امام رضا عليه السلام فرمود:
و خداى تو حكم فرموده كه، هيچ كس را جز او نپرستيد و به پدر و مادر
نيكى كنيد اگر هر دو يا يكى از آنها به پيرى برسند (كه موجب رنج و
زحمت باشند) زنهار كلمه اى كه رنجيده خاطر شوند مگو و كمترين آزار
به آنان مرسان و با ايشان با احترام و بزرگوارانه سخن بگو.
و هميشه پر و بال تواضع و تكريم را با كمال مهربانى نزدشان بگستران و
بگو: پروردگارا، به پدر و مادرم رحمت و مهربانى فرما، آنگونه كه آنان
مرا در كوچكى تربيت كردند.
گرچه هستى ما از خداست، ليكن سبب زندگى و وجود ما، پدر و مادر است و ما شاخه اى از وجود اين دو عزيزيم و
ميوه اى از بوستان محبّت و تربيت و مهر و عاطفه بى نظير پدر و مادريم.
انسان فراموشكار، وقتى به قدرت و موقعيتى رسيد، دوران عجز و كوچكى خويش را از ياد مى برد و پدر و مادر و زحمات
طاقت فرساى آنان را فراموش مى كند، و چه ناسپاسى و كفرانى بدتر از اين؟
انسانيّت و اخلاق ايجاب مى كند كه پاسدار اين دو گوهر باشيم و در حال حياتشان از نيكى و احسان و پس از مرگشان از
صدقات و ياد نيك غفلت نكنيم. ما امتداد وجودى والدين خوديم و فرزندان ما تدوام وجود مايند، چگونگى برخورد ما با پدر
و مادر و احترام و نيكى ما به آنان سبب مى شود: كه فرزندان ما نيز در نسل آينده، حق شناس و قدردان و نيكوكار به بار آيند.
فرزندان ما همانگونه خواهند بود كه ما با والدين خويش رفتار مى كنيم.
بارى ... اداى حقّ والدين و انجام سپاس زحمات آنان نيز مانند حقّ خدا و شكر نعمتهايش از عهده توانائى ما خارج است
و تنها بايد زبان به عجز بگشائيم و بال تواضح و فروتنى به زير پاى آندو فرشته بگستريم.
با اينحال، توجّه به مقام پدر و مادر و شناخت قدر و منزلت آنان نزد خداوند، زمينه اداى بخشى از حق بزرگ آنان را
فراهم مى سازد.
رواياتى كه در اين مجموعه چهل حديث والدين مطالعه مى كنيد، ما را با گوشه اى از وظايف خود در برابر والدين آشنا
مى كند.
توفيق الهى يارمان باد كه از نيكو كاران به پدر و مادر خويش به حساب آئيم چرا كه رضايت خدا در رضايت آنان است.
خدايا! ما را قدردان زحمات پدر و مادر بگردان.
خدايا! ما را به تربيت نسلى با ايمان و حق شناس و پاكدل و نيكوكار موفق بدار.
قم ـ محمود شريفى
11 ذيقعده 1416 روز ميلاد امام هشتم عليه السلام
و 12 فروردين 1375 روز جمهورى اسلامى
عَنْ اَبى الْحَسَنِ الرِّضا عليه السلام قالَ: اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ اَمَرَ بِثَـلاثَةٍ مَقْرُونٌ بِها ثَـلاثَةٌ اُخْـرى: اَمَرَ بِالصَّلاةِ وَالزَّكاةِ، فَمَنْ صَلّى وَلَمْ يُزَكِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلاتُهُ وَاَمَرَ بِالشُّـكْرِلَهُ وَلِلْـوالِـدَيْنِ، فَمَـنْ لَمْ يَشْـكُرْ والِدَيْهِ لَمْ يَشْـكُرِ اللّهَ، وَاَمَرَ بِاِتّقـاءِ اللّهِ وَصِلَةِ الرَّحِـمِ، فَمَنْ لَمْ يَصِـلْ رَحِـمَهُ لَمْ يَـتَّقِ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ.
امام رضا عليه السلام فرمود:
1 ـ به نماز همراه زكات فرمان داده است، پس كسى كه نماز
بخواند و زكات نپردازد نمازش نيز پذيرفته نمى شود.
2 ـ به سپاسگزارى از خودش و پدر و مادر فرمان داده است،
پس كسى كه از پدر و مادرش سپاسگزارى نكند، خدا را
شكر نكرده است.
