اندرزهاى امام على عليه السلام

امام على عليه السلام : بدانيد اى مردم كه شما كاروانى هستيد كه راهنما شما را به پيش مى راند و ساربان براى ويرانى دنيا آواز حُدى مى خواند و جارچى شما را براى مرگ صدا مى زند. پس زندگى دنيا فريبتان ندهد و فريبنده (شيطان) شما را درباره خدا نفريبد.

امام على عليه السلام : [چونان] مردمى باشيد كه بر سرشان فرياد زده شد و بيدار شدند و [از گناه ]باز ايستادند؛ زيرا كه ميان شما و بهشت و دوزخ جز مرگ فاصله اى نيست. و عمرى كه هر لحظه، آن را مى كاهد و هر ساعت [شب و روز يا ساعت مرگ ]نابودش مى سازد، شايسته است كه كوتاه مدّت باشد. و غايب و سفر رفته اى كه شب و روز او را مى رانند، سزاست كه بزودى باز گردد.

امام على عليه السلام : مدّت عمر هر اندازه هم دراز باشد، باز كوتاه است و آنكه رفته براى آنكه مانده عبرت است و مرده براى زنده مايه پند. ديروزى كه گذشت ديگر باز نمى گردد و آدمى به هيچ فردايى اطمينان ندارد. اولى راهنماى وسطى است و وسطى پيشرو آخرى و همه از هم جدا مى شوند.

امام على عليه السلام : مدّت زندگانى هر اندازه هم دراز باشد، باز كوتاه است و آنكه رفته براى آنكه مانده عبرت است و مرده براى زنده مايه پند و ديروز را بازگشتى نيست و به هيچ فردايى هم اطمينان ندارى و هر يك از ديگرى جدا مى شود و به او مى پيوندد. پس براى روزى آماده شويد كه در آن روز نه ثروتى به كار مى آيد و نه فرزندانى مگر كسى كه با دلى پاك و سالم سوى خدا رود.

امام على عليه السلام : آيا شما در همان منزل هاى كسانى نيستيد كه عمرى درازتر از شما داشتند و آثارى پاينده تر و آمادگى بيشتر و سپاهيانى انبوهتر و اقتدارى بيشتر؟! دنيا را پرستيدند چه پرستيدنى و آن را برگزيدند چه برگزيدنى، اما سرانجام با خوارى از آن كوچيدند.

امام على عليه السلام : كجايند كسانى كه لشكرها فراهم آوردند و كاخ ها ساختند و بر تخت ها نشستند؟! كجايند كسانى كه خانه ها بنا نهادند و كاخ ها برافراشتند و هزاران [لشكر]فراهم آوردند؟ روزهاى دنيا آنان را دست به دست كرد و سال هايش آنان را فرو بلعيد.پس به مردگانى تبديل شدند و در گورها درهم شكسته و ريز ريز شدند، از آنچه بر جاى نهادند نوميد گشتند و به آنچه پيش فرستادند آگاه شدند. آنگاه به سوى خداوند، مولاى حقيقى خود، بازگردانده شدند. بدانيد كه حكم از آنِ خداست و او سريع ترين حسابرسان است.

امام على عليه السلام ـ كه كمتر پيش مى آمد بر منبر رود و پيش از خطبه اش چنين نگويد ـ [مى]فرمود : اى مردم! از خدا بترسيد؛ زيرا هيچ انسانى بيهوده آفريده نشده است، تا در نتيجه عمر خويش را به لهو و سرگرمى گذراند و به حال خود رها نشده است، تا هر كارى بيهوده اى كه مى خواهد انجام دهد. اين جهان كه خود را در چشم آدمى زيبا جلوه گر كرده است، جاى آخرت را كه انسان با بَد نِگَرى آن را زشت مى بيند نخواهد گرفت. فريفته دنيا هرچند در اين جهان به بالاترين پيروزى رسد، همچون كسى نيست كه از آخرت كمترين نصيبى برده باشد.

امام على عليه السلام : گويى آنچه از رفتن مردگان مى شنويم [آن است كه] مسافرانى هستند كه بزودى نزد ما باز مى گردند، آنان را در گورهايشان مى نهيم و ميراثشان را مى خوريم به طورى كه انگار پس از آنها جاودانه ايم. هر پند دهنده اى را از ياد برده ايم، در حالى كه آماج هر بلاى بنياد افكنى هستيم.

امام على عليه السلام : پس، اى شنونده! از مستى خود به هوش آى و از خواب غفلتت بيدار شو و از شتابت [در پى دنيا ]بكاه و در آنچه از جانب خداى تبارك و تعالى آمده است و قطعى مى باشد و گريز و گزيرى از آن نيست انديشه كن و آنگاه خود ستايى هايت را كنار گذار و كبر و غرورت را رها كن و ذهنت را آماده ساز و گور و بارانداز خويش را به ياد آر؛ زيرا كه گذرگاهت گور است و فرجامت آن جاست··· پس، بايد كه انديشيدن در آنچه بدان اندرز داده شده اى تو را سود بخشد و آنچه را كه به گوش تو خوانده و به تو وعده داده شده است به خاطر سپار.

امام على عليه السلام : اى بندگان خدا! از خدا بترسيد و مراقب عزيزترين جان ها و محبوبترين آنها نزد خود باشيد؛ زيرا كه خداوند راه حق را براى شما آشكار ساخته و راه هايش را روشن گردانيده است. از آن پس، يا بدبختىِ هميشگى [در انتظار شما] است و يا خوشبختى دائمى.

امام على عليه السلام ـ به مردى كه از ايشان اندرزى خواست ـ فرمود : چونان كسى مباش كه بى عمل به آخرت اميد بسته است و به سبب آرزوى دراز، توبه را پس مى اندازد . در دنيا، سخنِ دنيا گريزان را مى گويد و كردار دنياخواهان را انجام مى دهد. اگر از دنيا [هر چه ]به او داده شود ، سير نمى گردد و اگر به او داده نشود، قانع نمى شود.

امام على عليه السلام : اى كسى كه به دست كرم ها سپرده مى شوى و به سوى آنها راه برده مى شوى، از آنچه مى شنوى و مى بينى پند گير. به دو چشم خود بگو از لذّت خواب دورى كند و پياپى اشك ريزد، خانه گورِ تو خانه هراس ها و پوسيدگى است و فرجام تو مرگ است . اى بى حيا، اى بى خبر و دستخوش دگرگونى ها! سخن پند گويان و معرفت آموزان را بنيوش.

امام على عليه السلام : من بر گوش شما اندرزهايى حكيمانه مى خوانم و شما از آنها روى برمى تابيد، و شما را پند رسا مى دهم و شما از آن مى گريزيد، بسان گورخران رمنده اى كه از شيرى مى گريزند .

امام على عليه السلام : خدا را [در نظر گيريد ]خدا را اى بندگان خدا، پيش از آنكه قلم ها از كار باز ايستد و روزها[ى عمر] به سر آيد و گناهان جا گير شود، و پيش از دعوت به حسرت و دريغ.