مناجات امام على عليه السلام

امام على عليه السلام ـ در مناجات خود ـ گفت : خدايا! گويا مى بينم كه پيكر مرا در گورش نهاده اند و تشييع كنندگان از كنار آن برگشته اند و غريب بر غربت آن پيكر مى گريد.

امام على عليه السلام ـ در مناجات ـ گفت : الهى! بر محمّد و آل محمّد درود فرست و آنگاه كه اثرى از من در دنيا نمانَد و يادم از ذهن مردمان پاك شود و همچون از ياد شدگان ديگر به فراموشى سپرده شوم، به من رحم كن
الهى! سنّم زياد شده و پوستم نازك گشته و استخوانم سست شده است و روزگار از من به آنچه خواسته رسيده است و مرگم نزديك شده و ايّامم به سر آمده و شهواتم از بين رفته و پيامدهاى آنها برايم باقى مانده است···
الهى! من خسته و مانده از بارهاى گران اعمال و عبرت ها ، بر روى پلى از پل هاى خطر ايستاده ام و اگر با سبك كردن بارهايمان ما را كمك نكنى، من نابود خواهم شد
الهى! عابدان آوازه پاداش هاى فراوان تو را شنيدند و راه خشوع در پيش گرفتند، زهد پيشگان [صيت ]رحمت گسترده تو را شنودند و قناعت پيشه كردند، كج روان و روي گردانانِ از راهِ راست آوازه جود و بخشش تو را شنيدند و [به راه ]برگشتند، گنهكاران صيت آمرزش بى كران تو را شنودند و اميدوار شدند، مؤمنان آوازه عفو كريمانه، و بخشش هاى فزاينده تو را شنيدند و راغب شدند···
الهى! اگر راهِ رسيدگى به نفْس خويش را، كه كرامت او در آن است، خطا رفتم، [در عوض ]راه پناه آوردن به تو را كه مايه به سلامت رستن نفْس است، پيدا كردم···
الهى! چگونه سينه هاى ما به همصحبتى با دنيا شاد شود و چگونه كارهاى ما در گرداب هاى دنيا سامان يابد و چگونه شادى ما در دنيا خالص و ناميخته با غم باشد و چگونه فريفتگى و غفلتِ ما، ما را به لهو و لعب مشغول دارد، در حالى كه با نزديك شدن اجل ها ، گورهايمان ما را فرا مى خوانند؟!···
الهى! خواهش من چون خواهش گدايان نيست؛ زيرا كه گدا هر گاه به او چيزى داده نشود ديگر دست از خواهش و سؤال بر مى دارد، امّا من در هيچ حال بى نياز از دراز كردن دست خواهش و نياز به سوى تو نيستم···
الهى! تو را مى خوانم همچون كسى كه با اصرار خواجه اش را مى خواند و خسته نمى شود و به درگاه تو زارى مى كنم، همچون زارى كسى كه در دعواى خويش با حجت و دليل بر ضدّ خويش اعتراف مى كند···
امير المؤمنين عليه السلام سپس به نفْس خود خطاب مى كند و آن را مورد عتاب قرار مى دهد و مى فرمايد : اى مناجات كننده اى كه با سخنان گونه گون با پروردگارش مناجات مى كند و از او در سراى سلامت [بهشت ]منزلى مى طلبد و كار توبه را از سالى به سال ديگر حوالت مى دهد! تو را در ميان مردم نسبت به خود با انصاف نمى بينم؛ اى بى خبر! اگر خوابت را با شب زنده دارى برطرف مى ساختى و روزت را با روزه دارى سپرى مى كردى و از خوراك به قوت لا يموت بسنده مى كردى و شب هايت را به جدّ و جهد در عبادت مى گذراندى، در آن صورت شايستگى آن را داشتى كه به بالاترين مقامات دست يابى.

امام على عليه السلام ـ در مناجات ـ گفت : بار خدايا! از تو امان مى طلبم، امان، در آن روزى كه نه مال و ثروتى به كار مى آيد و نه فرزندان، مگر كسى كه دلى سالم و پاك به سوى خدا بياورد.

تنبيه الخواطر ـ به نقل از عروة بن زبير ـ : در مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله نشسته بوديم و از احوال اهل بدر و بيعت رضوان ياد مى كرديم. ابو درداء گفت : اى جماعت! دوست داريد از كم مال و ثروت ترين مردم و پارساترين و سخت كوش ترين آنان در عبادت به شما خبر دهم؟ گفتند : او كيست؟ گفت : على بن ابى طالب عليه السلام
عروه مى گويد : به خدا قسم همه كسانى كه در آن جمع بودند روى خود را از ابو درداء برگرداندند. سپس مردى از انصار، به نام عويمر، در مخالفت با سخن او گفت : تو حرفى زدى كه هيچ كس درباره آن با تو موافق نيست!
ابو درداء گفت : اى جماعت! من آنچه ديده ام نقل مى كنم و هر يك از شما نيز آنچه ديده است بازگو كند. من ديدم و شاهد بودم كه على بن ابى طالب در ميدانگاه هاى محلّه بنى نجّار بود و از موالى خود كناره گرفت و از نظر كسانى كه پشت سرش بودند ناپديد شد و در ميان نخلچه ها خود را پنهان كرد و من او را گم كردم و با خود گفتم : به خانه اش رفته است. اما ناگاه آوازى حزين و نغمه اى اندوهناك شنيدم كه مى گويد : الهى! چه بسيار گناهان مهلكى كه با نعمت خود از كيفر دادن آنها بردبارى ورزيدى و چه بسيار جرايمى كه با بزرگوارى خود از برملا كردن آنها چشم پوشيدى. الهى! گر چه عمرى را در نافرمانى تو گذراندم و گر چه گناهانم در نامه اعمال من بسيار گشته است، اما جز به آمرزش تو اميد نبسته ام و رجايم جز به خشنودى تو نيست. آن صدا توجه مرا به خود جلب كرد و در پى آن رفتم. ناگاه ديدم كه خود على بن ابى طالب است. خودم را پنهان كردم و كوچكترين تكانى نخوردم تا صدايش را بشنوم. ديدم در آن دل شب كه ساعات آخر خود را مى گذراند، چند ركعت نماز خواند و سپس به دعا و زارى و گريه و راز و نياز پرداخت و از جمله سخنانى كه در راز و نيازش با خداوند عز و جل گفت، اين بود : بار خدايا! وقتى به گذشت تو مى انديشم گناهم در نظرم ناچيز مى آيد و آنگاه كه به شدّت بازخواست تو فكر مى كنم مصيبت خود را بزرگ مى بينم. سپس گفت : آه كه اگر در كار نامه ها گناهى را بخوانى كه من از يادش برده ام و تو آن را ثبت كرده اى، پس بگويى : او را بگيريد. اى واى بر اين دستگير شده كه نه عشيره اش توانند نجاتش دهند و نه قبيله اش به حال او سودى رسانند و آنگاه كه درباره او ندا آيد، خلايق به حالش ترحّم كنند
سپس گفت : آه از آتشى كه جگرها و گُرده ها را مى پزد؛ آه از آتشى كه شوق بريان كردن دارد؛ آه از شعله هاى انبوه دوزخ. او سپس بسيار گريست و من ديگر هيچ حسّ و حركتى از وى نشنيدم. با خودم گفتم : از بسيارى شب زنده دارى، خواب بر او غلبه كرد؛ بروم او را براى نماز صبح بيدار كنم. وقتى نزديكش رفتم ديدم مانند چوب خشكى افتاده است. تكانش دادم اما حركتى نكرد، خواستم دست و پاى او را جمع كنم اما جمع نشدند. گفتم : انا للّه و انا اليه راجعون؛ به خدا قسم كه على بن ابى طالب مُرده است. زود خودم را به منزلش رساندم تا خبر مرگ او را به خانواده اش بدهم. فاطمه گفت : اى ابو درداء! حال و روز و ماجرايش چگونه بود؟ من داستان را به او گفتم. فاطمه گفت : به خدا قسم اى ابو درداء! اينكه تو مى گويى حالت غشوه اى است كه از ترس خداى متعال او را مى گيرد. سپس مقدارى آب آوردند و به صورت على عليه السلام پاشيدند و او به هوش آمد و به من كه مى گريستم نگاه كرد و گفت : گريه ات براى چيست، اى ابو درداء؟ گفتم : براى اين وضعى كه مى بينم به سر خودت آورده اى. گفت : اى ابو درداء! پس، چه حالى خواهى داشت اگر آنگاه مرا ببينى كه براى حسابرسى فرايم خوانده اند و گنهكاران به عذاب يقين كرده اند و فرشتگان خشن و سختگير و دوزخبانان بى رحم مرا در ميان گرفته اند و مرا در برابر خداى جبّار نگه داشته اند و دوستان مرا تنها گذاشته اند و همه مردم به حال من دلسوزى مى كنند. آنگاه دل تو براى من كه در برابر كسى ايستاده ام كه هيچ نهفته اى بر او پوشيده نيست، بيشتر خواهد سوخت. ابو درداء مى گويد : به خدا قسم كه من چنين حالتى براى هيچ يك از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله نديدم.