دادخواهى از خود

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : سه چيز است كه اين امّت آنها را بر نمى تابد : سهيم كردن برادر [دينى] در مال خود، انصاف به خرج دادن با مردم، و هميشه به ياد خدا بودن.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در سفارش به ابن مسعود ـ : اى پسر مسعود! از جانب خود به مردم حق بده و با انصاف باش و نسبت به آنان خيرخواه و مهربان باش؛ زيرا اگر چنين بودى و خداوند بر مردم آبادى اى كه تو در آن به سر مى برى خشم گرفت و خواست بر آنان عذاب فرو فرستد، به تو نگاه مى كند و به خاطر تو به آن مردم رحم مى كند. خداى متعال مى فرمايد : «و پروردگار تو [هرگز ]بر آن نبوده است كه شهرهايى را كه مردمش اصلاحگرند، به ستمى هلاك كند».

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : كسى كه به تهيدست كمك مالى كند و نسبت به مردم، از خود انصاف به خرج دهد چنين كسى مؤمن حقيقى است.

امام على عليه السلام : اوج انصاف اين است كه انسان [از ]خودش واخواهى كند.

امام على عليه السلام : برترين ايمان اين است كه آدمى از خودش دادخواهى كند (حق ديگران را از خودش بستاند).

امام على عليه السلام : دادگرترين و با انصافترين مردم كسى است كه بى آنكه پاى داورى در ميان باشد از خودش دادخواهى كند.

امام على عليه السلام : دادخواهى از خود همانند دادگرى در زمامدارى است.

امام على عليه السلام : تو اگر از خودت دادخواهى كنى (با ديگران انصاف به خرج دهى) خداوند تو را [به خودش ]نزديك گرداند.

امام على عليه السلام : بدانيد كه هر كس نسبت به مردم از خود انصاف به خرج دهد، خداوند جز بر عزّت او نمى افزايد.

امام على عليه السلام : در خردمندى انسان همين بس كه از خود دادخواهى كند و انصاف به خرج دهد··· و در انصافدارى او همين بس كه هرگاه حقيقت برايش روشن شد آن را بپذيرد.

امام على عليه السلام : دادِ مردم را از خودت و خانواده ات و نزديكانت و كسانى كه به آنها گرايش و علاقه دارى، بستان و با دوست و دشمن به عدالت رفتار كن.

امام على عليه السلام : پيش از آنكه از تو دادخواهى كنند تو خود از خويشتن دادخواهى كن؛ زيرا اين كار منزلت تو را بالاتر مى برد و پروردگارت را بيشتر خشنود مى كند.

امام على عليه السلام ـ در نامه اى به كارگزاران خود ـ نوشت : با مردم به انصاف رفتار كنيد و در راه رفع نيازها و مشكلاتشان صبور باشيد؛ زيرا شما خزانه داران مردم و كار پردازان امّت و نمايندگان پيشوايان هستيد.

امام على عليه السلام ـ در فرمان خود به مالك اشتر ـ نوشت : آنچه را كه براى تو حلال نيست از نفْس خويش دريغ دار؛ زيرا دريغ داشتن از نفْس، واداشتن او به پيمودن راه انصاف است در آنچه دوست مى دارد يا نمى پسندد···
حقّ خدا و مردم را از خودت و خويشان و نزديكانت و هر رعيتى كه مورد توجه و علاقه توست، بستان؛ زيرا اگر چنين نكنى ستم كرده اى!···
به كار كسانى از آنان كه دستشان به تو نمى رسد ـ همانان كه به چشم نمى آيند و مردم آنان را كوچك و حقير مى شمارند ـ رسيدگى كن و براى اين كار فردى را كه مورد اعتماد تو و خدا ترس و متواضع است بگمار تا مشكلات آنان را به گوش تو برساند. آنگاه درباره آنان بدان گونه عمل كن كه روزى كه به ديدار پروردگار مى روى عذرت پذيرفته باشد؛ زيرا اين گروه از مردم به انصاف و دادگرى محتاجتر از ديگرانند. پس با گزاردن حقّ هر يك از اينان در پيشگاه خدا عذر و حجّتى داشته باش.

امام باقر عليه السلام : خداوند را بهشتى است كه جز سه گروه كسى وارد آن نشود : يكى از آنها كسى است كه درباره خودش به حقّ داورى كند (به كسى كه حق با اوست حق بدهد) .

امام صادق عليه السلام : هركه داد مردم را از خود بستاند (از جانب خود به آنان حق دهد) داورى او درباره ديگران مورد قبول واقع شود.