مقدمه

راستگويى و دروغگويى دو حالت اخلاقى است كه ريشه در اعتقادات و باورهاى دينى دارد، راستگويى حركتى در مسير فطرت است و دروغگويى حركتى برخلاف مسير فطرت. راستگويى نهالى بالنده و رشد يافته در سرزمين پاك اخلاص و صداقت است و دروغگويى بوته اى آفت زده و خشكيده در شور زار روان آدمى.
انگيزه راستگويى توانمندى اراده و اعتماد به نفس و دروغگويى انعكاس ضعفها و ناتوانيها و نفاقهاى درونى است.
از طرف ديگر «دروغ» يكى از بدترين عادات و بزرگترين گناهان و موانع رشد و كمال به شمار مى رود، كه مى توان در پرتو انديشه و تعقل صحيح آن را مهار كرد و با سلاح ايمان و دانش و آگاهى آثار ناهنجار دروغگويى را از جامعه زدود.
اگر دروغ گفتن در دين مقدس اسلام ممنوع است و دروغگو مورد نكوهش قرار مى گيرد و دروغ كليد همه بديها و شرور ناميده مى شود، در مقابل، بر راستى و صداقت در آيين محمدى صلي الله عليه و آلهتأكيد شده و راستگو مورد تحسين واقع مى شود و از باب «اَلنَّجاةُ فِى الصِّدْقْ» نجات در راستگويى است، صداقت و راستگويى كليد همه خوبيها و پاكى ها و نيكى هاست و گفته هاى انسان هم بخشى از عملهاى اوست و بر نيك و بد آن مؤاخذه خواهد شد. و... خداوند با صادقان است و از دروغگويان بيزار.
بكوشيم تا طعم شيرين صداقت در گفتار و رفتار را به ذائقه جان بچشانيم.
ان شاءا...
سيدعباس رفيعى پور علوى علويجه
مهر 74


قالَ اللّه ُ تَبارَكَ وَ تَعالى:
وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللّه ُ الَّذينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكاذِبينَ. خداوند كسانى را كه قبل از شما بودند مـورد امتـحـان و آزمـايش قـرار داد، تا معلوم شود [كدام در گفتار وكردارشان ]راستگو و [ كدام يـك ]دروغـگو هستـند.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كسانى كه در سخن گفتن راستگوتر و در اداى امانت مواظب تر و در عهد و پيمان با وفاتر و در اخــلاق نيـكوتر و با مردم صميمى تر هستند، در قيامت به من از همه نزديكترند.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: زينت سُخن، راستگويى است.

از پيغمبر صلي الله عليه و آله نقل شده است: بر شما باد به راستگويى، زيرا راستگويى درى از درهاى بهشت است، و بپرهيزيد از دروغگويى، كه دروغگويى درى از درهاى دوزخ است.

از على عليه السلام نقل شده است: بهترين كلام، سخن راست است.

از على عليه السلام نقل شده است: سرانجام و عاقبت راستگويى، رهـايى و سـلامت است.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به على عليه السلام فرمود: خداوند دروغى راكه موجب صلاح و آشتى باشد دوست دارد و راستى را كه باعث [فتنه و] فساد گردد، دشمن دارد.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: اى على عليه السلام... راستگويى، [سبب] روسفيدى است و [نام چنين فردى با اين صفت در رديف] راستگويان نوشته مى شود. بدان كه راستگويى [پسنديده] و مبارك و دروغگويى شوم و [ناپسند ]است.

على عليه السلام فرمود: مردانگى با راستگويى كامل مى شود.

على عليه السلام فرمود: سخنان، با راستگويى زينت و آرايش مى يابند.

على عليه السلام فرمود: راســتگو بر كرانه نجات و بزرگوارى است.

على عليه السلام فرمود: نجــاتِ ( دنيا و آخرت ) در گِرو راستـگويى است.

على عليه السلام فرمود: هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، راستى در گفتار را به او الهام مى كند.

على عليه السلام فرمود: بهـترين خـصلتها، راستگويى و انجام كارهاى خوب و پسنديده است.

على عليه السلام فرمود: راسـتگويى و امانتـدارى پيشه كن كه اين دو، شيوه نيكان و ابرار است.

على عليه السلام فرمود: راستگويى زينت انسان و ستون ايمـان است.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: خيانت بزرگى است كه به برادرت سخنى بگويى كـه او سخـنان تـو را تصـديق كـند، در حالى كه تو به او دروغ گفته باشى!

