آداب توكّل

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به مردى كه به ايشان عرض كرد: زانوى اشترم را ببندم و به خدا توكل كنم يا رهايش بگذارم و توكل كنم؟ ـ فرمود : با توكّل زانوى اشتر را ببند.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به مردى كه عرض كرد: اشترم را رها مى گذارم و توكّل مى كنم ـ فرمود : او را ببند و توكّل كن.

مستدرك الوسائل: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله عدّه اى را ديد كشاورزى نمى كنند . به آنها فرمود : شما چه كاره ايد؟ عرض كردند: ما توكّل كنندگانيم. فرمود: نه، شما سر بار [ديگران] هستيد.

عوالى اللآلى : چون آيه «و هركه از خدا پروا كند خداوند براى او راه خروجى قرار مى دهد و او را از جايى كه گمان نمى برد روزى مى دهد» نازل شد، عدّه اى از صحابه در خانه هاى خود نشستند و به عبادت پرداختند؛ چون مطمئن شدند كه خداوند روزى ايشان را تضمين كرده است. پيامبر صلى الله عليه و آله از اين جريان با خبر شد و بر كار آنان خرده گرفت و فرمود : من نفرت دارم از مردى كه كار و كسب را رها سازد و دهان خود را به سوى پروردگارش باز كند و بگويد: «خدايا! روزيم ده».

امام على عليه السلام ـ زمانى كه در جنگ جمل پرچم را به دست فرزندش محمّد بن حنفيه داد ـ فرمود : كوه ها از جاى خود مى جنبند اما تو نَجُنب، دندان هايت را بر هم بفشار و كاسه سرت را به خداوند عاريت دِه، پاى خود را در زمين ميخكوب كن، نگاهت را به انتهاى سپاه دشمن بدوز و ديده ات را [از برق شمشيرها و نيزه ها ]فرو بند و بدان كه پيروزى از جانب خداوند سبحان است.

مستدرك الوسائل : امام على عليه السلام به عدّه اى كه با اينكه سالم و تندرست بودند در گوشه مسجد نشسته بودند فرمود : شما كيستيد؟ عرض كردند: ما توكّل كنندگانيم. حضرت فرمود: نه، بلكه شما سر بار ديگرانيد. اگر براستى توكّل كننده هستيد، توكّلتان شما را به كجا رسانده است؟ عرض كردند: اگر چيزى بيابيم مى خوريم و اگر هم نيابيم صبر مى كنيم. حضرت فرمود: سگ هاى ما نيز همين كار را مى كنند! عرض كردند: پس چه كنيم؟ فرمود: همان كارى كه ما مى كنيم. عرض كردند: شما چه مى كنى؟ فرمود: اگر چيزى بيابيم مى بخشيم و اگر نيابيم شكر مى گوييم.

امام صادق عليه السلام : به دست آوردن روزى حلال را رها مكن؛ زيرا روزى حلالْ تو را در دينت بيشتر كمك مى كند، زانوى اشترت را ببند و آنگاه توكّل كن.

امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكّل كنند» ـ فرمود : [مراد از مؤمنان ]كشاورزانند.

امام صادق عليه السلام : وقتى آيه «و هركه از خدا پروا كند خداوند براى او راه خروجى قرار مى دهد و از جايى كه گمان نمى برد روزيش مى دهد» نازل شد، عدّه اى از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله درها را به روى خود بستند و به عبادت پرداختند و گفتند: [روزى ]ما را ضمانت كردند. اين خبر به گوش پيامبر صلى الله عليه و آله رسيد. حضرت در پى آنان فرستاد و فرمود: چه چيز شما را وا داشت كه چنين بكنيد؟ عرض كردند: اى رسول خدا! روزى ما تضمين شده ، از اين رو به عبادت روى آورده ايم. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: بدانيد كه هر كس چنين كند، دعايش مستجاب نمى شود. دنبال كسب و كار برويد.