مقدمه

«وَاَقِم الصَّلاةَ اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللّهِ اَكْبَرُ»
نمـاز را بپادار، كه نماز انسان را از هر كار زشت و منكر باز مى دارد و ياد خدا بزرگتر است.
براى مقدمه چهل حديث نماز سخنى كاملتر و عميق تر و جالبتر از مطالبى كه در ابتداء باب نماز توضيح المسائل حضرت امام خمينى قدس سرهبنيانگذار جمهورى اسلامى ايران آمده بود به نظر نرسيد لذا آن را برگزيديم به اميد آنكه همه عاشقان اهل بيت عليهم السلام و آن عارف بزرگوار از كلمات دُررباز آنان توشه اى فراوان بردارند.
نماز مهمترين اعمال دينى است كه اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادتهاى ديگر هم قبول مى شود و اگر پذيرفته نشود اعمال ديگر هم قبول نمى شود. و همان طور كه اگر انسان شبانه روزى پنج نوبت در نهر آبى شستشو كند، چرك در بدنش نمى ماند نمازهاى پنجگانه هم انسان را از گناهان پاك مى كند. و سزاوار است كه انسان نماز را در اول وقت بخواند و كسى كه نماز را پست و سبك شمارد. مانند كسى است كه نماز نمى خواند، پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه به نماز اهميّت ندهد و آن را سبك شمارد سزاوار عذاب آخرت است. روزى حضرت در مسجد تشريف داشتند مردى وارد و مشغول نماز شد و ركوع و سجودش را كاملاً به جاى نياورد، حضرت فرمودند: اگر اين مرد در حالى كه نمازش اين طور است از دنيا برود، به دين من از دنيا نرفته است. پس انسان بايد مواظب باشد كه با عجله و شتابزدگى نماز نخواند و در حال نماز به ياد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد، و متوجه باشد كه با چه كسى سخن مى گويد و خود را در مقابل عظمت و بزرگى خداوند عالم بسيار پست و ناچيز ببيند و اگر انسان در موقع نماز كاملاً به اين مطلب توجه كند، از خود بى خبر مى شود، چنانكه در حال نماز تير را از پاى مبارك اميرالمؤمنين عليه السلام بيرون كشيدند و آن حضرت متوجه نشدند. و نيز بايد نمازگزار توبه و استغفار نمايد و گناهانى كه مانع قبول شدن نماز است، مانند حسد، كبر، غيبت، خوردن حرام، آشاميدن مسكرات و ندادن خمس و زكات بلكه هر معصيتى را ترك كند. و همچنين سزاوار است كارهايى كه ثواب نماز را كم مى كند به جا نياورد، مثلاً در حال خواب آلودگى و خوددارى از بول به نماز نايستد، و در موقع نماز به آسمان نگاه نكند و نيز كارهايى كه ثواب نماز را زياد مى كند به جا آورد، مثلاً انگشترى عقيق به دست كند و لباس پاكيزه بپوشد و شانه و مسواك كند و خود را خوشبو نمايد.
مقدمه را با نقل حديث زيبايى از پيامبر گرامى صلي الله عليه و آله به پايان مى بريم:
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
امّت من چهار گروه هستند:
1 ـ گروهى نماز مى خوانند، ولى در نمازشان سهل انگارند، «ويل» براى آنهاست، و «ويل» نام يكى از طبقات زيرين جهنّم است، خداوند فرمود: «فَوَيْلٌ لِلْمُصَلّينَ اَلَّذينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»
پس «ويل» براى نمازگزاران است، آنهايى كه در نمازشان سهل انگارند.
2 ـ گروهى گاهى نماز مى خوانند و گاهى نمى خوانند، پس «غَىّ» مال آنهاست، و «غَىّ» نام يكى از طبقات پايين جهنّم است. خداوند متعال فرمود: «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ اَضاعُوا الصَّلوةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيّا»
سپس جانشين آن مردم خداپرست قومى شدند كه نماز را ضايع كرده و از شهوات پيروى كردند، و اينها به زودى در «غَىّ» افكنده خواهند شد.
3 ـ گروهى هيچ وقت نماز نمى خوانند، «سَقَر» براى آنهاست، «سَقَر» هم نام يكى از طبقات زيرين جهنّم است كه خداوند متعال فرمود: «ماسَلَكَكُمْ فى سَقَرٍ قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلّينَ»مدثر، 42.
(اهل بهشت از اهل جهنّم سئوال مى كنند) چه چيزى شما را به «سَقَر» كشاند؟ در جواب مى گويند: ما از نمازگزاران نبوديم.
4 ـ گروهى هميشه نماز مى خوانند، و در نمازشان خشوع دارند. خداوند متعال فرمود: «قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ اَلَّذينَ هُمْ فى صَلاتِهِمْ خاشِعُون»
مؤمنان رستگار شدند، آنهائى كه در نمازشان با خشوع هستند.
.
اميدواريم خداوند متعال همه ما را از گروه چهارم قرار دهد.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: نخستين چيزى كه خداوند بر امّت من واجب كرد نمازهاى پنجگانه است، و نخستين عملى كه از آنان بالا برده مى شود، و از آنان سئوال مى شود همان نماز است.