3 ـ به تقواى الهى فرمان داده و به صله رحم، پس كسى كه صله
رحم انجام ندهد تقواى الهى را هم بجا نياورده است.
فِيما كَتَبَ الرِّضا عليه السلاملِلْمَأْمُونِ: بِرُّ الْوالِدَيْنِ وَاجِبٌ، وَاِنْ كانا مُشْرِكَيْنِ وَلاطاعَةَ لَهُما فِى مَعْصِيَةِ الْخالِقِ.
در نوشته حضرت رضا عليه السلامبه مأمون آمده كه:
عَنْ اَبِى الْحَسَنِ عليه السلام قالَ: قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: كُنْ بارّا وَاقْتَصِرْ عَلَى الْجَنَّةِ وَاِنْ كُنْتَ عاقّا فَاقْتَصِرْ عَلَى النّارِ.
از امام رضا عليه السلام نقل شده كه فرمود:
عَنْ اَبِى الحَسَنِ الرِّضا عليه السلام قالَ: اِنَّ اللَّهَ اَمَرَ بِثَلاثَةٍ مَقْرُونٌ بِهَا ثَلاثَةٌ اُخْرى: أمَرَ بِالصَّلاةِ وَالزَّكَاةِ فَمَنْ صَلَّى وَلَمْ يُزَكِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلاتُهُ، وَاَمَرَ بِالشُّكْرِ لَهُ وَلِلْوَالِدَيْنِ فَمَنْ لَمْ يَشْكُرْ وَالِدَيْهِ لَمْ يَشْكُرِ اللّهَ، وَأَمَرَ بِاتِّقاءِ اللّهِ وَصِلَةِ الرَّحِمِ فَمَنْ لَمْ يَصِلْ رَحِمَهُ لَم يَتَّقِ اللّهَ.
امام رضا عليه السلام فرمود:
1 ـ فرمان به نماز و زكات داده است. پس كسى كه نماز بجا
بياورد ولى زكات را نپردازد نمازش از او پذيرفته نمى شود.
2 ـ و فرمان به سپاسگزارى از خود و پدر و مادر داده پس كسى
كه از پدر و مادرش قدردانى نكند شكر خدا را هم بجا
نياورده است.
3 ـ و فرمان به تقواى الهى و صله رحم داده است، پس كسى كه
صله رحم انجام ندهد تقواى الهى را مراعات نكرده است.
عَنِ الرِّضا عليه السلام: وَاِذا ماتَ رَجُلٌ وَلَهَ دَيْنٌ عَلى رَجُلٍ فَاِنْ اَخَذَهُ وارِثُهُ مِنْهُ فَهْوَلَهُ وَ اِنْ لَمْ يُعْطِهِ فَهُوَ لِلْمَيِّتِ فِى الآخِرَةِ.
امام رضا عليه السلام فرمود:
رُوِىَ عَنْ فِقْهِ الِّرضا عليه السلام: اَنَّ اَجْرَ الْقَرْضِ ثَمانِيَةَ عَشَرَ ضِعْفا مِنْ اَجْرِ الصَّدَقَةِ لاَِنَّ الْقَرْضَ يَصِلُ اِلى مَنْ لايَضَعُ نَفْسَهُ لِلصَّدَقَةِ لاَِخْذِ الصَّدَقَةِ.
از كتاب فقه الرضا عليه السلامنقل شده كه امام هشتم فرمود:
عَنِ الرِّضا عليه السلام: اِنْ كانَ لَكَ عَلى رَجُلٍ حَقٌّ فَوَجَدْتَهُ بِمَكَّةَ اَوْ فِى الْحَرَمِ فَلاتُطالِبْهُ وَلاتُسَلِّمْ عَلَيْهِ فَتَفْزَعَهُ اِلاّ اَنْ تَكُونَ اَعْطَيْتَهُ حَقَّكَ فِى الْحَرَمِ فَلابَأْسَ اَنْ تُطالِبَهُ فِى الْحَرَمِ.
امام رضا عليه السلام فرمود:
عَنِ الرِّضا عليه السلام: اِعْلَمْ اَنَّ مَنِ اسْتَدانَ دَيْنا وَنَوى قَضائَهُ، فَهُوَ فِى اَمانِ اللّهِ حَتّى يَقْضِيَهُ، فَاِنْ لَمْ يَنْوِقَضاءَهُ فَهُوَ سارِقٌ.
از امام رضا عليه السلامنقل شده است كه فرمود: