رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : أفضَلُكُم مَنزِلَةً عندَ اللّه ِ تعالى أطوَلُكُم جُوعا و تَفَكُّرا ، و أبغَضُكُم إلَى اللّه ِ تعالى كُلُّ نَؤومٍ و أكُولٍ و شَروبٍ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بلند پايه ترين شما نزد خداوند متعال كسى است كه مدتهاى طولانى ترى گرسنگى بكشد و به تفكر بپردازد ، و منفورترين شما نزد خداوند متعال هر آن كسى است كه پر خواب و پرخور و پر نوش باشد.
عنه صلى الله عليه و آله : أيُّها الناسُ ، إنّ أفضَلَ الناسِ مَن تَواضَعَ عَن رِفعَةٍ ، و زَهِدَ عن غُنيَةٍ ، و أنصَفَ عن قُوَّةٍ ، و حَلُمَ عن قُدرَةٍ ، ألاَ و إنَّ أفضَلَ الناسِ عَبدٌ أخَذَ مِن الدنيا الكَفافَ ، و صاحَبَ فيها العَفافَ ، و تَزَوَّدَ للرَّحيلِ ، و تَأهَّبَ للمَسيرِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى مردم! همانا برترين مردم، كسى است كه با وجود بلند مرتبگى، فروتنى كند و با وجود توانگرى، به دنيا زهد ورزد و در عين داشتن توانايى، انصاف به خرج دهد و در عين قدرتمندى، بردبار باشد. بدانيد كه برترين مردم، بنده اى است كه از دنيا به قدر كفاف برگيرد و در آن با خويشتندارى و عزّت نفس زندگى كند و براى سفر [آخرت] توشه برگيرد و براى رفتن آماده شود.
عنه صلى الله عليه و آله ـ لمّا سُئلَ عن أفضَلِ الناسِ ـ : مَن قَلَّ طُعمُهُ و ضِحكُهُ ، و رَضِيَ بما يَستُرُ عَورَتَهُ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در پاسخ به سؤال از برترين مردم ـ فرمود : كسى كه كم خُورَد و كم خندد و به آنچه برهنگى اش را بپوشاند قانع باشد.
عيسى عليه السلام ـ لمّا سُئلَ عن أفضَلِ الناسِ ـ : مَن كانَ مَنطِقُهُ ذِكرا ، و صَمتُهُ فِكرا ، و نَظَرُهُ عِبرَةً .
عيسى عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه : برترين مردم كيست؟ ـ فرمود: كسى كه سخنش ذكر خدا باشد و سكوتش تفكّر و نگاهش عبرت آموز.
امام على عليه السلام : برترين مردم در دنيا سخاوتمندانند و در آخرت پرهيزگاران.
عنه عليه السلام : إنَّ أفضَلَ الناسِ عندَ اللّه ِ : مَن أحيا عَقلَهُ ، و أماتَ شَهوَتَهُ ، و أتعَبَ نفسَهُ لِصَلاحِ آخِرَتِهِ .
امام على عليه السلام : برترين مردم در پيشگاه خدا، كسى است كه خرد خويش را زنده كرده و شهوتش را ميرانده و در راه آباد كردن آخرتش، خود را به رنج در افكنده است.
عنه عليه السلام : إنَّ أفضَلَ الناسِ مَن حَلُمَ عن قُدرَةٍ ، و زَهِدَ عن غُنيةٍ ، و أنصَفَ عن قُوَّةٍ .
امام على عليه السلام : برترين مردم كسى است كه در عين داشتن قدرت، بردبارى ورزد و در عين توانگرى، زهد داشته باشد و در عين نيرومندى، انصاف به خرج دهد.
عنه عليه السلام : أفضَلُ عِبادِ اللّه ِ عِندَ اللّه ِ إمامٌ عادِلٌ، هُدِيَ و هَدَى، فَأقامَ سُنَّةً مَعلومَةً، و أماتَ بِدعَةً مَجهولَةً .
امام على عليه السلام : برترين بندگان خدا نزد خداوند، پيشواى دادگرى است كه رهيافته باشد و رهنما. پس، سنتّى دانسته و شناخته شده را بر پا دارد و بدعتى ناشناخته را بميراند.
عنه عليه السلام ـ مِن كتابٍ لَهُ إلَى الحارِثِ الهَمدانيِّ ـ : وَ اعلَمْ أنَّ أفضَلَ المُؤمنينَ أفضَلُهُم تَقدِمَةً مِن نفسِهِ و أهلِهِ و مالِهِ ؛ فإنّكَ ما تُقَدِّمْ مِن خَيرٍ يَبقَ لكَ ذُخرُهُ ، و ما تُؤَخِّرْهُ يَكُن لِغَيرِكَ خَيرُهُ .
امام على عليه السلام ـ در نامه اى به حارث هَمْدانى ـ نوشت : بدان كه برترين مؤمنان، كسى است كه از جان و مال و كسان خود بيشتر [در راه خدا] بذل و انفاق كند؛ زيرا آنچه از خير و خوبى پيش بفرستى براى تو ذخيره خواهد شد و آنچه را از خود بر جاى نهى، خير و نفعش از آن ديگرى است.
امام على عليه السلام : برترين مردم كسى است كه بيشتر به حق قضاوت كند.
عنه عليه السلام : إنّ أفضَلَ الناسِ عندَ اللّه ِ مَن كانَ العَمَلُ بالحَقِّ أحَبَّ إلَيهِ ـ و إن نَقَصَهُ و كَرَثَهُ ـ مِن الباطِلِ و إن جَرَّ إلَيهِ فائدَةً
و زادَهُ .
امام على عليه السلام : همانا برترين مردم نزد خداوند، كسى است كه عمل به حق را از عمل به باطل بيشتر دوست داشته باشد، اگر چه حق براى او كمبود و اندوه به بار آورد و باطل سود و فزونى به سويش بكشاند.
عنه عليه السلام : قيلَ للعَبدِ الصالِحِ لُقمانَ : أيُّ الناسِ أفضَلُ ؟ قالَ : المؤمنُ الغَنيُّ . قيلَ : الغَنيُّ مِنَ المالِ ؟ فقالَ : لا ، و لكنِ الغَنيُّ مِن العِلمِ الذي إن احتِيجَ إلَيهِ انْتُفِعَ بعِلمِهِ ، و إن استُغنِيَ عنه اكْتُفِيَ ، و قيلَ : فأيُّ الناسِ أشَرُّ ؟ قالَ : الذي لا يُبالي أن يَراهُ الناسُ مُسِيئا .
امام على عليه السلام : به لقمان ، آن بنده شايسته، گفته شد: برترين مردم كيست؟ گفت: مؤمن توانگر. گفته شد: توانگر از مال و ثروت؟ گفت: نه، بلكه توانگر از علم ، كه اگر به او نياز پيدا شود، از دانشش بهره گرفته شود و اگر نيازى پيدا نشود، خودش را كفايت كند. گفته شد: پس بدترين مردمان چه كسى است؟ گفت: كسى كه برايش مهم نباشد مردم او را بدكردار ببينند.