امام باقر عليه السلام فرمود: اسلام بر پنج چيز بنا شده است: نماز، زكات، حجّ، روزه و ولايت اهل بيت عليهم السلام.

امام باقر عليه السلام فرمود: نمـاز ستون دين است، مثل آن هـمانند ستون خـيمه است كه وقـتى اسـتوار باشد ميخـها و طنابها پابرجـاست، و هر گاه سـتون آن كـج و شكسته شود هيچكدام از آنها استوار نمى مانند.

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه بر نمـازهاى پنجگانه محـافـظت و مـراقبت نمايد ايـن نـمازها براى او در قـيامت، نـور و وسيـله نجـات او خـواهد بود.

رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: نماز هركس، نورى در دل اوست، پس هر كس خواست، قلبش را نورانى كند.

امام صادق عليه السلام فرمود: نـخسـتين چيزى كه از بنده حسـابرسى مى شود نماز است،پس اگر نمـاز پـذيرفته شد اعـمال ديـگرش نيز پـذيـرفته مى شـود، چـنانـچه نمـازش ردّ شـود بـقيّه اعـمال او هم قبول نخـواهد شـد.

پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله فرمود: نمـاز از آداب (اوليه) ديـن است، و آن مايه خـشنودى خدا، و راه و روش پـيامبران الهى است.

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: نــماز، پـرچم اســلام اسـت، مـؤمن واقـعى، كـسى اسـت كـه دل بـه آن دهـد و مـراقـب حــدود و آداب و وقــت آن بـاشد.

امام صادق عليه السلام فرمود: فرشته مرگ، شيطان را از كسى كه مراقب نماز است دور مى كند، و شهادت بر وحدانيّت خدا، و رسالت پيامبر را در هنگام هولناك مرگ به او تلقين مى كند.

امام باقر عليه السلام فرمود: هنگامى كه فرزندان ما پنج ساله شدند دستور مى دهيم نماز بخوانند، پس شما هم وقتى فرزندانتان به هفت سالگى رسيدند آنها را به نماز دستور دهيد.

امام صادق عليه السلام فرمود: يك نماز واجب از بيست حجّ بهتر است، ويك حجّ از صدقه دادن خانه اى پر از طلا بهتر است، آنگونه كه آن را صدقه دهند تا آنكه چيزى در آن نماند.

اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش مى كنم چونكه نماز برترين عمل و ستون دين شماست.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: هيچ گاه وقت نماز نمى رسد مگر اينكه فرشته اى در ميان مردم ندا مى دهد كه: اى مردم بپاخيزيد و با نماز خود آتشهائى را كه برافروخته ايد خاموش كنيد.

