رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إذا حَكَمَ الحاكِمُ فاجتَهَدَ فَأصابَ فلَهُ أجرانِ ، و إذا حَكَمَ فَاجتَهَدَ فَأخطَأَ فلَهُ أجرٌ واحِدٌ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر گاه قاضى پس از به كار بردن سعى خود حكمى دهد و حكمش درست باشد، دو پاداش دارد و هر گاه سعى و كوشش خود را به كار گيرد و حكمى صادر كند ، اما حكمش خطا باشد، يك پاداش دارد.
عنه صلى الله عليه و آله : اجتَهِدْ ، فإذا أصَبتَ فلَكَ عَشرُ حَسَناتٍ ، و إن أخطَأتَ فلَكَ حَسَنةٌ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : سعى خودت را به كار گير؛ اگر حكمى كه مى دهى درست باشد، ده ثواب دارى و اگر خطا بود، يك ثواب دارى.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : القُضاةُ ثلاثةٌ : قاضِيانِ في النارِ و قاضٍ في الجَنّةِ ، قاضٍ قَضى بالهَوى فهُو في النارِ ، و قاضٍ قَضى بغيرِ عِلمٍ فهُو في النارِ ، و قاضٍ قَضى بالحَقِّ فهُو في الجَنّةِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : قاضيان سه دسته اند: دو دسته از آنها در آتشند و يك دسته در بهشت. قاضى اى كه به دلخواه داورى كند، اين قاضى در آتش است. قاضى اى كه ندانسته حكم دهد، او نيز در آتش است و قاضى اى كه حكم حق و درست صادر كند، اين قاضى در بهشت است.
عنه صلى الله عليه و آله : القُضاةُ ثلاثةٌ : اثنانِ في النارِ و واحِدٌ في الجَنَّةِ : رَجُلٌ عَلِمَ الحَقَّ فَقضى بهِ فهُو في الجَنّةِ ، و رَجُلٌ قَضى للناسِ على جَهلِهِ فهُو في النارِ ، و رجُلٌ عَرَفَ الحقَّ فَجارَ في الحُكمِ فهُو في النارِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : قاضيان سه گروهند: دو گروه در آتشند و يك گروه در بهشت. مردى كه حق و حقيقت را مى شناسد و به آن حكم مى كند، اين مرد در بهشت است. مردى كه جاهلانه ميان مردم قضاوت مى كند، اين كس در آتش است و مردى كه حق و حقيقت را مى شناسد اما حكم ناروا صادر مى كند، اين نيز در آتش است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : زن نبايد قاضى باشد و ميان مردم داورى كند.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنّما أنا بَشَرٌ، و لَعلَّ بعضَكُم أن يكونَ ألحَنَ بحُجَّتِهِ مِن بَعضٍ ، فَمَن قَضَيتُ لَهُ مِن حَقِّ أخيهِ فإنّما أقطَعُ لَهُ قِطعَةً مِن نارٍ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : جز اين نيست كه من هم يك بشر هستم و اى بسا كه بعضى از شما در اقامه حجّت و دليل از ديگرى زبان آورتر باشد [و حكم مرا به نفع خويش گرداند]. پس، هر كس كه من [بر اساس بيّنه] از حق برادرش به نفع او حكم دهم، در حقيقت تكّه اى آتش در اختيار او مى گذارم.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : البَيِّنَةُ على مَنِ ادَّعَى ، و اليَمينُ على مَن ادُّعِيَ علَيهِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بيّنه و شاهد آوردن، با مدّعى است و سوگند با مدّعى عليه.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنّما سُمِّيَ القَلبُ مِن تَقلُّبِهِ، إنّما مَثَلُ القلبِ مَثَلُ ريشَةٍ بالفَلاةِ تَعَلَّقَت في أصلِ شَجَرةٍ تُقَلِّبُها الرِّيحُ ظَهرا لِبَطنٍ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : قلب را در حقيقت از اين رو قلب ناميده اند، كه منقلب و دگرگون مى شود. حكايت دل حكايت يك پَر است كه در دشتى به بيخ درختى آويخته شده و باد آن را زير و رو مى كند.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إذا طابَ قلبُ المَرءِ طابَ جَسَدُهُ ، و إذا خَبُثَ القلبُ خَبُثَ الجَسَدُ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر گاه دل انسان پاك شود، بدنش نيز پاك گردد و هر گاه دلش ناپاك شود، بدنش نيز ناپاك گردد (اعمال و رفتارهاى ناپسندى از او سرزند).
عنه صلى الله عليه و آله : في الإنسانِ مُضغَةٌ ، إذا هي سَلِمَت و صَحَّت سَلِمَ بها سائرُ الجَسَدِ، فإذا سَقِمَت سَقِمَ بها سائرُ الجَسَدِ و فَسَدَ ، و هِي القلبُ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : در انسان پاره گوشتى است كه اگر آن سالم و درست باشد، ديگر [اعضاى] بدن به وسيله آن سالم مى شود و هر گاه آن بيمار شود ساير [اعضاى ]بدن بيمار و تباه مى گردد. آن پاره گوشت ، دل است.