150. منافق

مردان و زنان منافق، از يك گروهند، امر به منكر و نهى از معروف مى كنند و دست هايشان را (از انفاق و بخشش) مى بندند. خدا را فراموش كردند، خدا هم آنها را فراموش كرد [و رحمتش را از آنها قطع نمود]. به يقين، منافقان همان فاسقانند.

نفاق، چهار پايه دارد: هوس، سهل انگارى، خشم و طمع.
هوس، خود، چهار شعبه دارد: ستم، تجاوز، شهوت و سركشى. هر كس ستم كند، گرفتارى هايش زياد مى شود و تنها مى مانَد و [ديگران] از كمك به او خوددارى مى كنند. هر كس تجاوز (زياده خواهى) كند، مردم از بدى هايش در اَمان نيستند و دلش سالم نمى مانَد و نمى تواند در برابر خواسته هاى نفسانى اش خويشتندارى كند. هر كس شهوات خود را تعديل نكند، در پليدى ها فرو مى رود و هر كس سركشى كند، خودخواسته و بى دليل، به بى راهه مى رود.
سهل انگارى نيز چهار شعبه دارد: غفلت، آرزو، ترس و امروز و فردا كردن. و اين بدان جهت است كه ترس، [انسان را] از حقّ، دور مى كند و امروز و فردا كردن، موجب كوتاهى كردن در انجام عمل [صالح] مى شود تا اجل به سراغ انسان بيايد (اجل انسان فرا رسد). و آرزو اگر نبود، انسان، حساب كار خود را مى دانست و انسان، اگر حساب كار خود را مى دانست، از نگرانى و دلهره جان مى سپُرد، و غفلت، موجب كم گذاشتن در كار مى شود.
خشم نيز چهار شعبه دارد: خودبرتربينى، فخرفروشى، غرور و تعصّب. هر كس تكبّر داشته باشد، از [راه] حقّ، منحرف مى شود و هر كس فخرفروشى كند، به گناه مى افتد و هر كس غرور داشته باشد، بر گناهان اصرار مى ورزد (گناهان را تكرار مى كند) و هر كس گرفتار تعصّب شود، ستم خواهد كرد. پس چه بد چيزى است آن كه نتيجه اش پشت كردن به حقّ باشد و گناه و اصرار بر گناه و انحراف از راه راست را نيز به دنبال بياورد.
طمع نيز چهار شعبه دارد: سرمستى، خوش گذرانى، خيره سرى (لجاجت) و ثروت اندوزى. سرمستى، در محضر خداوند، خوشايند نيست و خوش گذرانى، غرور است و خيره سرى، بلايى است براى آدمى، كه او را به كشيدن بار گناهان، وادار مى كند و ثروت اندوزى، سرگرمى و بازى و گرفتارى و جايگزين كردن.
چيزى پَست تر (يعنى دنيا) به جاى چيزى بهتر (يعنى آخرت) است اين بود [شرح] نفاق و پايه ها و شاخه هاى آن!

كار آخرتى را وسيله رسيدن به اهداف دنيايى قرار نده و دنيا را بر آخرت، ترجيح مده؛ زيرا اين [دو]، خصلت منافقان و روش بى دينان است.

چهار خصلت اند كه اگر در كسى جمع شوند، او منافق است و اگر يكى از آنها در كسى باشد، خصلتى از نفاق در او هست، تا اين كه آن را رها كند: اين كه هرگاه سخن گويد، دروغ بگويد و هر گاه وعده دهد، خُلف وعده كند و هرگاه پيمان بندد، بشكند و هرگاه دشمنى كند، از حدّ انصاف تجاوز نمايد.

شما را از منافقان، بر حَذَر مى دارم؛ چرا كه آنان مردمانى گم راه و گم راه كننده اند. خود، لغزيده اند و ديگران را نيز مى لغزانند. به رنگ هاى گوناگون در مى آيند و از هر راهى [شما را] مى فريبند و با هر وسيله اى قصد [ضربه زدن به] شما را مى كنند و در هر كمينگاهى به كمين شما مى نشينند.
دل هايشان بيمار است و ظاهرشان پاك [ و آراسته]. پنهانى كار مى كنند و براى آسيب رساندن، آهسته مى خزند. شرح و بيانشان، دارو و گفتارشان، شفاست؛ امّا رفتارشان، دردِ بى درمان است.
به آسايش [و رفاه] مردم، حسادت مى ورزند و به گرفتارى آنان دامن مى زنند و اميدشان را به نوميدى مى كشانند. در هر سويى زمين خورده اى و به هر دلى راهى و براى هر اندوهى اشك هايى [دروغين] دارند.
تعريف و تمجيد به هم قرض مى دهند و از يكديگر، انتظار پاداش دارند. اگر چيزى بخواهند، پافشارى مى كنند و اگر سرزنش كنند، پرده درى مى نمايند و اگر داورى كنند، از انصاف، خارج مى شوند.
در برابر هر حقّى، باطلى و در برابر هر كار درستى، انحرافى و براى هر زنده اى قاتلى و براى هر درى كليدى و براى هر شبى چراغى آماده دارند.
زهدنمايى مى كنند تا به طمع هاى خويش برسند و از اين راه، بازار خود را گرم كنند و كالاهاى خود را بفروشند.
سخن مى گويند و ترديد مى افكنند، و شرح مى دهند و حقيقت را وارونه جلوه مى دهند. راه ها را هموار نشان مى دهند و سپس خود، روندگان را به تنگناها دچار مى كنند.
اينان، دار و دسته شيطان و هيزم دوزخ اند. «آنان، حزب شيطان اند و بدانيد كه حزب شيطان، به يقين، زيانكار خواهند بود».