَنهُ و حَرَّمَهُ علَيهِم، ثُمّ أحَلَّهُ لِلمُضطَرِّ في الوَقتِ الذي لا يَقومُ بَدَنُهُ إلاّ بهِ ، فَأمَرَهُ أن يَنالَ مِنهُ بِقَدرِ البُلْغَةِ لا غَيرَ ذلكَ .
امام باقر عليه السلام ـ در بيان علّت تحريم مردار و خون و گوشت خوك ـ فرمود : خداوند تبارك و تعالى اينها را بر بندگان خود حرام و جز اينها را برايشان حلال كرد ، نه به اين علّت كه خودش به آنچه براى آنان حلال كرده ميل و رغبت دارد و به آنچه برايشان حرام فرموده بى ميل و رغبت است بلكه خداوند متعال مردمان را آفريده و مى داند كه چه چيزهايى براى بدن آنان مفيد است و به سلامتى آنها كمك مى كند ، پس آن چيزها را براى ايشان حلال و مباح فرمود و مى داند كه چه چيزهايى برايشان زيان آور است، پس آنان را از آن چيزها نهى كرد و برايشان حرام فرمود . اما همين چيزهاى حرام را وقتى انسان به آنها ناچار شود و زندگى و سلامتش در گرو استفاده از آنها باشد، بر او حلال كرد و دستور داد كه به اندازه نياز ، و نه بيشتر ، از آنها استفاده كند .
الإمامُ الباقرُ عليه السلام ـ في قولِهِ تعالى : «إلاّ المُستَضعَفِين ···» ـ : هُو الذي لا يَستَطيعُ الكُفرَ فَيَكفُرَ و لا يَهتَدِي سَبيلَ الإيمانِ فَيُؤمِنَ، و الصِّبيانُ ، و مَن كانَ مِن الرِّجالِ و النِّساءِ على مِثلِ عُقولِ الصِّبيانِ مَرفوعٌ عَنهُمُ القَلَمُ .
امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه: «جز آن مردان و زنان و كودكان مستضعف ···» ـ فرمود : مستضعف كسى است كه نه توان كافر شدن را دارد و نه راه ايمان را پيدا مى كند تا مؤمن شود . از كودكان و مردان و زنانى كه عقل و فكرشان به اندازه كودكان است ، تكليف برداشته شده است .
عنه عليه السلام ـ أيضا ـ : لا يَستَطِيعُونَ حِيلَةً فَيَدخُلوا في الكُفرِ، و لَم يَهتَدُوا فَيَدخُلوا في الإيمانِ، فليسَ هُم مِنَ الكُفرِ و الإيمانِ في شيءٍ .
امام باقر عليه السلام ـ نيز درباره همين آيه ـ فرمود : نه چاره انديشى مى دانند كه بدان سبب به كفر درآيند و نه راه راست را پيدا مى كنند تا به قلمرو ايمان درآيند ؛ بنا بر اين ، از كفر و ايمان بهره اى ندارند .
الإمامُ الباقرُ عليه السلام ـ لمّا سُئلَ عن المُستَضعَفينَ ـ : البَلْهاءُ في خِدرِها، و الخادِمُ تقولُ لَها : صَلِّي فَتُصَلِّي لا تَدرِي إلاّ ما قُلتَ لَها ، و الجَليبُ . الذي لا يَدرِي إلاّ ما قلتَ لَهُ، و الكبيرُ الفاني، و الصبيُّ الصغيرُ، هؤلاءِ المُستَضعَفُونَ، و أمّا رجُلٌ شَديدُ العُنُقِ جَدِلٌ خَصِمٌ يَتَوَلَّى الشِّرى و البَيعَ، لا تَستَطيعُ أن تَغبُنَهُ في شَيءٍ، تقولُ : هذا مُستَضعَفٌ ؟! لا، و لا كَرامَةَ .
امام باقر عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از مستضعفان ـ فرمود : زنِ كم عقلِ پرده نشين، و خادمى كه به او مى گويى : نماز بخوان ، نماز مى خواند و جز حرفى كه تو به او زده اى چيز ديگرى نمى فهمد، و بنده اى كه او را براى فروش از اين شهر به آن شهر مى برند و جز آنچه تو به او مى گويى هيچ نمى فهمد، و پير مرد سالخورده رو به موت و كودك خرد سال . اينها مستضعفند . اما مرد گردن كلفتِ اهل حرف و بحث و جدل كه از پس خريد و فروش به خوبى برمى آيد و نمى توانى در چيزى مغبونش كنى ، آيا به چنين كسى مستضعف مى گويى؟! نه ، هرگز .
الإمامُ الباقرُ عليه السلام : إذا دَخَلَ أحَدُكُم على أخيهِ في رَحلِهِ فَلْيَقعُدْ حيثُ يَأمُرُ صاحِبُ الرَّحلِ؛ فإنّ صاحِبَ الرَّحلِ أعرَفُ بِعَورَةِ بَيتِهِ مِن الداخِلِ علَيهِ .
امام باقر عليه السلام : هرگاه يكى از شما به خانه برادرش وارد شد ، هر جا صاحب خانه گفت همان جا بنشيند ؛ زيرا صاحب خانه به وضع اتاق خود آشناتر از ميهمان است .