امام على عليه السلام فرمود: هنگامى كه انسان مشغول نماز است بدن و لباس و هر چه پيرامون اوست خدا را تسبيح مى گويند.

رسول گرامى صلى الله عليه و آله فرمود: جايگاه نماز در دين همانند سر است نسبت به بدن.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: نمـازهاى پنجگانه همانند نهر آب گوارائى جلوى درب خانه شـماست چنانكه كسى هر روز خود را پنج بار در آن بشويد هيچـگونه چركى باقى نـماند. (يعـنى كسى هم كه شـبانه روز نمازهاى پنجگانه را بخواند از آلودگيهاى روحى پاك مى شود).

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خداوند متعال فرمود: [اى پيامبر] بر امّت تو نمازهاى پنجگانه را واجب كردم و با خود پيمان بستم كه هر كس مراقب آن نمازها و وقت آنها باشد او را به بهشت داخل كنم و كسى كه مراقب آنها نباشد من تعهّدى نسبت به او ندارم.

امام باقر عليه السلام فرمود: ياد خدا براى نماز خوانها بالاتر از ياد آنها از خدا است. آيا نمى بينى كه خداوند مى فرمايد: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم.»

امام على عليه السلام فرمود: هرگاه كسى به نماز مى ايستد، شيطان حسودانه به او مى نگرد، بخاطر آنكه مى بيند رحمت خدا او را فراگرفته است.

روايت شده كه : جوانى از انصار با رسول خدا صلي الله عليه و آلهنماز مى خواند و مرتكب گناه هم مى شد، اين موضوع براى رسول خدا صلي الله عليه و آلهبيان شد. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: نمازش روزى او را از گناهان باز خواهد داشت، سپس طولى نكشيد كه توبه كرد.

امام صادق عليه السلام فرمود: وقتى نماز واجب مى خوانى آنرا در وقت خودش چنان بخوان كه گويا ديگر هرگز به نماز موفّق نمى شوى.

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خداوند متعال مى فرمايد: من تعهّدى نسبت به بنده ام دارم كه اگر نماز را در وقتش بپا دارد او را عذاب نكنم و بى حساب او را به بهشت ببرم.

از عايشه نقل شده: بـارها اتفاق افتاد كه پيامبر صلي الله عليه و آلهبا ما مشغول صبحت بود، هنـگامى كه وقـت نماز مى رسيد مشغول و متوجه عظمت خدا مى شد گويا هرگز ما را نمى شناسد و ما هم او را نمى شناسيم.

امام صادق عليه السلام فرمود: هنـگامى كه بنده اى سر وقت به نماز بايستد و مراقب آن باشد بصـورت پـاره اى نـور سفيد بـالا مى رود و مى گـويد: تو مرا حفظ كردى خدا تو را حفظ كند، ولى وقتى نماز را در وقتش نخواند و مراقب آن نباشد آن نماز بصورت لكه سياه و تاريكى بر مى گردد و مى گويد: مرا ضايع كردى خدا تو را ضايع نمايد.

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: محبوبترين كارها نزد خدا عبارتست از: نماز در وقت، سپس نيكى به پدر و مادر، بعد جهاد در راه خدا.

رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه نماز را سبك شمارد از من نيست و قسم بخدا او در حوض كوثر بر من وارد نخواهد شد.

امام صادق عليه السلام فرمود: شفاعت ما به كسى كه نمازش را سبك بشمارد نمى رسد.

پيامبراكرم صلى الله عليه و آله فرمود: نمازتان را تباه نكنيد، زيرا كسى كه نمازش را تباه كند خدا او را با قارون و فرعون و هامان محشور كند.

امام باقر عليه السلام فرمود: هنـگامى كه رسول خدا صلي الله عليه و آلهدر مسجد نشسته بود مردى وارد شـد و نمـاز خوانـد، ولى ركوع و سجود آنرا بطور كامل انجام نداد، پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: همانند كلاغ نوك زد، اگر او بميـرد و نمـازش چنـين باشد با دين غير دين مـن مـرده است.

