ج ـ واجبات ، بويژه نماز و روزه

امام على عليه السلام : پيامبر خدا ، اين گونه بود كه پس از [دريافت ]بشارت بهشت ، از جانب پروردگارش [نيز ]خودش را به زحمت مى انداخت . از اين رو ، خداوند عز و جلفرمود : «وخانواده ات را به نماز امر كن و خود بر آن ، شكيبا باش ...» و ايشان خانواده اش را به آن ، امر مى كرد و خودش بر آن ، شكيبايى مى ورزيد .

امام صادق عليه السلام : كسى بر پدرم وارد شد و گفت : رحمت خدا بر تو باد! براى خانواده ام حديث بخوانم ؟
فرمود: آرى . خداوند عز و جل مى فرمايد : «اى كسانى كه ايمان آورديد! خودتان و خانواده تان را از آتشى نگه داريد كه آتشگيره آن ، مردم و سنگ ها هستند» .
و فرمود : «وخانواده ات را به نماز امر كن و خود بر آن ، شكيبا باش» » .

امام على عليه السلام : ـ درباره سخن خداوند متعال «خودتان و خانواده تان را از آتش نگه داريد» ـ : به خودتان و خانواده تان ، خير بياموزيد .

امام على عليه السلام : ـ در تفسير سخن خداوند متعال «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! خود و خانواده تان را از آتش ، نگه داريد» ـ معناى آن ، چنين است: به آنان ، چيزهايى را بياموزيد كه به وسيله آن از آتش ، نجات يابند .

پيامبر خدا صلي الله عليه و آله : ـ هنگامى كه از ايشان پرسيده شد كودك ، چه هنگام نماز بخواند ؟ ـ هرگاه دست راستش را از دست چپش شناخت ، او را به نماز ، وا داريد .

جامع الأخبار : روايت شده كه پيامبر صلي الله عليه و آله به برخى كودكان ، نگاه كرد و فرمود : «واى بر كودكان آخر زمان از دست پدرانشان !» .
گفته شد . اى پيامبر خدا! از پدران مشركشان ؟
فرمود : «نه . از پدران مؤمنشان كه چيزى از واجبات را به آنان نمى آموزند و چون فرزندانشان ، خود بياموزند ، آنان را باز مى دارند و نسبت به آنان از [داشتن] چيز اندكى از دنيا راضى مى شوند . من ، از آنان بيزارم و آنان ، از من بيزارند .

امام على عليه السلام : هرگاه پسر به سنّ درك رسيد و چيزى از قرآن را خواند ، بايد به او نماز آموخته شود .

امام على عليه السلام : به كودكان خود ، نماز ياد دهيد و آن گاه كه بالغ شدند ، از آنان بازخواست كنيد .

امام على عليه السلام : به كودكان خود ، نماز ياد دهيد و آن گاه كه به هشت سالگى رسيدند، از آنان بازخواست كنيد .

امام على عليه السلام : كودك ، وقتى اهل درك شد ، به نماز و وقتى توان يافت ، به روزه امر مى شود .

امام زين العابدين عليه السلام : امّا روزه آموزشى اين است كه وقتى كودك ، نزديك بلوغ رسيد ، براى تربيت ، و نه آن كه واجب باشد ، به روزه گرفتن ، وا داشته مى شود .

امام باقر عليه السلام : ما كودكان خود را وقتى پنج ساله اند ، به نماز امر مى كنيم ؛ ولى شما كودكانتان را وقتى هفت ساله شدند ، به نماز امر كنيد . ما كودكان خود را وقتى هفت ساله اند ، به روزه وامى داريم ؛ به اندازه اى
كه توان دارند ، چه تا نصف روز باشد يا بيشتر يا كمتر . وقتى تشنگى و گرسنگى بر آنان چيره شد ، افطار مى كنند تا اين كه به روزه ، عادت كنند و توان آن را بيابند ؛ ولى شما كودكانتان را وقتى نُه ساله شدند ، به اندازه اى كه توان دارند ، به روزه وا داريد و وقتى تشنگى بر آنان چيره شد ، افطار كنند .

امام باقر و امام صادق عليهماالسلام : چون پسر به سه سالگى رسيد ، بايد به او بگويند: هفت مرتبه بگو «لا إله إلاّ اللّه ». سپس ، رهايش كنند تا سه سال و هفت ماه و بيست روزِ او كامل شود. سپس بايد به او بگويند: هفت مرتبه بگو «محمّد رسول اللّه » ؛ و او را رها كنند تا چهار سال او تمام شود . آن گاه بايد به او بگويند: هفت مرتبه بگو «صلى اللّه على محمّد وآله» . سپس رهايش كنند تا پنج سال او تمام شود. آن گاه از او بپرسند: دست چپ و راستت كدام است؟ اگر شناخت، بايد صورتش را به سمت قبله برگردانده ، به او بگويند: سجده كن. سپس ، رهايش كنند تا هفت سال او تمام شود. پس وقتى هفت سال او تمام شد، بايد به او بگويند: صورت و دو دستت را بشوى وقتى آن دو را شُست ، بايد به او بگويند: نماز بخوان . سپس ، رهايش كنند تا نُه سال او تمام شود. وقتى تمام شد، وضو به او ياد داده شود و بر [ترك] آن ، تنبيه گردد و به نماز ، امر شود و بر [ترك] آن ، تنبيه گردد. وقتى وضو و نماز را فراگرفت، خداوند ، او و پدر و مادرش را مى آمرزد ؛ إن شاء اللّه !

دعائم الإسلام : نقل شده كه امام صادق عليه السلام در ماه مبارك رمضان ، كودك را به روزه گرفتن در مقدارى از روز ، امر مى كرد و چون مى ديد گرسنگى و تشنگى بر او چيره شده ، از او مى خواست تا افطار كند .

امام صادق عليه السلام : ما كودكان خود را وقتى هفت ساله شدند ، به نماز و روزه به اندازه اى كه توان داشته باشند ، وا مى داريم .

امام صادق عليه السلام : ـ در پاسخ به اين سؤال كه چه هنگام ، نماز بر كودك لازم مى شود ؟ [ مقصود ، لزوم تعليم نماز است. ] ـ : [نماز ، ]هنگامى كه شش ساله باشد و روزه ، هنگامى كه توان آن را داشته باشد .

تهذيب الأحكام : ـ به نقل از معاوية بن وهب ـ از امام صادق عليه السلامپرسيدم : در چه سنّى ، كودك براى نماز ، بازخواست مى شود ؟
فرمود : «ميان هفت سال و شش سال» .
گفتم : در چه سنّى براى روزه ، بازخواست مى شود ؟
فرمود : «ميان پانزده يا چهارده سال . اگر پيش از اين روزه گرفت ، آزادش بگذار . فرزندم فلانى ، پيش از اين سن روزه گرفت و من ، رهايش كردم .

كتاب من لا يحضره الفقيه ـ به نقل از حسن بن قارن ـ : از امام رضا عليه السلامپرسيدم يا كس ديگرى پرسيد و من شنيدم : درباره كسى كه فرزندش را ختنه كرده و يكى دو روز است كه نماز نمى خواند .
فرمود : «پسر ، چند سال دارد ؟» .
گفت : هشت سال .
فرمود : «سبحان اللّه ! نماز نمى خواند ؟!» .
گفتم : درد او را آزار مى دهد .
فرمود : «هرگونه كه مى تواند نماز بخواند» .