253. در حدّ واجب

قرآن كريم:

يا اَ يُّهَا الَّذينَ آمَنوا لا تَسْئَلوا عَنْ أَشْياءَ إِن تُبْدَ لَكُمْ تَسُو?كُمْ وَ إِن تَسْئَلوا عَنْها حينَ يُنَزَّلُ الْقُرْآنُ تُبْدَ لَكُمْ عَفَا اللّه ُ عَنْها وَ اللّه ُ غَفورٌ حَليمٌ؛

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از چيزهايى نپرسيد كه اگر براى شما آشكار شوند، شما را ناراحت مى كنند! و اگر به هنگام نزول قرآن، از آنها سؤال كنيد، براى شما آشكار مى شود؛ خداوند از سؤالات بى جاى شما درگذشت كه خداوند بخشنده و بردبار است.

نمایش منبع

امام باقر عليه السلام: اِذا حَدَّثْتُـكُمْ بِشَىْ ءٍ فَاسْاَلونى عَنْ كِتابِ اللّه ِ ـ ثُمَّ قالَ فى حَديثِهِ ـ : اِنَّ اللّه َ نَهى عَنِ الْقيلِ وَ الْقالِ، و فَسادِ الْمالِ، وَ كَثْرَةِ السُّؤالِ. فَقالوا: يا بْنَ رَسولِ اللّه ِ، وَ اَيْنَ هذا مِنْ كِتابِ اللّه ِ؟ قالَ: اِنَّ اللّه َ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ فى كِتابِهِ: «لا خَيْرَ فى كَثِيرٍ مِنْ نَجواهُم...» الآيَة، وَ قالَ: «وَ لا تُؤتُوا السُّفَهاءَ اَمْوالَـكُمُ الَّتى جَعَلَ اللّه ُ لَـكُمْ قياما»، وَ قالَ: «لا تَسْاَ لُوا عَنْ اَشْياءَ اِنْ تُبْدَ لَـكُمْ تَسُؤْكُمْ»؛

هرگاه براى شما حديثى گفتم، درباره سَنَد آن مطلب در كتاب خدا از من بپرسيد. سپس فرمودند: خداوند از بگومگو كردن و تلف كردن مال و زياد سؤال كردن، نهى نموده است. [حاضران] گفتند: اى پسر رسول خدا! اين مطلب، در كجاى كتاب خدا آمده است؟ فرمودند: خداى ـ عزّ و جلّ ـ در كتاب خود مى فرمايد: «در بسيارى از درگوشى گفتن هاى ايشان هيچ خيرى نيست...» و فرموده است: «و اموال خود را كه خداوند، آن را وسيله قوام [زندگى] شما قرار داده، به نابخردان نسپاريد» و فرموده است: «درباره چيزهايى كه اگر براى شما آشكار گردد، شما را ناراحت مى كند، نپرسيد».

نمایش منبع

پيامبر صلي الله عليه و آله: اِنَّ اللّه َ تَبارَكَ وَ تَعالى حَدَّ لَـكُمْ حُدودا فَلا تَتَعَدَّوها ... وَ عَفا لَكُم عَنْ اَشْياءَ رَحَمةً مِنْهُ مِنْ غَيرِ نِسْيانٍ فَلا تَـكَلَّفوها؛

خداى تبارك و تعالى براى شما حدودى را معيّن كرده است، پس از آن حدود، خارج نشويد ... و چيزهايى را هم از روى رحمت و مهربانى، نه از سر فراموشى، بر شما بخشيده [و از آنها ياد نكرده] است. پس [براى دانستن آنها و تقيّد به آنها ]خود را به زحمت نيندازيد.

نمایش منبع

پيامبر صلي الله عليه و آله: اِنَّهُم اُمِروا بِاَدْنى بَقَرَةٍ وَ لـكِنَّهُمْ لَمّا شَدَّدُوا عَلى اَ نْفُسِهِمْ شَدَّدَ اللّه ُ عَلَيْهِم، وَ ايمُ اللّه ِ! لَوْ لَمْ يَسْتَثْنوا ما بُـيِّنَتْ لَهُم اِلى آخِرِ الاَْبَدِ؛

بنى اسرائيل [در داستان گاو كه در سوره بقره آمده است]، به ذبح يك ماده گاو معمولى مكلّف شدند؛ امّا وقتى بر خودشان سخت گرفتند [و جزئيات بيشترى را درباره آن سؤال كردند]، خدا هم بر آنان سخت گرفت. به خدا قسم چنانچه نمى گفتند «اگر خدا بخواهد» تا ابد براى آنان معلوم نمى شد كه گاوِ مورد نظر، چه گاوى است.

نمایش منبع

پيامبر صلي الله عليه و آله: اِنَّ اللّه َ كَـتَبَ عَلَيْـكُمُ الْحَجَّ. فَقامَ عُـكّاشَةُ ابْنُ مِحْصَنٍ ـ وَ يُرْوى سُراقَةُ بنُ مالِكٍ ـ فَقالَ: اَ فى كُلِّ عامٍ يا رَسولَ اللّه ِ؟ فَاَعْرَضَ عَنْهُ، حَتّى عادَ مَرَّتَينِ اَوْ ثَلاثا، فَقالَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: وَيحَـكَ! وَ ما يو?مِنُـكَ اَنْ اَقولَ: «نَعَمْ»؟! وَ اللّه ِ وَ لَو قُلتُ: «نَعَم» لَوَجَبَتْ، وَ لَوْ وَجَبَتْ مَا اسْتَطَعْتُم، وَ لَوْ تَرَكْتُمْ كَفَرْتُمْ. فَاتْرُكونى ما تَرَكْتُـكُمْ، فَاِنَّما هَلَـكَ مَنْ كانَ قَبْلَـكُمْ بِكَثْرَةِ سُؤالِهِم وَ اخْتِلافِهِم عَلى اَ نْبِيائِهِمْ، فَاِذا اَمَرْتُـكُمْ بِشَىْ ءٍ فَاْتوا مِنهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ، وَ اِذا نَهَيْتُـكُم عَنْ شَىْ ءٍ فَاجْتَنِبوهُ؛

خداوند، حج را بر شما واجب كرده است. سُرادقة بن مالك، تعريف مى كند كه عُكاشة بن مِحصَن برخاست و گفت: اى رسول خدا! آيا هر سال، واجب است؟ پيامبر صلي الله عليه و آله به وى اعتنايى نكردند، تا آن كه عكاشه، دو يا سه بار سؤالش را تكرار كرد. در اين هنگام، رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: «واى بر تو! از كجا مطمئنّى كه من نمى گويم: آرى؟ به خدا قَسَم، اگر بگويم: آرى، حتما بر شما واجب مى شود و اگر واجب شود، توان انجام دادن آن را نداريد و اگر انجامش ندهيد، كافر شده ايد. پس تا من شما را به حال خودتان واگذاشته ام، شما نيز مرا واگذاريد. در حقيقت، گذشتگان شما، به خاطر سؤال كردنِ زياد و پاپيچ پيامبران خود شدن، هلاك شدند. پس هرگاه به شما دستورى دادم، در حدّ توانتان آن را انجام دهيد و هرگاه شما را از چيزى نهى كردم، از آن، دورى كنيد.

نمایش منبع