رسول گرامى اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: نماز ستون دين است، پس كسى كه عمدا نمازش را ترك كند دينش را خراب كرده است و كسى كه به اوقات نماز اهميّت ندهد داخل «ويل» خواهد شد و «ويل» محلّى در جهنم است. خداوند در قرآن فرمود: «ويل جاى كسانى است كه در نمازشان سهل انگارى مى كنند.»

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: نماز را عمدا ترك نكنيد، چون كسى كه آن را عمدا ترك نمايد از قلمرو خدا و رسول او بيرون مى رود.

رسول گرامى صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه نماز راترك نمايد در حاليكه نه اميد به پاداش آن دارد، و نه ازعذاب آن مى ترسد، من هم اهميّت نمى دهم كه او يهودى بميرد يانصرانى يا مجوسى.كسى كه نماز راترك نمايد در حاليكه نه اميد به پاداش آن دارد، و نه ازعذاب آن مى ترسد، من هم اهميّت نمى دهم كه او يهودى بميرد يانصرانى يا مجوسى.

پيامبر عظيم الشأن صلى الله عليه و آله فرمود: كسـى كه نماز را بدون عذر بجا نياورد تا وقتش بگذرد، اعمـالش از بـين مى رود، سـپس فرمود: فاصـله بين بنده و كفر، ترك نماز است. (يعنـى كسى كه نمـاز را ترك كند كافـر محسـوب مى شـود.)

رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه نماز را عمدا ترك كند بر درب جهنم، نامش از دوزخيان نوشته مى شود.

امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند متعال فرمود: نماز كسى را مى پذيرم كه:
1 ـ در مقـابل عظمت من فروتنى كند.
2 ـ از خواسته هاى نفسانى بخـاطر من خود را دور كند.
3 ـ روزش را با ياد من بپايان برد.
4 ـ بربندگانم بزرگى نفروشد.
5 ـ به گرسنه غذا دهد.
6 ـ برهنه را بپوشاند.
7 ـ به مصيبت ديده مهربانى كند.
8 ـ غريب را پناه دهد.

امام صادق عليه السلام فرمود: كسـى كه دوست دارد بداند نمازش پذيرفته شده است يا نه؟ بايد ببيند آيا نمازش او را از زشتيها و ناپاكى ها دور كرده است؟ پس به اندازه اى كه دور كرده باشد همانقدر از نمازش پذيرفته شده است.

مردى از امام زين العابدين عليه السلامسئوال كرد: ملاك پذيرش نماز چيست؟ امام عليه السلام در پاسخ فرمود: ولايت و دوستى ما [اهل بيت] و برائت از دشمنان ما.

امام باقر عليه السلام فرمود: نـمازى كه بـنده بجا مى آورد، گاهى نصف و گاهى يك سوم و گاهى يك چـهارم و گاهى يك پنجـم آن بالا برده مى شـود، پـس بالا بـرده نمى شـود مگر آن نـمازى كه با توجّـه قـلبى انجام گـيرد. مـردم مـأمور به انجـام نـمازهاى مستحب شـده اند تا نقص نـماز واجب آنها توسـط مسـتحبات جبران شـود.

امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه با اذان و اقامه نماز بخواند دو صف از فرشتگان پشت سر او به نماز مى ايستند، و كسى كه با اقامه و بى اذان نماز بخواند بك صف پشت سرش نماز مى گزارند. راوى سئوال كرد: مقدار هر صف چقدر است؟ امام فرمود: حداقلّ آن از مشرق تا مغرب و حداكثر آن بين زمين و آسمان است.

امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند نمازهاى پنجگانه را در بهترين ساعتها بر شما واجب كرد. بنابراين پس از نمازها (كه در بهترين وقتها انجام مى گيرد) دعا كنيد.