مراعات ترتيب اهمّيت

صحيح البخارى ـ به نقل از ابن عباس ـ : هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله معاذ بن جبل را به سوى مردم يمن فرستاد ، به او فرمود : تو نزد گروهى از اهل كتاب مى روى. از اين رو ، مى بايد نخستين دعوت تو از آنان ، يكتا پرستى خداوند متعال باشد. اگر توحيد را شناختند ، به آنان باز گو كه خداوند در شبانه روزشان پنج نماز بر آنان واجب كرده است ؛ و هرگاه نماز را به پاى داشتند ، به آنان بگو كه خداوند ، در اموالشان زكات قرار داده تا از بى نيازشان ستانده شود و به تهى دستشان داده شود . پس هرگاه بدان اذعان كردند ، از آنان زكات بگير و از گزيده اموال مردم ، اجتناب كن.

التوحيد ـ به نقل از ابن عباس ـ : مردى باديه نشين نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمد و گفت : اى رسول خدا! از شگفتى هاى دانش به من بياموز. فرمود : «تو با اساس علم چه كرده اى كه حال ، خواهان شگفتى هاى آن هستى؟!» . آن مرد گفت : اساس علم چيست اى رسول خدا؟ فرمود : «شناخت خداوند ، چنان كه بايسته اوست». اعرابى گفت : شناخت بايسته خداوند چيست؟ فرمود : «او را بشناسى كه نظير، شبيه و انباز ندارد و او يگانه ، يكتا، ظاهر، باطن، اوّل و آخر است و هم سنگ و همسان ندارد . اين است حقّ شناخت خداوند».

تنبيه الغافلين ـ به نقل از عبد اللّه بن مسوّر هاشمى ـ : مردى نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمد و گفت : نزد شما آمدم تا از شگفتى هاى دانش به من بياموزى. فرمود : «تو با اساس علم چه كرده اى؟» . مرد گفت : اساس علم چيست؟ فرمود : «آيا پروردگار عزّ و جلّ را شناخته اى؟». گفت : آرى . فرمود : «در اداى حقّش چه كرده اى؟». گفت : آنچه خدا خواسته است. فرمود : «آيا مرگ را شناخته اى؟». گفت : آرى . فرمود : «براى مرگ ، چه فراهم كرده اى؟». گفت : آنچه خدا خواسته است. فرمود : «برو و بر اين كار ، استوار باش . آنگاه بيا تا از شگفتى هاى علم به تو بياموزم».
پس از آن كه آن مرد پس از گذشت ساليانى بازگشت ، پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : «دستت را بر دلت بگذار و هر آنچه را براى خود نمى پسندى ، براى برادر مسلمانت نپسند ؛ و هر آنچه را براى خود مى پسندى ، براى برادر مسلمانت بپسند . اين ، از شگفتى هاى دانش است» .

امام على عليه السلام ـ در وصيّت خويش به فرزندش حسن عليه السلام ـ فرمود : ··· و اين كه آغاز مى كنم به آموزش قرآن و تأويل آن و شرايع و احكام اسلام و حلال و حرام آن به تو ، و از تو به ديگرى نگذرم.