پيش درآمد

كتابى كه اينك در پيش روى شماست، چكيده صدها كتاب وهزاران حديث است كه با نمودى نو براى نخستين بار به جهان دانش حديث ومعارف اسلامى عرضه مى گردد.
اين كتاب، حاصل سالها كار و پژوهش و تحقيق و نخستين رساله اى است كه از «موسوعة ميزان الحكمه» مستقلاً منتشر مى گردد. نگاهى اجمالى به فهرست منابع كتاب مى تواند خواننده آن را با بخشى از حجم گسترده كار آشنا سازد.
شايان توجّه است كه تأليف «موسوعة ميزان الحكمة» پس از استقبال چشمگير از كتاب «ميزان الحكمة» از سال 1366 با همكارى جمعى از فضلا در حوزه علميه قم آغاز شد و به تأسيس مؤسسه فرهنگى دارالحديث در سال 1374 انجاميد. در حال حاضر بخش قابل توجّهى از اين موسوعه بزرگ، سامان يافته وانتظار دارم به فضل خداوند متعال در آينده اى نه چندان دور، شاهد انتشار اين مجموعه گران قدر باشيم. امّا تا آن روز، از آن جا كه برخى از عناوين اين موسوعه به شدّت مورد نياز جوامع اسلامى است و به طور مستقل قابل انتشار است، اين گونه عناوين به تدريج مستقلاً منتشر خواهد شد، ان شاءاللّه .
از حسن اتفاق، نخستين كتابى كه در مركز تحقيقات «دارالحديث» آماده انتشار گرديد پيرامون شناخت اهل بيت گرامى رسول خدا صلي الله عليه و آله است. من اين آغاز را به فال نيك مى گيرم و اين كتاب را به پيشگاه مقدّس صديقه كبرى فاطمه دخت رسول اللّه ـ سلام اللّه عليها ـ تقديم مى دارم. اميدوارم خداوند منّان به بركت دعاى او، اين خدمت ناچيز را بپذيرد وذخيره عالم قبر و قيامت ما فرمايد و آثار آن را در معرفى اهل بيت و تحكيم وحدت كلمه جهان اسلام، بر محور خاندان گرامى رسول خدا صلي الله عليه و آله بيش از چشمداشت ما مقرّر فرمايد.
در پايان لازم مى دانم از همه برادران عزيز «مركز تحقيقات دارالحديث» كه در تأليف اين مجموعه ارزشمند، به گونه اى مرا يارى رساندند به ويژه از فاضل گرامى جناب آقاى سيّد رسول موسوى كه بيشترين تلاشها را در اين زمينه داشتند، سپاس بگزارم، جزاهُم اللّه ُ عَن أهل بيتِ نبيِّه خير الجزاء فى الدّارين.
محمّدى رى شهرى
شعبان 1417 ه . ق

«خدا مى خواهد پليدى را از شما دور كند و شما را به كلى پاك دارد». اين آيه، در اواخر عمر پر بركت پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله هنگامى كه آن حضرت در خانه امّ سلمه بود نازل شد. پس از نزول اين آيه شريفه، پيامبر اكرم، على، فاطمه، حسن و حسين را دعوت فرمود و عباى خيبرى خود را بر آنها كشيد و فرمود: «بار خدايا! اينان اهل بيت من هستند». امّ سلمه عرض كرد: «يا رسول اللّه ! آيا من از اهل بيت نيستم؟» پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: «تو همسر منى و بر نيكى هستى واينان اهل بيت من هستند، خدايا اهل بيت من سزاوارترند» و در روايت ديگرى، امّ سلمه عرض كرد: «يا رسول اللّه ! جايگاه من كجاست؟» و پيامبر صلي الله عليه و آله پاسخ فرمود:«تو در خير و به سوى خير هستى» و در روايت ديگرى آمده كه امّ سلمه گفت: «آيا من از ايشان نيستم؟» و پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: «تو بر نيكى هستى». در روايت ديگرى آمده است كه امّ سلمه گفت: «من عبا را كنار زدم تا همراه آنان زير آن قرار گيرم، ولى پيامبر آن را از دست من كشيد و فرمود: تو برخير و نيكى هستى».
احاديثى كه مستقيماً كلمه «اهل البيت» در آيه مباركه تطهير را، به اصحاب كساء تفسير كرده اند، بيش از حدّ تواتر است. اين نصوص، مصداق هاى حقيقى «اهل البيت» را به گونه اى روشن كرده اند كه ديگر مجال كمترين شكّ و ترديدى براى محقّق منصف باقى نمى ماند.
مضمون و سياق آيه كريمه تطهير نيز مؤيّد احاديثى است كه در شأن نزول آن وارد شده و يا «اهل بيت» را به جمع خاصّى از نزديكان پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله تفسير كرده اند.
سيره عملى پيامبر خدا در تفسير آيه تطهير، از هنگامى كه براى دفع احتمال ورود همسرانش تحت عنوان «اهل بيت»، مانع از ملحق شدن همسر بزرگوارش، امّ سلمه به اصحاب كسا شد، تا هنگام مرگ به گونه اى بود كه در زمان حيات آن حضرت، هيچ گونه اختلافى در مفهوم و مصداق اهل بيت وجود نداشت و جز گروه خاصّى از نزديكان ايشان كه شايستگى هدايت و رهبرى امّت اسلامى را داشتند، كسى مدّعى اين عنوان نبود. با درنگ در آن چه بدان اشاره شد و تفصيل آن، كه در متن اين كتاب خواهد آمد، روشن مى گردد كه شكّ و ترديد در مفهوم و مصداق «اهل بيت» در آيه تطهير، فاقد هر گونه ارزش علمى است. براساس اين آيه كريمه، خداوند متعال از روى حكمت خود، اراده فرموده است گروه مشخّصى از نزديكان پيامبرش از انواع پليديهاى اعتقادى، اخلاقى وعملى مصونيت داشته باشند و از آن جا كه اراده ازلى حقّ تعالى از مراد جدا نيست، آشكارا مى توانيم نتيجه بگيريم كه اهل بيت پيامبر اسلام، همچون شخص آن حضرت، از انواع پليديها پاكند.
ويژگى طهارت مطلقه اعتقادى، اخلاقى و عملى، در رأس ويژگيها، بلكه اساس همه خصايصى است كه موجب شايستگى اهل بيت رسول خدا صلي الله عليه و آله براى راهيابى ورهبرى امّت اسلام است و از همين رو، در بخش سوم اين كتاب گرانسنگ كه به بيان ويژگيهاى اهل بيت اختصاص دارد، به سان نخستين ويژگى ياد شده است.

