معاني الأخبار عن احمد بن أبي عبد اللّه عن أبيه في حديث مرفوع إلى النبي صلى الله عليه و آله : جاء جبرائيل عليه السلام إلى النبي صلى الله عليه و آله قال رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : يا جَبرَئيلُ ! فما تَفسيرُ الصَّبرِ ؟ قالَ : تَصبِرُ في الضَّرّاءِ كما تَصبِرُ في السَّرّاءِ ، و في الفاقَةِ كما تَصبِرُ في الغَناءِ ، و في البَلاءِ كما تَصبِرُ في العافيَةِ ، فلا يَشكُو حالَهُ عندَ المَخلوقِ بما يُصِيبُهُ مِن البَلاءِ .
معانى الأخبار ـ به نقل از احمد بن أبي عبد اللّه از پدرش در روايتى كه آن را به پيامبر صلى الله عليه و آله رساند ـ : جبرائيل نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمد··· پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : اى جبرئيل! معناى شكيبايى چيست؟ جبرئيل گفت : اين كه در سختى شكيب ورزى ، همچنان كه در [روزگار] آسايش صبر مى كنى ؛ در تهيدستى صبر كنى ، همچنان كه در توانگرى صبر مى كنى ، و در بيمارى و گرفتارى صبر كنى ، همچنان كه در زمان سلامت و عافيت صبر مى كنى ، [آدم صبور] از بلايى كه به او مى رسد نزد مخلوق شِكوه نمى كند .
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ـ حينَ قيلَ لَهُ : مَنِ الصابِرونَ؟ ـ : الذين يَصبِرُونَ على طاعةِ اللّه ِ و عن مَعصيَتِهِ ، الذينَ كَسَبُوا طَيِّبا ، و أنفَقُوا قَصدا ، و قَدَّمُوا فَضلاً ، فَأفلَحُوا و أنجَحُوا .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در بيان معناى شكيبايان ـ فرمود : شكيبايان كسانى هستند كه بر طاعت خدا و ترك معصيت او شكيبايى مى كنند ؛ كسانى كه مال حلال و پاكيزه به دست مى آورند و به اعتدال خرج مى كنند و اضافه آن را در راه خدا مى بخشند و بدين سبب ، رستگار و كامياب مى شوند .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : شكيبايى ، خرسندى است .
امام على عليه السلام : شكيبايى آن است كه آدمى گرفتارى و مصيبتى را كه به او مى رسد تحمل كند ، و خشم خود را فرو خورد .
عنه عليه السلام ـ في قولهِ تَعالى : «اِصْبِرُوا و صابِرُوا» . ـ : اِصبِرُوا على الفرائضِ ، و صابِروا على المصائبِ .
امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «و شكيبا باشيد و پايدارى ورزيد» ـ فرمود : در انجام فرايض شكيبا باشيد و در برابر مصائب ، پايدارى ورزيد .
امام صادق عليه السلام ـ نيز درباره همين آيه ـ فرمود : در برابر مصائب شكيبا باشيد .
عنه عليه السلام ـ في قولِهِ تعالى : «و اسْتَعِينُوا بالصَّبْرِ» . ـ : يَعنِي بِالصَّبرِ الصَّومَ و قال: إذا نَزَلَت بالرجُلِ النازِلَةُ و الشِّدَّةُ فَلْيَصُمْ؛ فإنَّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ يقولُ : «و اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ» يعني الصِّيامَ .
امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «و از صبر مدد گيريد» ـ فرمود : مراد از صبر ، روزه است . هرگاه بلا و سختى دامنگير كسى شد ، روزه بگيرد ؛ زيرا خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد : «و از صبر مدَد بگيريد»؛ يعنى از روزه .