رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنّ الصَّدَقةَ لا تَحِلُّ لِغَنِيٍّ و لا لِذِي مِرَّةٍ سَوِيٍّ، إلاّ لِذِي فَقرٍ مُدقِعٍ أو غُرمٍ مُفظِعٍ، و مَن سَألَ الناسَ لِيُثرِيَ بهِ مالَهُ كانَ خَموشا في وَجهِهِ يَومَ القِيامَةِ و رَضْفا يَأكُلُهُ مِن جَهَنَّمَ، فَمَن شاءَ فَلْيُقِلَّ و مَن شاءَ فَلْيُكثِرْ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : صدقه (زكات) نه براى بى نياز و توانگر حلال است و نه براى كسى كه بدنى سالم و نيرومند دارد ، مگر براى كسى كه مبتلا به فقر خوار كننده، يا قرضى كمر شكن باشد . هركه براى افزودن بر دارايى خويش، دست سؤال سوى مردم دراز كند ، در روز قيامت آن مال خراشى باشد بر چهره او و سنگ تفتيده اى كه آن را از آتش دوزخ مى بلعد ؛ پس اينك هركه خواهد گو با اندك مال خويش بسازد و هركه خواهد گو [با گدايى] بر دارايى خويش بيفزايد .
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : ثلاثةٌ لا يُكَلِّمُهُمُ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ : المَنّانُ الذي لا يُعطِي شيئا إلاّ بِمِنَّةٍ ، و المُسَبِّلُ إزارَهُ، و المُنَفِّقُ سِلعَتَهُ بِالحَلفِ الفاجِرِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : سه كس اند كه خداوند عزّ و جلّ با آنان سخن نمى گويد : منّت گذار، يعنى كسى كه هر چه مى بخشد ، منّت مى گذارد ، و كسى كه دامن جامه اش را [از روى تكبّر ]بلند گيرد و كسى كه كالايش را با سوگند دروغ رواج دهد .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بى چشمداشت، صدقه بدهيد؛ زيرا كه چشمداشت اجر را از بين مى برد.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : قالَ رَجُلٌ : لأَتَصَدَّقَنَّ الليلةَ بصَدَقةٍ ، فَخَرَجَ بصَدَقَتِهِ فَوَضَعَها في يدِ سارِقٍ، فَأصبَحُوا يَتَحَدَّثُونَ : تَصَدَّقَ الليلةَ على سارِقٍ ! فقالَ : اللّهُمَّ لكَ الحَمدُ، على سارقٍ ! لأَتَصَدَّقَنَّ بصَدَقةٍ، فَخَرَجَ بصَدَقتِهِ فَوَضَعَها في يدِ زانيَةٍ ، فَأصبَحُوا يَتَحَدَّثُونَ : تَصَدَّقَ الليلةَ على زانيَةٍ ! فقالَ : اللّهُمَّ لكَ الحَمدُ ، على زانيَةٍ ! لأَتَصَدَّقَنَّ بصَدَقةٍ، فَخَرَجَ بصدقتِهِ فَوَضَعَها في يدِ غَنَيٍّ، فَأصبَحُوا يَتَحَدَّثُونَ : تَصَدَّقَ على غَنِيٍّ ! فقالَ : اللّهُمّ لكَ الحَمدُ ، على سارقٍ و على زانيةٍ و على غَنِيٍّ!
