رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ـ لَمّا قيلَ في رَجُلٍ نَصرانِيٍّ لَهُ بَيانٌ و وَقارٌ و هَيبَةٌ : ما أعقَلَ هذا النَّصرانِيَّ ! ـ : مَهْ ، إنَّ العاقِلَ مَن وَحَّدَ اللّه َ و عَمِلَ بِطاعَتِهِ .
رسول خدا صلى الله عليه و آله ـ آن گاه كه در حضور او درباره مردى مسيحى كه از قدرت سخنورى و وقار و هيبتى برخوردار بود، گفته شد: چه خردمند است اين مرد مسيحى! ـ فرمود : خاموش! همانا خردمند كسى است كه خدا را يگانه بداند و طاعت او را به جاى آورد.
عنه صلى الله عليه و آله : إنَّ العاقِلَ مَن أطاعَ اللّه َ و إن كانَ ذَميمَ المَنظَرِ حَقيرَ الخَطَرِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خردمند كسى است كه خدا را فرمان برد؛ گر چه زشت رو و حقير باشد.
عنه صلى الله عليه و آله ـ لَمّا سُئلَ عَنِ العَقلِ ـ : العَمَلُ بِطاعَةِ اللّه ِ ، و إنَّ العُمّالَ بِطاعَةِ اللّه ِ هُمُ العُقَلاءُ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در پاسخ به اين پرسش كه عقل چيست؟ ـ فرمود : به كار بستن طاعت خدا و راستى كه عمل كنندگان به طاعت خدا همان خردمندانند.
الكافي : بَعضُ أصحابِنا رَفَعَهُ إلَى الإمامِ الصّادقِ عليه السلام : قلتُ لهُ : مَا العقلُ؟ قالَ : ما عُبِدَ بِهِ الرَّحمنُ وَ اكتُسِبَ بِهِ الجِنانُ . قالَ : قُلتُ : فَالّذي كانَ في مُعاوِيَةَ ؟ فقالَ : تِلكَ النَّكراءُ ، تِلكَ الشَّيطَنَةُ ، و هِيَ شَبيهَةٌ بِالعَقلِ و لَيسَت بِالعَقلِ .
الكافى : شخصى مى گويد از امام صادق عليه السلام درباره عقل سؤال كردم ؟ حضرت فرمود : عقل آن چيزى است كه به وسيله آن خداى رحمان عبادت شود و بهشت به دست آيد. راوى مى گويد: گفتم: پس آنچه در معاويه بود چيست؟
حضرت فرمود: آن نيرنگ است، آن شيطنت است. آن شبيه عقل است ولى عقل نيست.
امام على عليه السلام : خردمند كسى است كه از گناهان دورى كند و از عيبها پاك باشد.
امام على عليه السلام : همّت خردمند ترك گناهان و برطرف كردن عيبهاست.
عنه عليه السلام : لَو لَم يَنْهَ اللّه ُ سُبحانَهُ عَن مَحارِمِهِ لَوَجَبَ أن يَجتَنِبَها العاقِلُ .
امام على عليه السلام : اگر خداوند سبحان، از حرامهاى خود نهى هم نمى كرد، باز لازم بود كه خردمند از آنها دورى كند.
امام على عليه السلام : خردمندترين شما فرمانبردارترين شما [از خدا] است.