پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : مردم مطابق نيّت هاى خود محشور مى شوند.
عنه صلى الله عليه و آله : إنّ اللّه َ تعالى لا يَنظُرُ إلى أجسامِكُم ، و لا إلى أحسابِكُم ، و لا إلى أموالِكُم ، و لكن يَنظُرُ إلى قُلوبِكُم ، فمَن كانَ لَهُ قَلبٌ صالِحٌ تَحَنَّنَ اللّه ُ علَيهِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند متعال نه به قيافه هاى شما نگاه مى كند، نه به حسب و نسب شما و نه به دارايى هايتان، بلكه به دل هاى شما مى نگرد. پس هر كه دلى پاك و شايسته داشته باشد، خداوند بر او مهربانى و رحم مى كند.
امام على عليه السلام : كردارها، ثمره نيّت ها هستند.
امام على عليه السلام : قدر هر كس به قدر همّت اوست و عملش به قدر نيّت او.
امام على عليه السلام : كسى را كه نيّت [درست ]نباشد، عمل نباشد.
عنه عليه السلام ـ في وصيَّتِهِ لابنهِ الحَسَنِ عليه السلام ـ : و أجمَعتُ علَيهِ مِن أدَبِكَ أن يَكونَ ذلكَ و أنتَ مُقبِلُ العُمرِ ، و مُقتَبَلُ . الدَّهرِ ، ذو نِيَّةٍ سَليمَةٍ ، و نَفسٍ صافِيَةٍ .
امام على عليه السلام ـ در سفارش به فرزند بزرگوارش حسن عليه السلام ـ فرمود : و بر آن شدم تا تو را اين چنين ادب آموزم؛ زيرا كه تو روى به زندگى دارى و جوانى نو خاسته اى كه نيّت و ذهنى سالم و روانى صاف و بى آلايش دارى.
امام زين العابدين عليه السلام : عمل جز به نيّت نيست.
امام صادق عليه السلام : هيچ بدنى در انجام آنچه نيّتِ بر آن قوى باشد، ناتوان نيست.
الكافي عن الإمام الصّادق عليه السلام : إنّما خُلِّدَ أهلُ النّارِ في النّارِ لأنّ نِيّاتِهِم كانَت في الدُّنيا أن لَو خُلِّدوا فيها أن يَعصُوا اللّه َ أبدا ، و إنّما خُلِّدَ أهلُ الجَنّةِ في الجَنّةِ لأنّ نِيّاتِهِم كانَت في الدُّنيا أن لَو بَقُوا فيها أن يُطِيعوا اللّه َ أبَدا ، فبِالنِّيّاتِ خُلِّدَ هؤلاءِ و هؤلاءِ ، ثُمّ تَلا قولَهُ تعالى : «قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ» قالَ : على نِيَّتِهِ .
الكافى : امام صادق عليه السلام فرمود : دوزخيان در حقيقت بدان سبب در آتش جاويدان مى شوند كه نيّت آنها در دنيا اين بوده كه اگر در آن جاويدان باشند براى هميشه خدا را نافرمانى كنند و بهشتيان در حقيقت بدان سبب در بهشت جاويدان مى مانند كه نيّت آنها در دنيا اين بوده كه اگر در آن باقى بمانند براى ابد خدا را اطاعت كنند. پس جاودانگى هر دو گروه به سبب نيّت هاست. حضرت سپس آيه «بگو : هر كس فراخور خويش عمل مى كند» را تلاوت كرد و فرمود: يعنى بر پايه نيّت خود.
امام صادق عليه السلام : خداوند در روز قيامت مردم را مطابق نيّت هايشان محشور مى كند.
تفسير القمّى : ـ في قولِهِ تعالى : «قُلْ كُلٌّ يَعمَلُ على شاكِلَتِهِ» ـ : على نِيَّتِهِ «فَرَبُّكُم أعْلَمُ بمَنْ هُوَ أهْدى سَبيلاً» ، فإنّهُ حَدَّثَني أبي عن جعفرِ ابنِ إبراهيمَ عن أبي الحسنِ الرِّضا عليه السلام قالَ : إذا كانَ يَومُ القِيامَةِ أوقَفَ المُؤمنَ بَينَ يَدَيهِ فَيكونُ هُو الّذي يَتَولّى حِسابَهُ ، فَيعرِضُ علَيهِ عَمَلَهُ فَيَنظُرُ في صَحيفَتِهِ ، فأوَّلُ ما يَرى سَيّئاتِهِ فيَتَغيَّرُ لذلكَ لَونُهُ ، و تَرتَعِشُ فَرائصُهُ ، و تَفزَعُ نَفسُهُ ، ثُمّ يَرى حَسَناتِهِ فتَقَرُّ عَينُهُ،و تُسَرُّ نَفسُهُ،و تَفرَحُ رُوحُهُ ، ثُمّ يَنظُرُ إلى ما أعطاهُ اللّه ُ مِن الثَّوابِ فيَشتَدُّ فَرَحُهُ
ثُمّ يقولُ اللّه ُ للمَلائكةِ : هَلِمُّوا الصُّحُفَ الّتي فيها الأعمالُ الّتي لَم يَعمَلوها ! قالَ : فيَقرؤونَها ثُمّ يَقولونَ : و عِزَّتِكَ، إنّكَ لَتَعلَمُ أنّا لَم نَعمَلْ مِنها شَيئا ! فيقولُ : صَدَقتُم ،
نَوَيتُموها فكَتَبناها لَكُم ، ثُمّ يُثابُونَ علَيها .
تفسير القمّى ـ درباره آيه «بگو : هر كس فراخور خويش عمل مى كند» ـ : يعنى بر پايه نيّت خود. «پس خداى شما بهتر مى داند كه چه كسى رهيافته تر است». پدرم از جعفر بن ابراهيم از ابو الحسن الرضا عليه السلام برايم حديث كرد كه آن حضرت فرمود: چون روز قيامت شود، مؤمن در پيشگاه خداوند بايستد و كار حسابرسى او را خداوند خود به عهده گيرد و اعمالش را به او نشان دهد. مؤمن در كار نامه خود مى نگرد و اولين چيزى كه مى بيند گناهان خود است. با مشاهده آنها رنگش بر مى گردد و بدنش به لرزه مى افتد و در جانش وحشت مى نشيند. سپس خوبى هايش را مى بيند و از مشاهده آنها چشمش روشن و جانش مسرور و روحش شاد مى شود و آنگاه به ثوابى كه خداوند ارزانيش فرموده مى نگرد و شاديش افزون مى شود
سپس خداوند به فرشتگان مى فرمايد: كار نامه اى را بياوريد كه در آن اعمال نا كرده آنهاست! حضرت فرمود: مؤمنان آن كار نامه را مى خوانند و آنگاه مى گويند: به عزّتت سوگند كه تو خود مى دانى ما
هيچ يك از اين كارها را انجام نداده ايم! خداوند فرمايد: راست مى گوييد، اما شما نيّت انجام آنها را داشتيد و ما آن كارها را برايتان نوشتيم. آنگاه پاداش آن اعمال به ايشان داده مى شود.