اندرز امام على عليه السلام به بازاريان

امام على عليه السلام ـ كه در بازارها گشت مى زد و تجّار (كسبه) را اندرز مى داد ـ فرمود : اى جماعت تجّار! پيش از هر چيز از خدا طلب خير (بركت) كنيد، و بركت را در آسانگيرى [در معامله ]بجوييد، و [با اخلاق خوش و برخورد درست ]به مشتريان نزديك شويد، و خود را به زيور بردبارى بياراييد، و از سوگند خوردن دست برداريد، و از ظلم و حق كشى بترسيد (دورى كنيد)، و با مظلومان انصاف ورزيد، و به ربا خوارى نزديك نشويد، و پيمانه و ترازو را كامل گردانيد و كالاى مردم را كم ندهيد، و در زمين (جامعه) دست به تباهى و فساد نزنيد .

بحار الأنوار به نقل از حسن بصرى : هنگامى كه امير المؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام به بصره آمد ، به من كه در حال وضو گرفتن بودم برخورد و فرمود : اى جوان! نيك وضو گير خداوند به تو نيكى كند ··· سپس به راه افتاد تا آن كه وارد بازار بصره شد . به مردم كه در حال خريد و فروش بودند نگاهى كرد و سخت گريست و آن گاه فرمود : اى بردگان دنيا و كارگران اهل دنيا! روز را به سوگند خوردن مى گذرانيد و شب را به خوابيدن در بسترهايتان و در اين ميان، از آخرت غافليد ، پس كِى توشه آخرت فراهم مى آوريد و در كار معاد مى انديشيد؟!
مردى عرض كرد : اى امير المؤمنين! بايد براى امرار معاش بكوشيم و گرنه چه كنيم؟ امير المؤمنين عليه السلام فرمود : كسب در آمد از راه حلال ، مانع كار آخرت نيست، اما اگر بگويى : چاره اى از احتكار نداريم، عذرت پذيرفته نيست
آن مرد با چشمى گريان برگشت . امير المؤمنين عليه السلام فرمود : بازگرد تا برايت بيشتر توضيح دهم . مرد بازگشت . حضرت فرمود : بدان، اى بنده خدا! كه هر كس در دنيا براى آخرت كار كند ، لا جرم مزد كارش را در آخرت به طور كامل دريافت مى كند و هر كس در دنيا براى دنيا كار كند، مزد كارش در آخرت، آتش دوزخ است . امير المؤمنين عليه السلام سپس اين سخن خداوند متعال را تلاوت كرد :«پس هر كه طغيان كرد و زندگى اين جهانى را برگزيد ، همانا جهنّم جايگاه اوست» .

بحار الأنوار به نقل از أبو سعيد : على عليه السلام وارد بازار مى شد و مى فرمود : اى بازاريان! از خدا بترسيد و از سوگند خوردن دورى كنيد ؛ زيرا سوگند ياد كردن گر چه كالا را به فروش مى رساند ، اما بركت را مى برد . همانا كاسب گنهكار است ، مگر آن كاسبى كه در داد و ستد، حق را را رعايت كند ، بدرودتان باد! سپس مى رفت و چند روز بعد دوباره مى آمد و سخنانى بدين گونه مى فرمود . هرگاه آن حضرت وارد بازار مى شد بازاريان مى گفتند : مرد شكنبه آمد ؛ يعنى، شكم گنده ، و حضرت مى فرمود : پايينش غذاست و بالايش علم .