126. دشنام ممنوع، حتى به دشمن

به كسانى كه غير خدا را مى خوانند دشنام ندهيد، تا مبادا آنان از روى دشمنى و جهالت، خدا را دشنام دهند. همچنين ما كردار هر قومى را در نظرشان زينت داده ايم. پس بازگشت آنان به سوى خداست و او آنان را به كردارشان آگاه مى گرداند.

به مردم دشنام ندهيد؛ چرا كه در ميان آنها دشمن پيدا خواهيد كرد.

عياض بن حمّاد گويد: عرض كردم: اى رسول خدا! كسى از قبيله ام كه مقام و منزلتش از من پايين تر است، به من ناسزا مى گويد. آيا اشكال دارد كه من هم به تلافى كارش او را دشنام دهم؟ پيامبر فرمودند: دو كس كه به يكديگر ناسزا مى گويند، هر دو شيطان اند كه عوعو مى كنند و به جان هم مى افتند.

اگر يكى از شما ناچار شد رفيقش را دشنام دهد، مبادا به او تهمت بزند يا به پدر و مادرش ناسزا بگويد يا خويشاوندان او را دشنام بدهد؛ بلكه بگويد: تو بخيلى! يا بگويد: تو تَرسويى! يا بگويد: تو دروغگويى! يا بگويد: تو هميشه خوابى! به شرط آن كه بداند او واقعا اين صفات را دارد.

امام على عليه السلام هنگامى كه شنيدند گروهى از اصحابش در جنگ صفّين، شاميان را دشنام مى گويند، فرمودند: به راستى دوست ندارم كه شما دشنام دهنده باشيد؛ ولى اگر [در گفتارتان بر ضدّ آنها] اعمالشان را وصف كنيد و به بيان حال آنها بپردازيد، سخنتان درست تر و عذرتان پذيرفته تر است. پس به جاى دشنام دادن آنها، بگوييد: بارخدايا! خون هاى ما و خون هاى آنها را از ريخته شدن، نگه دار و ميان ما و ايشان صلح و آشتى برقرار نما و ايشان را از گمراهى نجات ده، تا هر كس حق را نمى شناسد بشناسد و آن كس كه شيفته گمراهى است از آن باز ايستد.