احاديثى كه در اين كتاب، درباره شناخت اهل بيت، خصايص، علوم، حقوق، دوستى و دشمنى با ايشان آمده به روشنى نشان مى دهد كه پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله با رساترين بيان، گروه خاصّى از نزديكان خود را براى رهبرى سياسى، علمى و اخلاقى جهان اسلام به مردم معرفى كرده است و مسلمانان براى دستيابى به اسلام ناب و پيشگيرى از هر گونه انحراف و براى تشكيل حكومت توحيد به مفهوم واقعى و كامل آن و تحقّق مجد و عظمت حاكميت اسلام، بايد در كنار كتاب خدا، به اهل بيت رسول خدا تمسّك جويند و تا روزى كه در جوامع اسلامى، اين دو «ثقل» در كنار هم مورد بهره بردارى قرار نگيرند، مسلمانان به جايگاه شايسته اى كه اسلام براى آنها پيش بينى كرده است، نخواهند رسيد.

پيروان حقيقى اهل بيت، براساس تعليمات آنان، درباره اهل بيت زياده روى نمى كنند و از غلاة بيزارند و اهل بيت را در حدّ خودشان مى ستايند و براى آنان همان حقوقى را قائلند كه كتاب خدا واحاديث معتبر بر آن دلالت دارند. براى زدودن هر گونه توهّمى، بخشى از كتاب به اين موضوع اختصاص يافته است.

سوگمندانه، بر خلاف نصّ قرآن كريم و سفارشهاى پياپى و استوار پيامبر اكرم، اهل بيت گرامى او رنجها كشيدند و ستمها ديدند كه قلم را ياراى شرح آن نيست. شايد اگر پيامبر مى گفت به اهل بيت او ستم كنند، عملاً بيش از آن چه شد، امكان پذير نبود.
بارى، قصّه غصّه اهل بيت، تجسّم معانى غم، تلخى و اندوه است كه اگر ديده بر آن خون ببارد، جا دارد و اگر حوادث و رنج هايى كه بر آنان رفت با اندكى آگاهى و انصاف تحليل شود، راز مهجوريت قرآن وانحطاط جوامع اسلامى را باز خواهد كرد.
آرى، اين قصّه، نه تنها قصّه غصّه خونبار اهل بيت كه قصّه غصّه بر كنار ماندن قرآن نيز هست.

به بركت پيروزى انقلاب اسلامى در ايران و آگاهى روزافزون جهان اسلام، در عصر حاضر، بيش از هر زمان ديگر، زمينه بهره گيرى از سرچشمه زلال معارف اهل بيت فراهم شده و اميد به وحدت كلمه مسلمانان در روشناى عمل به كتاب خدا وسنّت رسول خدا وتمسّك به ثقلين و پايان گرفتن قصّه غصّه بر كنار ماندن قرآن و اهل بيت به شدّت فزونى يافته است و مجموعه حاضر گامى نه چندان بلند در اين عرصه است.