حرف الف

عطايت را فراموش كن ؛ وعده ات را به ياد آر .

برادرت را در راه بردن [به نيكى ها] يارى رسان .

به كسى كه به تو بدى كرده، نيكى كن و از كسى كه بر تو ناروايى روا داشته، درگذر .

بدكار را يا كسى را كه به تو بدى كرده است) با كردار نيكت اصلاح كن ، و با گفتار نيك و زيبايت به خوبى رهنمون شو .

كارت را پوشيده دار و رازت را عروسِ هر خواستگارى نكن .

آنچه را براى خود مى پسندى براى مردم بپسند ، تا مسلمان باشى .

به نصيب خود از روزى راضى باش تا بى نياز زندگى كنى .

مهمانت را گرامى بدار، اگر چه حقير باشد، و به احترام پدر و معلّمت از جايت برخيز ، اگر چه فرمانروا باشى .

كسى را كه در حال بى نيازى ات از تو قرض مى خواهد، غنيمت شمار تا در وقت نيازت جبرانش كند .

به آن كه از تو كم نصيب تر است، بسيار بنگر ، كه اين از جمله راه هاى شكرگزارى است .

مهربانى با همه مردم و نيكى به ايشان را شعار دل خويش ساز و به آنها ستمى مرسان و شمشيرى بر آنان مباش .

تمام توان خود را براى آخرتت به كارگير تا جايگاهت را نيكو گردانى ، و آخرتت را به دنيايت مفروش .

هر يك از زير دستانت را به كارى بگمار ، چندان كه آنان را بر آن كار، باز خواست كنى [پاسخگوى مسئوليت خود باشند] كه اين كار، شايسته تر است و هر يك از آنان خدمتگزارى به تو را به عهده ديگرى نيندازد .

تمامت دوستى را نثار دوستت كن ، امّا به او يكسره اطمينان مكن ، و با او ، به كمال ، يكْ دل باش، امّا همه اسرارت را با او بازگو مكن .

بر تلخىِ حق، شكيبا باش و زنهار از اين كه به شيرينى باطل، فريب خورى !

از بالا دستِ خود فرمان بر ، تا زير دستت از تو فرمان بَرد .

دانش كسب كنيد تا به شما زندگى و بالندگى) بخشد .

همراه جماعت باشيد و از تفرقه بپرهيزيد.

فرصت هاى نيك را دريابيد كه همچون ابر مى گذرند .

از گناهان پنهانى بپرهيزيد كه آن كه شاهد است، همو داور است .

دانش را بجوييد تا به آن شناخته شويد و به آن عمل كنيد تا از اهلش باشيد .

آراى خود را با يكديگر در ميان گذاريد تا انديشه درست، پديد آيد .

خطابتان را نيكو كنيد تا جواب نيكو بشنويد .

خِردهاى خود را خطاپذير بدانيد، كه بسا اعتماد كردن به آن ، خطا باشد .

بپرهيز از هر كارى كه انجام دهنده اش آن را براى خود مى پسندد، امّا براى عموم مسلمانان نمى پسندد .

دورى كن از هر گفتار و كردارى كه به تباهى آخرت و دين مى انجامد .

از همنشينى با دوست بد، دورى كن كه همدمش را تباه و همراهش را خوار مى كند .

از تباه كردن عمر در آنچه ماندگار نيست، بپرهيزيد، كه عمر رفته، باز نمى گردد .

زنهار از پُرگويى ؛ زيرا هر كه پُرگو باشد ، گناهانش بسيار شود .

بپرهيز از سخن چينى كه بذر كينه مى افشانَد و از خدا و مردم دور مى كند .

بپرهيز از منّت گذاشتن در احسان ، كه منت گذارى احسان را تيره مى كند .

از دورويى دور باش ، كه دورو نزد خداوند آبرويى ندارد .

بپرهيز از اينكه زبانت را مَركب غيبت برادرانت كنى ، يا سخنى بگويى كه حجّت بر تو و بهانه بدى كردن به تو شود .

زنهار از پُرىِ شكم ؛ زيرا موجب سختْ دلى ، كاهلى در نماز و تباهى بدن مى شود .

از جدايى بپرهيزيد ؛ زيرا تنهاى جدا مانده از اهل حق ، بهره شيطان است ، چنان كه گوسفند جدا شده از گلّه، بهره گرگ است .

آيا كسى نيست كه پيش از پايان عمر از خواب غفلت بيدار شود؟

آگاه باشيد كه تنگ دستى از جمله بلاهاست و بدتر از آن، بيمارى جسم است و بدتر از آن، بيمارى دل .

آگاه باشيد كه آن كه نمى داند، نبايد از آموختن شرم كند ؛ زيرا ارزش هر كس به چيزى است كه مى داند .

بدانيد كسى كه از او پرسشى مى كنند كه پاسخ آن را نمى داند ، نبايد «نمى دانم» گفتن را زشت بشمارد .

برترين عبادت ، چيره آمدن بر عادت است .

برترين ايمان، امانتدارى است .

حسود ، بدترين زندگى را در بين مردم دارد .

ناصاف ترينِ دل ها ، دل كينه توز است .

برترين كار ، كارى است كه با آن خشنودى خدا خواسته شود .

برترين كار نيك ، فريادرسىِ ستم ديده است .

بزرگ ترين حماقت ، زياده روى در ستايش و نكوهش است .

برترينِ مردم ، سودمندترين آنها براى مردم است .

زشت ترين بى وفايى ، فاش كردن راز است .

برترين پارسايى ، خوش گمانى است .

زودآينده ترين كيفر ، كيفرِ سوگند دروغ است .

