ميراث دانش

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كس از دانشى بهره مند باشد كه او را نگرياند، سزاوار است كه دانش او سودش نرساند؛ زيرا خداوند دانشمندان را وصف كرد و فرمود: «همانا كسانى كه پيشتر دانش داده شده اند، هر گاه قرآن برايشان تلاوت شود، سجده كنان با صورت به حال سجده مى افتند. و مى گويند: منزّه است پروردگار ما، وعده پروردگار ما شدنى است و به رو درمى افتند و مى گريند و بر خشوعشان افزوده مى شود».

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اگر آنچه را من مى دانم شما مى دانستيد، هر آينه بسيار مى گريستيد و كمتر مى خنديديد و سر به بيابانها مى گذاشتيد و به درگاه خدا زارى و شيون مى كرديد و با اين حال نمى دانستيد كه آيا مى رهيد يا نمى رهيد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ چون سوره «هل اتى···» را تا پايان آن خواند ـ فرمود : من چيزى را مى بينم كه شما نمى بينيد و چيزى را مى شنوم كه شما نمى شنويد. آسمان ناليد و به جاست كه بنالد؛ زيرا در آن هيچ جايگاهى نيست جز اين كه فرشته اى در آن جا سر به سجده خدا نهاده است. به خدا سوگند اگر آنچه را من مى دانم شما بدانيد، كم بخنديد و بسيار بگرييد و از زنان در بسترها كام نجوييد و سر به بيابانها گذاريد و به درگاه خدا زارى و شيون كنيد.

امام على عليه السلام : از دانش تو را همين بس كه از خدا بترسى و از نادانى همين بس كه به دانش خود ببالى.

امام على عليه السلام : هيچ دانشى، چون ترس از خدا نيست.

امام على عليه السلام : هر كه از خدا بترسد، دانش او كامل است.

امام على عليه السلام : نهايت دانش، ترس از خداوند سبحان است.

امام على عليه السلام : داناترين شما، ترساترين شماست [از خدا].

امام على عليه السلام : پُر دانش ترين مردم، ترسانترين آنها از خداوند سبحان است.

امام على عليه السلام : هر دانايى ترسان است.

امام على عليه السلام ـ در اندرز به ياران خود ـ فرمود : اگر آنچه را كه نهانش از ديد شما پنهان است و من مى دانم، شما [هم ]بدانيد، سر به بيابانها مى نهيد و بر كردارهاى خويش مى گرييد و چونان مادران داغديده بر سر و سينه خود مى زنيد و اموال خود را بى نگهبان و سرپرست رها مى كنيد و هر يك از شما چنان به خود گرفتار مى شود كه به ديگرى نمى پردازد.

امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «جز اين نيست كه از ميان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او مى ترسند» ـ فرمود : مراد از دانشمندان كسانى هستند كه كردارشان گفتارشان را تأييد كند و كسانى كه كردارشان گفتارشان را تأييد نكند (عالمان بى عمل) دانشمند نيستند.

امام صادق عليه السلام : براى ترس از خدا دانش كفايت مى كند··· همانا خدا شناس ترين مردم، خدا ترس ترين آنهاست و خدا ترس ترين آنها خدا شناس ترين آنهاست و خدا شناس ترين مردم بى رغبت ترين آنهاست به دنيا.

امام صادق عليه السلام : براى ترس از خدا علم [به او ]كفايت مى كند و براى نترسيدن از [مقام و عذاب] خدا، نادانى [به مقام و عظمت او ]كافى است.

مصباح الشريعه ـ در آنچه به امام صادق عليه السلام نسبت داده است ـ : ترس [از خدا] ميراث دانش است و دانش، فروغ شناخت و دلِ ايمان. كسى كه از خشيت بى بهره باشد دانشمند نيست، گر چه در مشكلات و پيچيدگيهاى دانش مو شكاف باشد. خداوند متعال فرمود: «جز اين نيست كه از ميان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او مى ترسند».