نقش وفا به وعده در تربيت كودك

از هنگامى كه كودك به مرحله درك مى رسد ، در تعامل خود با والدين ، با وعده هايى برخورد مى كند . اين وعده ها گاه عملى مى شوند و گاه نمى شوند . در آموزه هاى اسلام ، اين مسئله مورد توجّه قرار گرفته و نسبت به وفاى به عهد ، توصيه اكيد شده است . دليل اين توصيه را به چند وجه مى توان تحليل و تبيين كرد :
يكى جنبه اخلاقى مسئله است . تخلّف از وعده ، از اخلاق ناپسند است و در همه جا و نسبت به هر كس ، صادق است و يكى از مصاديق آن هم كودك است .
ديگرى ، جنبه بدآموزى آن براى كودك است . هر چند خُلف وعده ، نهى عام دارد ؛ ولى درباره كودك به جهت شرايط سنّى و تربيتى خاصّى كه دارد ، از اهميّت ويژه اى برخوردار است . كودك ، از رفتار ديگران ، بخصوص والدين ، الگو مى گيرد و اين الگوگيرى ، چون در سنين كودكى است ، تأثير پايدار و عميق بر شخصيت وى مى گذارد ، به گونه اى كه اصلاح آن ، غير ممكن يا بسيار دشوار خواهد بود .
و امّا جنبه سوم ، تأثير منفى آن بر رابطه كودك با خدا در آينده
است . برخى پژوهش ها نشان داده كه نوع ارتباط كودك با خداوند ، تحت تأثير نحوه ارتباط والدين با كودك بوده است . پيش از آن كه كودك با مفهوم خدا آشنا شود ، والدين ، بخصوص پدر را رب و صاحب اختيار خود مى داند و به تعبيرى نقش خداوندى براى وى قائل است (و به همين دليل ، والدين خود را بى عيب و نقص و داراى همه كمالات و فضايل مى داند و حتّى تصوّر هم نمى كند كه آنان ، داراى عيب و نقصى باشند) . حال اگر والدين به وعده هايى كه به كودك خود داده اند ، عمل نكنند ، او اين خُلفِ وعده را به مفهوم خداوندى تسرّى مى دهد و ناخودآگاه ، در آينده ، رابطه او با خداوند را تحت تأثير منفى قرار مى دهد . اتّفاقا در حديث شريف نيز تعليلى آمده كه به اين حقيقت ، اشاره دارد : «آنان تصور مى كنند شما به آنها روزى مى دهيد» .
آن مفهومى كه از خداوندى براى كودك ، قابل فهم است ، «روزى رسانى» است و روزى رسانى در نظر او ، برابر با خداوندگارى است . حال اگر از خداوندگارِ كودكى خود ، خُلف وعده ببيند ، نسبت به خداوند و جايگاه او ، همواره بدبين مى گردد . حديث شريف : «الجنّة تحت أقدام الاُمّهات» نيز در همين بستر مى تواند تحليل گردد ؛ يعنى گذشته از تلاش هايى كه مادران براى تربيت دينى كودك مى كنند ، شكل ارتباط مادر با كودك ، تأثير مهمّى در شكل گيرى تصوّر كودك از خداوند دارد و اين ، مى تواند در آينده كودك تأثير گذار باشد .