فَأتى فقيلَ لَهُ : أمّا صَدَقَتُكَ على سارقٍ فَلَعَلَّهُ أن يَستَعِفَّ عن سَرقَتِهِ، و أمّا على الزانيَةِ فلعلَّها أن تَستَعِفَّ عن زِناها، و أمّا الغَنِيُّ فَلَعَلَّهُ أن يَعتَبِرَ فَيُنفِقَ ممّا أعطاهُ اللّه ُ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : مردى گفت : امشب حتماً صدقه اى مى دهم و آنگاه از منزل خارج شد و صدقه اش را برد و در دست دزدى گذاشت . صبح كه شد مردم مى گفتند: ديشب به يك دزد صدقه داده است! او گفت : خدايا! شكر، صدقه ام به دست دزد افتاد [و هدر رفت]! امشب صدقه ديگرى مى دهم ، پس صدقه اش را برد و [ندانسته ]در دست زن بد كاره اى گذاشت . صبح كه شد مردم مى گفتند: ديشب به زناكارى صدقه داده است! او گفت : خدايا! شكر، صدقه ام به دست زانيه اى افتاد. امشب صدقه ديگرى مى دهم ، پس صدقه اش را برد و در دست يك توانگر گذاشت . باز صبح مردم از صدقه دادن او به يك توانگر سخن گفتند . مرد گفت : خدايا! شكر، صدقه ام به دست دزدى و زانيه اى و توانگرى افتاد
پس ، بازگشت . [كسى از حكمت كار او آگاه بود در توجيه اقدام او به او گفت: ]آن صدقه ات كه به دست دزد رسيد، بدان سبب بود كه شايد از سرقت دست بردارد و آن صدقه كه به دست زن بد كاره افتاد ، براى آن بود كه بلكه از زنا دادن خوددارى كند و آن صدقه كه به دست توانگر رسيد ، از آن رو بود كه بلكه عبرت گيرد و از آنچه خداوند عطايش كرده است انفاق كند .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : همانا صراط بر روى جهنّم كشيده شده و لغزنده است .
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ـ في قولهِ تعالى : «اهْدِنا الصِّراطَ المُسْتَقِيمَ» ـ : «إهدِنا» أرشِدْنا «الصِّراطَ المُستَقيمَ» يَعنِي دِينَ الإسلامِ؛ لأنَّ كُلَّ دِينٍ غيرَ الإسلامِ فَلَيسَ بِمُستَقيمٍ الذي ليسَ فيهِ التَّوحيدُ «صِراطَ الذينَ أنْعَمْتَ علَيهِم» يَعنِي بهِ النَبِيِّينَ و المُؤمِنِينَ الذينَ أنعَمَ اللّه ُ علَيهِم بِالإسلامِ و النبوَّةِ «غَيرِ المَغْضوبِ علَيهِم» يقولُ : أرشِدْنا غَيرَ دِينِ هؤلاءِ الذينَ غَضِبتَ علَيهِم و هُمُ اليَهودُ «و لا الضّالِّينَ» . و هُمُ النَّصارى .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ درباره آيه «ما را به صراط مستقيم هدايت فرما» ـ فرمود : «اهدنا» يعنى ما را رهنمون شو، «صراط مستقيم» يعنى دين اسلام ؛ زيرا هيچ دينى جز اسلام راست و مستقيم نيست ، چون توحيد و يگانه پرستى در آن نيست، «صراط كسانى كه نعمتشان دادى» يعنى، پيامبران و مؤمنان، كه خداوند نعمت اسلام و نبوّت را ارزانيشان داشت ، «نه غضب شدگان» ، مى فرمايد : مارا به غير دين آنان كه بر ايشان خشم گرفته اى ، يعنى يهود ، راهنمايى فرما ، «و نه گمراهان» يعنى نصارا .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : صراط ، باريك تر از مو و تيزتر از شمشير است .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بر روى جهنّم ، پلى است كه از مو باريك تر و از شمشير تيزتر است .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : پايدارترين شما بر صراط ، كسى است كه محبّتش به اهل بيت من بيشتر باشد .
عنه صلى الله عليه و آله : يا عَلِيُّ، إذا كانَ يَومُ القِيامَةِ أقعُدُ أنا و أنتَ و جَبرَئيلُ على الصِّراطِ، فلا يَجوزُ على الصِّراطِ إلاّ مَن كانَت مَعهُ بَراءةٌ بِوَلايَتِكَ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى على! چون روز قيامت شود ، من و تو و جبرئيل بر صراط مى نشينيم و هيچ كس از صراط نخواهد گذشت، مگر اين كه جواز ولايت تو را با خود داشته باشد .