1330 ـ نقش خرد در كيفر و پاداش

مجمع البيان : أثنى قومٌ على رجُلٍ عندَ رَسولِ اللّه صلى الله عليه و آله فقالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : كَيفَ عَقلُ الرَّجُلِ ؟ قالوا : يا رَسولَ اللّه ِ ، نُخبِرُكَ عَنِ اجتِهادِهِ في العِبادَةِ وأصنافِ الخَيرِ ، وتَسألُنا عَن عَقلِهِ ؟ ! فقالَ : إنَّ الأحمَقَ يُصيبُ بِحُمقِهِ أعظَمَ مِن فُجورِ الفاجِرِ، وإنَّما يَرتَفِعُ العِبادُ غَدا في الدَّرَجاتِ ويَنالونَ الزُّلفى مِن رَبِّهِم عَلى قَدرِ عُقولِهِم .

مجمع البيان : عده اى از مردى نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله تعريف مى كردند، حضرت فرمود: خرد اين مرد چگونه است؟ عرض كردند: اى رسول خدا! ما از كوشش او در عبادت و كارهاى خوب [او] به عرض شما مى رسانيم و شما درباره خرد او از ما مى پرسيد؟ حضرت فرمود: همانا آدم نابخرد، با بى خردى خود كارهايى بدتر از زشتكارى فرد نابكار مرتكب مى شود. فرداى قيامت بندگان به اندازه عقل خود به درجات دست مى يابند و به مقام قرب پروردگارشان مى رسند.

نمایش منبع

رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنَّما يُدرَكُ الخَيرُ كُلُّهُ بِالعَقلِ ،ولا دِينَ لِمَن لا عَقلَ لَهُ .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خير و خوبى، تماما، با خرد به دست مى آيد و كسى كه خرد ندارد دين ندارد.

نمایش منبع

الإمامُ الحسنُ عليه السلام : بِالعَقلِ تُدرَكُ الدّارانِ جَميعا ، ومَن حُرِمَ مِنَ العَقلِ حُرِمَهُما جَميعا .

امام حسن عليه السلام : با خرد است كه هر دو سراى به دست مى آيد و هر كه از خرد محروم باشد از هر دو سراى محروم شود.

نمایش منبع

الإمامُ الباقرُ عليه السلام : لَمّا خَلَقَ اللّه ُ العَقلَ قالَ لَهُ :أقبِلْ فَأقبَلَ ، ثُمَّ قالَ لَهُ : أدبِرْ فَأدبَرَ ، فقالَ : وعِزَّتي وجَلالي ما خَلَقتُ خَلقا أحسَنَ مِنكَ ، إيّاكَ آمُرُ وإيّاكَ أنهى ، وإيّاكَ اُثيبُ وإيّاكَ اُعاقِبُ .

امام باقر عليه السلام : چون خداوند عقل را آفريد به او فرمود: رو كن و او رو كرد؛ سپس فرمود: برگرد و او برگشت. آن گاه فرمود: به عزّت و جلالم سوگند كه من آفريده اى نيكوتر از تو نيافريده ام . تو را فرمان مى دهم و تو را نهى مى كنم (مخاطب امر و نهى من تو هستى)، تو را پاداش مى دهم و تو را به كيفر مى رسانم.

نمایش منبع

عنه عليه السلام ـ مِمّا اُوحِيَ إلى موسى عليه السلام ـ : أنا اُؤاخِذُ عِبادي عَلى قَدرِ ما أعطَيتُهُم مِنَ العَقلِ .

امام باقر عليه السلام : از جمله چيزهايى كه به موسى عليه السلام وحى شد، اين بود: من بندگان خود را به اندازه خردى كه به آنها داده ام بازخواست مى كنم.

نمایش منبع

عنه عليه السلام : وَجَدتُ في الكِتابِ [ يَعني كِتابا لِعَلِيٍّ عليه السلام ] أنَّ قيمَةَ كُلِّ امرِئٍ وقَدرَهُ مَعرِفَتُهُ ، إنَّ اللّه َ تَبارَكَ وتَعالى يُحاسِبُ النّاسَ عَلى قَدرِ ما آتاهُم مِنَ العُقولِ في دارِ الدّنيا .

امام باقر عليه السلام : در كتاب ـ مقصود كتابى از على عليه السلام است ـ خواندم كه ارزش هر كس به اندازه شناخت اوست. همانا خداوند تبارك و تعالى مردم را به اندازه عقل و فهمى كه در دنيا به آنها داده است حسابرسى مى كند.

نمایش منبع

الإمامُ الكاظمُ عليه السلام : مَن أرادَ الغِنى بِلا مالٍ ،وراحَةَ القَلبِ مِنَ الحَسَدِ ، والسَّلامَةَ في الدِّينِ ، فَلْيَتَضَرَّعْ إلَى اللّه ِ عَزَّوجلَّ في مَسألَتِهِ بِأن يُكمِلَ عَقلَهُ .

امام كاظم عليه السلام : هر كه خواهان توانگرىِ بدونداشتن مال و ثروت و آسودگى دل از حسدورزى و داشتن دين سالم است، بايد با تضرّع از خداوند عزّوجلّ بخواهد كه خردش را كامل گرداند.

نمایش منبع