۱۳۳۳ ـ ويژگيهاى خردمند

رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : صِفَةُ العاقِلِ أن يَحلُمَ عَمَّن جَهِلَ عَلَيهِ ، ويَتَجاوَزَ عَمَّن ظَلَمَهُ ، ويَتَواضَعَ لِمَن هُوَ دونَهُ ، ويُسابِقَ مَن فَوقَهُ في طَلَبِ البِرِّ ، وإذا أرادَ أن يَتَكَلَّمَ تَدَبَّرَ ؛ فإنْ كانَ خَيرا تَكَلَّمَ فغَنِمَ ، وإن كانَ شَرّا سَكَتَ فسَلِمَ ، وإذا عَرَضَت لَهُ فِتنَةٌ استَعصَمَ بِاللّه ِ وأمسَكَ يَدَهُ ولِسانَهُ ، وإذا رَأى فَضيلَةً انتَهَزَ بِها ، لا يُفارِقُه الحَياءُ ، ولا يَبدو مِنهُ الحِرصُ ، فتِلكَ عَشرُ خِصالٍ يُعرَفُ بِها العاقِلُ.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : ويژگى خردمند اين است كه در برابر رفتار جاهلانه نادان نسبت به خود بردبارى نشان مى دهد، از كسى كه به او ستم كرده است در مى گذرد، در برابر فرودست خود فروتن است، از فرادست خود در طلب نيكى پيشى مى گيرد، چون بخواهد سخن بگويد مى انديشد، اگر آنچه مى خواهد بگويد خوب بود مى گويد و بهره مند مى شود و اگر بد بود خاموشى مى گزيند و سالم مى ماند، هر گاه با فتنه اى روبه رو شود به خدا پناه مى برد و دست و زبان خود را نگه مى دارد، هر گاه فضيلتى بيند آن را غنيمت مى شمارد، شرم و حيا از او جدا نمى شود و آزمندى از او سر نمى زند؛ اينها ده خصلتند كه خردمند به آنها شناخته مى شود.

نمایش منبع

عنه صلى الله عليه و آله : أعقَلُ النّاسِ أشَدُّهُم مُداراةً لِلنّاسِ .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خردمندترين مردم،مدارا كننده ترين آنها با مردم است.

نمایش منبع

الإمامُ عليٌ عليه السلام : صَدرُ العاقِلِ صُندوقُ سِرِّهِ .

امام على عليه السلام : سينه خردمند، صندوق راز اوست.

نمایش منبع

نهج البلاغة : قيل له [ الإمامُ عليٌّ عليه السلام ] : صِف لناالعاقل ، فقال : هُوَ الّذي يَضَعُ الشَّيءَ مَواضِعَهُ . فقيلَ : فَصِفْ لَنا الجاهِلَ ، فقالَ : قَد فَعَلتُ .

نهج البلاغه : به امام على عليه السلام عرض شد : خردمندرا براى ما توصيف كن . حضرت فرمود : خردمند كسى است كه هر چيزى را در جاى خود به كار برد. عرض شد: نادان را براى ما توصيف فرما. فرمود: توصيف كردم.

نمایش منبع

الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : لا يُلسَعُ العاقِلُ مِن جُحرٍمَرَّتَينِ .

امام صادق عليه السلام : خردمند، از يك سوراخ دوبارگزيده نمى شود.

نمایش منبع

الكافي عن بَعضِ أصحابِنا رَفَعَهُ إلَى الإمامِ الصّادقِ عليه السلام : قلتُ لهُ : مَا العقلُ؟ قالَ : ما عُبِدَ بِهِ الرَّحمنُ وَاكتُسِبَ بِهِ الجِنانُ . قالَ : قُلتُ : فَالّذي كانَ في مُعاوِيَةَ ؟ فقالَ : تِلكَ النَّكراءُ ، تِلكَ الشَّيطَنَةُ ، وهِيَ شَبيهَةٌ بِالعَقلِ ولَيسَت بِالعَقلِ .

الكافى : شخصى مى گويد از امام صادق عليه السلام درباره عقل سؤال كردم ؟ حضرت فرمود : عقل آن چيزى است كه به وسيله آن خداى رحمان عبادت شود و بهشت به دست آيد. راوى مى گويد: گفتم: پس آنچه در معاويه بود چيست؟
حضرت فرمود: آن نيرنگ است، آن شيطنت است. آن شبيه عقل است ولى عقل نيست.

نمایش منبع

الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : عَلَى العاقِلِ أن يَكونَ عارِفابِزَمانِهِ ، مُقبِلاً عَلى شَأنِهِ ، حافِظا لِلِسانِهِ .

امام صادق عليه السلام : بر خردمند است كه زمان خودرا بشناسد، به كار خويش بپردازد و زبانش را نگه دارد.

نمایش منبع

الإمامُ الكاظمُ عليه السلام : إنَّ العاقِلَ لا يُحَدِّثُ مَن يَخافُ تَكذيبَهُ ، ولا يَسألُ مَن يَخافُ مَنعَهُ ،ولا يَعِدُ ما لا يَقدِرُ عَلَيهِ ، ولا يَرجو ما يُعَنَّفُ بِرَجائهِ ، ولا يَتَقَدَّمُ عَلى ما يَخافُ العَجزَ عَنهُ .

امام كاظم عليه السلام : خردمند به كسى كه مى ترسدتكذيبش كند، سخنى نمى گويد و از كسى كه مى ترسد مضايقه كند، چيزى نمى خواهد و وعده اى را كه از عهده انجامش برنمى آيد، نمى دهد و به آنچه كه در اميدواريش سرزنش شود، اميد نمى بندد و به كارى كه مى ترسد در آن درماند اقدام نمى ورزد.

نمایش منبع

عنه عليه السلام : إنَّ العاقِلَ رَضِـيَ بِالدُّونِ مِنَ الدّنيامَعَ الحِكمَةِ ، ولَم يَرضَ بِالدُّونِ مِنَ الحِكمَةِ مَعَ الدّنيا ؛ فَلِذلكَ رَبِحَت تِجارَتُهُم .

امام كاظم عليه السلام : خردمند به كم و كاست دنيا درصورتى كه با حكمت توأم باشد خرسند است، ولى اگر دنيا را داشته باشد و از حكمت كم بهره باشد خرسند نيست؛از اين رو تجارتشان سودمند گشت.

نمایش منبع