امام رضا عليه السلام فرمود: و دورى از گناهان كبيره [لازم است] كه آنها عبارتنداز: كشتن كسى كه خـداوند خون او را حرام كرده، زنا، سرقت... دروغـگويى، تكبر و اسراف…

از پيامبر خدا صلي الله عليه و آله نقل شده است كه فرمود: از دروغـگويى بپرهـيزيـد، زيرا دروغ (آدمى) را به گناه مى كشاند و گناه، (او را) به آتش رهنمون مى سازد.

از امام حسن عسگرى عليه السلام نقل شده است كه فرمود: تمام ناپاكيها در خانه اى نهاده شده و كلـيد آن دروغـگويى اسـت. (يعنى با دروغگويى، آدمى به گناهان و معاصى ديگر آلوده مى شود.)

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به ابوذر غفارى فرمود: اى اباذر! و اى به حال كسى كه براى آنكه مردم را بخنداند دروغ بـگويد! و اى بر او! و اى بر او! و اى بر او!

از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه: رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: بـدترين نقـلها، نَقـلِ دروغ است.

از على عليه السلام نقل شده است كه فرمود: سرانجـام دروغـگويى، سرزنش و پشيمانى است.

از على عليه السلام نقل شده است كه فرمود: بـدترين اخـلاق، دروغگويى و دورويى است.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آلهفرمود: دروغگو، دروغ نمى گويد مگر به سبب حقارت و پستى كه در درون اوست.

در فرازى از نامه حضرت على عليه السلامبه حارث همْدانى (يكى از اصحاب آن حضرت) آمده است: ... و هر چه شنيدى به مردم مگو، كه همين براى دروغ بودن، كافى است (زيرا بسا آنچه شنيده اى در واقع دروغ بوده است). و آنچه مردم به تو بگويند رد مكن و دروغ مپندار كه اين هم دليل برنادانى است (زيرا بسا آنچه را كه به تو گفتند در واقع راست باشد. پس انكار آن نادانى به حق است).

پيامبر خدا صلي الله عليه و آله در خطبه خود بالاى منبر فرمود: شهادت دروغ با شرك به خدا برابرى مى كند. سپس گفتار خداوند را تلاوت فرمود: «از پليدى، يعنى از بتها دورى كنيد و از سخـن دروغ بپـرهـيزيد » .

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: دروغــگويى درى از درهاى نفاق است.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كم نصيب ترين مردم از مردانگى، كسى است كه دروغـگو باشد.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به على عليه السلام فرمود: اى عـلى از دروغ گفتن بپـرهـيز، زيرا دروغ گفتن رو سياهى در پى دارد، سپس (آدمى را) نزد خدا دروغگو مى نويسند.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: و كسى كه به زيان مرد مسلمانى يا كسى كه در پناه اسلام است يا فردى از آحاد جامعه، شهادت دروغ بدهد، در روزقيامت از زبانش آويزان مى شود. و همراه منافقين در پايين ترين درجه دوزخ جاى دارد.

امام زين العابدين عليه السلام فرمود: از دروغ كوچك و بزرگ، جدّى و شوخى، بپرهيزيد، زيـرا آن كس كه در چـيز كوچـك دروغ گفت، به دروغ بزرگ نيز جـرأت پيـدا مى كـند.

امام صادق عليه السلام فرمود: عيسى بن مريم عليه السلام فرموده است: هـر كه دروغـگوئيش بسـيار شـد، آبرو و شخصّيتش [نزد مردم ]از بين مى رود.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: بزرگترين مايه گناهان، زبـانِ دروغـگو است.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: سه چيز است كه در هر كه باشد منافق است، اگر چه روزه دارد و نمازگزارد و حج و عمره كند و بگويد من مسلمانم: كسى كه وقتى سخن گويد دروغ گويد، و وقتى وعده دهد تخلف ورزد، و وقتى امانت به او دهند خيانت كند.

على عليه السلام فرمود: نتيجـه دروغـگويى، خوارى در دنيا و عذاب در آخرت است.

على عليه السلام فرمود: از همنشينى با دروغگو بپرهيز زيـرا او، دور را بـه تـو نزديـك و نزديك را به تو دور نشان مى دهد.

على عليه السلام فرمود: منافقين با توّسل به دروغ [كارهاى ناپسند خود را] خوب و زيبا جلوه مى دهند.

على عليه السلام فرمود: از دروغ گفـتن بپرهـيزيد كه آن از ايمان به دور است.

على عليه السلام فرمود: دروغگو بر لبه پرتگاه و خوارى است.

امام صادق عليه السلام فرمود: از جمله چيزهايى كه خداوند به وسيله آن بر ضدّ دروغگويان يارى مى كند، فراموشى است. (دروغـگو فراموشـكار اسـت).