وظايف شخصى حكمران

الإمامُ عليٌّ عليه السلام ـ مِن كِتابِهِ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ ـ : إنّما يُستَدَلُّ علَى الصّالِحينَ بِما يُجري اللّه ُ لَهُم على ألسُنِ عِبادِهِ ، فلْيَكُن أحَبَّ الذَّخائرِ إلَيكَ ذَخيرَةُ العَمَلِ الصّالِحِ ، فاملِكْ هَواكَ ، و شُحَّ بِنَفسِكَ عَمّا لا يَحِلُّ لَكَ ؛ فإنَّ الشُّحَّ بِالنَّفسِ الإنصافُ مِنها فيما أحَبَّت أو كَرِهَت .

امام على عليه السلام ـ در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر ـ نوشت : در حقيقت، مردمان نيكوكار و شايسته از طريق سخنانى شناخته مى شوند كه خداوند درباره آنان بر زبان بندگان خويش جارى مى سازد. بنا بر اين، بايد دوست داشتنى ترين اندوخته ها نزد تو، كردار نيك و شايسته باشد. پس، بر هوس خويش مسلّط باش و آنچه را كه برايت حلال نيست از نفْست دريغ دار؛ زيرا دريغ داشتن از نفْس، وادار كردن او به پيمودن راه انصاف است در آنچه خوش دارد يا خوش ندارد.

نمایش منبع

عنه عليه السلام ـ أيضا ـ : و إذا أحدَثَ لَكَ ما أنتَ فيهِ مِن سُلطانِكَ اُبَّهَةً أو مَخِيلَةً .، فانظُرْ إلى عِظَمِ مُلكِ اللّه ِ فَوقَكَ ، و قُدرَتِهِ مِنكَ على ما لا تَقدِرُ علَيهِ مِن نَفسِكَ ؛ فإنّ ذلكَ يُطامِنُ إلَيكَ مِن طِماحِكَ .، و يَكُفُّ عَنكَ مِن غَربِكَ .، و يَفيءُ إلَيكَ بما عَزُبَ عَنكَ مِن عَقلِكَ .

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : و اگر قدرت و حكومتى كه دارى در تو روحيه بزرگى يا خودبينى پديد آورد، به عظمتِ سلطنتِ خداوند بالا دست خود بنگر و به توانايى او بر تو، در چيزهايى كه خودت بر آن قادر نيستى، توجّه كن؛ زيرا اين كار سركشى تو را درد هم مى شكند و تو را از تندى باز مى دارد و عقل از دست رفته تو را به تو باز مى گرداند.

نمایش منبع

عنه عليه السلام ـ أيضا ـ : إيّاكَ و مُساماةَ اللّه ِ في عَظَمَتِهِ ، و التَّشَبُّهَ بهِ في جَبَروتِهِ ؛ فإنّ اللّه َ يُذِلُّ كُلَّ جَبّارٍ ، و يُهينُ كُلَّ مُختالٍ .

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : مبادا به رقابت با عظمت خدا برخيزى و در جبروت و شكوهش با او همانندى جويى؛ زيرا كه خداوند هر جبّارى را به ذلّت مى كشاند و هر متكبرى را خوار مى گرداند.

نمایش منبع

عنه عليه السلام ـ أيضا ـ : أنصِفِ اللّه َ و أنصِفِ النّاسَ مِن نَفِسكَ ، و مِن خاصَّةِ أهلِكَ ، و مَن لَكَ فيهِ هَوىً مِن رَعِيَّتِكَ ؛ فإنَّكَ إلاّ تَفعَلْ تَظلِمْ .

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : داد خدا و مردم را از خودت و كسان نزديكت و از رعايايى كه مورد علاقه تو هستند بگير؛ زيرا اگر چنين نكنى ستم كرده اى.

نمایش منبع

عنه عليه السلام ـ أيضا ـ : و إيّاكَ و الإعْجابَ بِنَفسِكَ ، و الثِّقَةَ بما يُعجِبُكَ مِنها ، و حُبَّ الإطراءِ ؛ فإنّ ذلكَ مِن أوثَقِ فُرَصِ الشَّيطانِ في نَفسِهِ لِيَمحَقَ ما يَكونُ مِن إحسانِ المُحسِنينَ .

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : زنهار از خود پسندى و تكيه كردن به آنچه خودپسندى مى آورد و زنهار از اينكه شيفته ستايش مردم از خود باشى؛ زيرا اين خصيصه از مطمئن ترين فرصت هاى شيطان است، تا نيكى نيكوكاران را بر باد دهد.

نمایش منبع

عنه عليه السلام ـ أيضا ـ : و الواجِبُ علَيكَ أنْ تَتَذَكَّرَ ما مَضى لِمَن تَقَدَّمَكَ مِن حُكومَةٍ عادِلَةٍ ، أو سُنَّةٍ فاضِلَةٍ ، أو اُثِرَ عَن نَبيِّنا صلى الله عليه و آله ، أو فَريضَةٍ في كِتابِ اللّه ِ ، فتَقتَديَ بِما شاهَدتَ مِمّا عَمِلنا بهِ فِيها ، و تَجتَهِدَ لِنَفسِكَ في اتِّباعِ ما عَهِدتُ إلَيكَ في عَهدي هذا .

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : و بر تو واجب است كه از عدل و داد فرمانروايان و از سنّت هاى نيكويى كه پيش از فرمانروايى تو بوده، يا از خبرى كه از پيامبر ما صلى الله عليه و آله رسيده، يا از فريضه اى كه از كتاب خدا برپا داشته اند، ياد كنى، و آنگاه به آنچه ما انجام داده ايم و تو شاهد بوده اى اقتدا كنى و در پيروى از آنچه در اين فرمانم به تو سفارش كرده ام، كوشش به خرج دهى.

نمایش منبع

عنه عليه السلام : مَنِ اختالَ في وِلايَتِهِ أبانَ عَن حَماقَتِهِ .

امام على عليه السلام : هركه در حكومتش غرور و نخوت پيش گيرد، از حماقت خويش پرده برداشته است.

نمایش منبع

عنه عليه السلام : مَن تَكَبَّرَ في وِلايَتِهِ كَثُرَ عِند عَزلِهِ ذِلَّتُهُ .

امام على عليه السلام : هر كه در حكومت خود تكبّر پيشه كند، ذلّتش به هنگام بر كنارى بسيار باشد.

نمایش منبع

عنه عليه السلام : اِستِكانَةُ الرّجُلِ في العَزلِ بِقَدرِ شَرِّهِ في الوِلايَةِ .

امام على عليه السلام : خوارى كشيدن انسان هنگام عزلش [از مسئوليت]، به اندازه بدى و شرارتى است كه در زمان حكومتش داشته است.

نمایش منبع