پُرآرزوترينِ آدميان ، كسى است كه از مرگ، كمتر ياد كند .

بيناترينِ مردم، كسى است كه عيب هاى خود را ببيند و از گناهان خويش باز ايستد .

قوى ترينِ مردم، كسى است كه بر خواهش دل خود غلبه كند .

ريشه مردانگى شرم است و ميوه اش پاك دامنى .

برترينِ مردم، كسى است كه خشمش را فرو بَرَد و با وجود قدرت بر انتقام ، بردبارى كند .

نيكوحال ترينِ مردم، كسى است كه به سوى نيكى ها بشتابد .

بزرگ ترين گناه نزد خداوند ، گناهى است كه صاحب گناه بر آن اصرار ورزد .

بزرگ ترين دليل بر خردمندى ، نيكْ عاقبت نگرى است .

نيكو رأى ترينِ مردم، كسى است كه خود را از رأى مشاور، بى نياز نمى داند .

برترين بخشش ، رساندن حقوق به اهل آن است .

بزرگ ترين زحمت ، سختى كشيدن در چيزى است كه سودى برايت ندارد .

بزرگ ترين عيب آن است كه بر ديگرى عيبى بگيرى كه در تو نيز هست .

زيانكارترينِ مردم، كسى است كه بتواند حقّ را بگويد، ولى نگويد .

بخيل ترينِ مردم، كسى است كه از سلام كردن بخل ورزد .

سخت تر از مرگ ، حاجت خواستن از نااهل است .

خردمندترينِ مردم، كسى است كه بيناى عيب خود باشد و از عيب ديگران، كور .

بهترين ادب، آن است كه انسان در حدّ و مرز خود بماند و از اندازه خويش درنگذرد .

گواراترين زندگى را كسى دارد كه از آنچه خدا قسمت او كرده، خشنود باشد .

از جمله عبادت ها ، نرمىِ كلام و آشكار كردن سلام است .

دل ها [مانند] ظرف اند و بهترينِ آنها ظرفى است كه نيكى را بيشتر در خود نگاه دارد .

شادى مؤمن در چهره اوست ، قدرت وى در دينش، و اندوه او در دلش .

دل ها چون تن ها افسرده شود ، براى [شادى] آنها حكمت هاى تازه بجوييد .

برترين خوبى ، صدقه پنهانى و نيكى به پدر و مادر و صله رحم است .

مردم به ادب نيكو محتاج ترند تا به سيم و زر .

نيازمندى هاى مردم به شما نعمت خداست بر شما . آن را مغتنم بشماريد و از آن ملول نشويد كه به نقمت بدل مى شود .

اگر خدا را دوست داريد ، دوستى دنيا را از دل هايتان بيرون كنيد .

اگر از گناهان پاك شويد ، خداوند شما را دوست مى دارد .

اگر خدا را فرمان برى ، رستگارت كند و جايگاهت را نيكو گردانَد .

بعد از مرگت جز كردار نيكت ، كه از پيش فرستاده اى ، سودت نبخشد . پس كارهاى نيك را توشه خود كن .

خردمند ، كسى است كه تجربه ها پندش دهد .

«عدو» ، به اين نام ناميده شد، چون به تو تعدّى مى كند . پس هركس در بيان عيب هايت با تو دورويى كند ، عدويى است كه بر تو تعدّى مى كند .

آنچه مردم را به تحصيل دانش بى رغبت كرده ، اين است كه بسيار مى بينند آنان كه به آنچه آموخته اند عمل مى كنند ، اندك اند .

قلب نوجوان ، همچون زمين ناكشته است كه هرچه در آن افكنده شود، مى پذيرد .

هرگاه كار نيكويى انجام دادى ، پنهانش دار .

هرگاه به تو خوبى شد ، آن را ياد آر .

هرگاه خِرد كامل شود ، سخن كم شود .

هرگاه مستحبّات به واجبات زيان مى رسانْد ، آن را رها كنيد .

هرگاه جنايت ها آشكار شود ، بركت ها از ميان مى رود .

هرگاه دانشمندى ديدى ، به او خدمت كن .

هرگاه يكى از شما به نماز مى ايستد، بايد مانند كسى نماز بگزارد كه گويى آخرين نماز اوست .

هرگاه چشم شهوت بينا شد ، چشم دل از ديدن سرانجام امور، نابينا مى شود .

هرگاه ستمديده اى ديدى، او را در مقابل ستمگر يارى كن .

اگر خواهان بزرگى ها هستى ، از حرام ها دورى كن .

هرگاه خداوند، بنده اى را گرامى بدارد، او را به محبّت خويش مشغول مى كند .

هرگاه به مرتبه اى بلند رسيدى ، به زيردستان جاهل خود نينديش ؛ بلكه به بالادستان عالمِ خود اقتدا كن .

هرگاه در ديگرى خوى نكوهيده اى ديدى ، مانند آن را از خودت دور دار.

وقتى خداوند خيرخواه بنده اى باشد، قناعت را در دل او مى اندازد و همسرش را شايسته مى گردانَد .

هرگاه خداوند صلاح بنده اى را بخواهد ، كم گويى ، كم خورى و كم خوابى را در دلش مى اندازد .

هرگاه آهنگ كارى كردى ، از پيامدهاى نكوهيده آن بپرهيز .

به گاهِ پرسش ، براى فهميدن بپرس نه براى آزمودن ديگران .

آن گاه كه نوشته اى را نگاشتى ، قبل از مُهر كردن ، دوباره در آن نظر كن ؛ زيرا تو بر خِرَد خويش مُهر مى زنى .

اگر اصلاح خويش را خواهانى ، ميانه روى ، خشنودى به قسمت و كم خواهى را پيشه خود كن .