دانش امام على عليه السلام

الإمامُ عليٌّ عليه السلام :و اللّه ِ، ما نَزلَتْ آيةٌ إلاّ و قَد علِمْتُ فِيمَ نَزَلت ، و أينَ نَزلَتْ ، و على مَن نَزلَتْ . إنّ ربّي وَهبَ لي قَلبا عَقولاً، و لسانا طَلْقا سَؤولاً .[كنز العمّال : ۳۶۴۰۴ .]

امام على عليه السلام :به خدا قسم، هيچ آيه اى نازل نشد مگر آن كه من دانستم درباره چه چيز و در كجا و درباره چه كسى نازل شده است. پروردگارم به من دلى خردمند و زبانى گشاده و پرسشگر بخشيد.

عنه عليه السلام :ما نَزلَتْ عليهِ [علَى النّبيِّ صلى الله عليه و آله ]آيةٌ في ليلٍ و لا نهارٍ و لا سماءٍ و لا أرضٍ و لا دُنيا و لا آخِرَةٍ ··· إلاّ أقرَأَنِيها و أمْلاها علَيَّ ، فكَتَبْتُها بيدِي ، و علَّمَني تأويلَها و تفسيرَها ، و ناسِخَها و مَنسوخَها ، و مُحكَمَها و مُتَشابِهَها ، و خاصَّها و عامَّها ، و أينَ نَزلَتْ ، و فيمَ نَزلَتْ إلى يومِ القيامةِ .[تحف العقول : ۱۹۶ .]

امام على عليه السلام :هيچ آيه اى، نه در شب و نه در روز، نه در آسمان و نه زمين ، نه درباره دنيا و نه درباره آخرت ··· بر آن حضرت (پيامبر صلى الله عليه و آله ) نازل نشد، مگر اين كه آن را براى من خواند و به من املا كرد و من آن را به دست خود نوشتم و تأويل و تفسير و ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه و خاص و عام آن [آيه] را و اين كه در كجا و درباره چه چيز تا روز قيامت نازل شده، همه را به من آموخت.

عنه عليه السلام ـ في خُطبتِه لمّا بُويِعَ بالخلافةِ ـ : يا معشرَ النّاسِ، سَلُوني قبلَ أن تَفْقِدوني ، سَلُوني فإنّ عندي عِلمَ الأوَّلينَ و الآخِرِينَ. أمَا و اللّه ِ لو ثُنِيَ لي الوِسادُ لَحَكَمْتُ بينَ أهلِ التّوارةِ بتَوراتِهم ··· ـ ثُمّ قالَ : ـ سَلُوني قبلَ أن تَفْقِدوني ، فوالّذي فَلَقَ الحَبّةَ و بَرأَ النَّسَمَةَ لو سَألتُموني عن آيةٍ آيةٍ لأخبَرتُكُم بوقتِ
نُزولِها و في مَن نَزلَتْ .[الإرشاد : ۱ / ۳۵ .]

امام على عليه السلام ـ در خطبه اى، پس از آن كه مردم با او به عنوان خليفه بيعت كردند ـ فرمود : اى مردم! پيش از آن كه مرا از دست دهيد از من بپرسيد . از من سؤال كنيد ؛ زيرا دانش اولين و آخرين نزد من است. سوگند به خدا كه اگر بر مسند داورى تكيه زنم ميان پيروان تورات بر اساس تورات آنان داورى مى كنم و ···
[آن گاه فرمود :] از من بپرسيد پيش از آن كه مرا از دست دهيد. سوگند به آن كه دانه را شكافت و انسان را آفريد اگر از آيه آيه قرآن بپرسيد به شما خواهم گفت كه چه وقت و درباره چه كسى نازل شده است.

عنه عليه السلام :اندَمَجْتُ على مَكْنونِ عِلمٍ لو بُحْتُ بهِ لاضْطَرَبْتُمُ اضْطِرابَ الأرشِيَةِ فِي الطَّوِيِّ البعيدةِ .[نهج البلاغة : الخطبة ۵ .]

امام على عليه السلام :دانشى در سينه نهان دارم كه اگر آن را آشكار سازم همچون ريسمانهاى دلوِ آويخته در چاهى عميق به لرزه درمى آييد.

عنه عليه السلام :و إنّ هاهُنا لَعِلما جَمّا ـ و أشارَ إلى صدرِه ـ و لكنّ طُلاّبَهُ يَسيرٌ ، و عن قليلٍ يَنْدَمونَ لو فَقَدوني .[عيون أخبار الرضا : ۱ / ۲۰۵ / ۱ .]

امام على عليه السلام ـ با اشاره به سينه خود ـ فرمود : در اين جا دانش بسيارى است اما خواستاران آن اندكند و زودا كه پشيمان شوند آن گاه كه مرا نيابند.

عنه عليه السلام :إنّ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله علّمَني ألفَ بابٍ مِن الحلالِ و الحرامِ ، و مِمّا كانَ و مِمّا يكونُ إلى يومِ القيامةِ ، كلُّ بابٍ مِنها يَفتَحُ ألفَ بابٍ ، فذلكَ ألفُ ألفِ بابٍ ، حتّى علِمتُ عِلمَ المَنايا و البَلايا و فَصلَ الخِطابِ .[الخصال : ۶۴۶ / ۳۰ .]

امام على عليه السلام :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله هزار باب از حلال و حرام و از آنچه بوده و تا قيامت خواهد بود به من آموخت، كه از هر باب آن هزار باب گشوده مى شود، كه هزار هزار باب خواهد شد، چندان كه دانش مرگ و ميرها و بلايا و فصل الخطاب[فصل الخطاب: كلام فصيح كه حق و باطل را جدا سازد و در قضاوت، دعوا را خاتمه دهد. فصل الخطاب معانى ديگرى نيز دارد.]را فرا گرفتم.

عنه عليه السلام :لقد فُتِحَتْ ليَ السُّبُلُ ، و عُلِّمتُ الأنْسابَ ، و اُجرِيَ ليَ السَّحابُ ، و عُلِّمتُ المَنايا و البَلايا و فَصْلَ الخِطابِ .[الخصال : ۴۱۴ / ۴ .]

امام على عليه السلام :راهها براى من گشوده و [علم ]نسب ها به من آموخته شده و ابرها برايم به حركت درآمده اند و دانش مرگ و ميرها و بلايا و فصل الخطاب به من آموخته شده است.