آنچه در تربيت بايد رعايت شود

بحار الأنوار :نَهَى رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله عنِ الأدبِ عندَ الغَضَبِ .

بحار الأنوار :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله از تأديب [و تنبيه ]كردن به هنگام خشم نهى فرمود.

نمایش منبع

الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لا أدبَ مَعَ غَضَبٍ .

امام على عليه السلام :در هنگام خشم تأديبى نيست.

نمایش منبع

عنه عليه السلام :لا تُكْثِرَنَّ العِتابَ ؛ فإنّه يُورِثُ الضَّغِينةَ و يَدعُو إلى البَغْضاءِ .

امام على عليه السلام :زياد سرزنش نكن، كه سرزنش زياد كينه مى آورد و به دشمنى مى انجامد.

نمایش منبع

عنه عليه السلام :أحسِنْ لِلمَماليكِ الأدبَ ، و أقْلِلْ الغَضَبَ، و لا تُكْثِرِ العَتَبَ في غيرِ ذَنْبٍ ، فإذا استحَقَّ أحدٌ مِنهُم ذَنبا فَأَحْسِنِ العَذْلَ فَإنَّ العَذْلَ مَعَ العَفوِ أشدُّ مِنَ الضَّرْبِ لمَنْ كانَ لَهُ عَقلٌ .

امام على عليه السلام :بردگان را نيكو تربيت كن و كمتر خشم گير و بى جهت كسى را زياد سرزنش نكن و اگر يكى از ايشان به خاطر ارتكاب گناهى سزاوار سرزنش شد، پس به نيكى ملامت كن؛ چرا كه ملامتِ همراه با گذشت، براى كسى كه عاقل باشد از زدن دردناك تر است.

نمایش منبع

عنه عليه السلام ـ في عهدِه إلَى الأشترِ ـ : لا يَكُونَنَّ المُحسنُ و المُسيءُ عندَكَ بمنزلةٍ سَواءٍ ، فإنّ ذلكَ تَزهيدٌ لأهلِ الإحسانِ في الإحسانِ، و تَدريبٌ لأهلِ الإساءةِ علَى الإساءةِ، فألزِمْ كُلاًّ منهُمْ ما ألزمَ نفسَهُ ، أدَبا منكَ .

امام على عليه السلام ـ در فرمانش به مالك اشتر ـ نوشت : نبايد نيكوكار و بدكردار در چشم تو يكسان باشند، كه اين امر رغبت نيكوكار را در نيكى كم مى كند و بدكردار را به بدى وا مى دارد، بنا بر اين با هر يك چنان باش كه شايسته آن است.

نمایش منبع

عنه عليه السلام :استِصْلاحُ الأخيارِ بإكْرامِهِمْ ، و الأشرارِ بتأديبِهِمْ .

امام على عليه السلام :اصلاح كردن نيكان با گرامى داشتن آنهاست، و اصلاح كردن بدكاران با تأديب (تنبيه) آنان.

نمایش منبع

عنه عليه السلام :لا تكونَنَّ مِمّنْ لا تَنفَعُهُ العِظَةُ إلاّ إذا بالغتَ في إيلامِه ؛ فإنّ العاقلَ يتّعظُ بِالآدابِ، و البهائمُ لا تَتّعظُ إلاّ بِالضّربِ .

امام على عليه السلام :از كسانى مباش كه اندرز به حالشان سودى ندارد مگر آن كه كاملاً سرزنش شوند. شخص عاقل به ادب پند مى گيرد، و ستوران جز با زدن به راه در نمى آيند.

نمایش منبع

عنه عليه السلام :إذا لَوّحْتَ للعاقلِ فَقد أوْجَعتَهُ عِتابا .

امام على عليه السلام :كنايه زدن به خردمند، سرزنشى دردآور براى اوست.

نمایش منبع

عنه عليه السلام :عُقوبةُ العُقَلاءِ التَّلْويحُ ، عُقوبةُ الجُهَلاءِ التَّصْريحُ .

امام على عليه السلام :كيفر خردمندان، كنايه زدن است و كيفر نادانان آشكارا گفتن.

نمایش منبع

عنه عليه السلام :التَّعْرِيضُ للعاقلِ أشدُّ عِتابِهِ .

امام على عليه السلام :كنايه زدن به خردمند، سخت ترين سرزنش براى اوست.

نمایش منبع

عنه عليه السلام :ازْجُرِ المُسيءَ بِثوابِ المُحسِنِ .

امام على عليه السلام :با پاداش دادن به نيكوكار، بدكار را از بد كردارى باز دار .