رسول اللّه صلي الله عليه و آله : أبغَضُ النّاسِ إلَى اللّه ِ وأبعَدُهُم مِنهُ مَجلِسا إمامٌ جائِرٌ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ مردم در نزد خدا و دورترينشان در منزلت نزد او ، پيشواى ستمكار است .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : از جمله دشمن ترينِ آفريدگان در نزد خدا ، كسى است كه ايمان آورده و سپس كفر ورزيده است .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ كسان در نزد خدا ، دشمنِ كينه توزِ ستيزه گر است .
عنه صلي الله عليه و آله : إنَّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّه ِ عز و جل رَجُلٌ جَرَّدَ ظَهرَ مُسلِمٍ بِغَيرِ حَقٍّ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ مردم نزد خداوند عز و جل كسى است كه به ناحق ، پشتِ مسلمانى را برهنه كند [و بر آن تازيانه زند] .
عنه صلي الله عليه و آله : أبغَضُ النّاسِ إلَى اللّه ِ ثَلاثَةٌ : مُلحِدٌ فِي الحَرَمِ ، ومُبتَغٍ فِي الإِسلامِ سُنَّةَ الجاهِليَّةِ ، ومُطَّلِبٌ دَمَ امرِىًءبِغَيرِ حَقٍّ لِيُهريقَ دَمَهُ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ مردم نزد خداوند ، سه تن هستند : ملحد در حرم خدا ؛ كسى كه در اسلام ، در پىِ سنّتى جاهلى است ؛ و كسى كه در پىِ ديگرى است تا به ناحق ، خونش را بريزد .
عنه صلي الله عليه و آله عَن جَبرَئيلَ عليه السلام عَنِ اللّه ِ تَعالى : إنَّ أبغَضَ الخَلقِ إلَيَّ مَن تَمَثَّلَ بي وَادَّعى رُبوبِيَّتي ، وأبغَضَهُم إلَيَّ بَعدَهُ مَن تَمَثَّلَ بِمُحَمَّدٍ ونازَعَهُ نُبُوَّتَهُ وَادَّعاها ، وأبغَضَهُم إلَيَّ بَعدَهُ مَن تَمَثَّلَ بِوَصِيِّ مُحَمَّدٍ . . . ، وأبغَضَهُم إلَيَّ بَعدَ هؤُلاءِ المُدَّعينَ ـ لِما هُم بِهِ لِسَخَطي مُتَعَرِّضونَ ـ مَن كانَ بِفِعلِهِم مِنَ الرّاضينَ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله ـ به نقل از جبرئيل، از خداوند متعال ـ : دشمن ترينِ آفريدگان، در نزد من ، كسى است كه خود را همانند من پندارد و مدّعى پروردگارى[اى مانند ]من شود . پس از او دشمن ترينشان در نزدم ، كسى است كه خود را همانند محمّد صلي الله عليه و آلهپندارد و به نزاع با پيامبرى او بپردازد و خود، مدّعى آن گردد. پس از او دشمن ترينشان در نزدم ، كسى است كه خود را همانند جانشين محمّد پندارد ... و دشمن ترينشان پس از اين مدّعيان ـ كه خود را آماج خشم من ساخته اند ـ كسى است كه به كردار اين مدّعيان ، خشنود باشد .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن تر از قارى [قرآنِ] متكبّر ، نزد خدا نخواهى يافت .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : از دشمن ترينْ قاريان [قرآن در نزد خداوند] ، كسانى هستند كه به ديدار حاكمان مى روند .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ بندگان در نزد خداوند عز و جلكسى است كه نسبت به خانواده اش بخل ورزد .
عنه صلي الله عليه و آله : إنَّ أبغَضَ عِبادِ اللّه ِ إلَى اللّه ِ العِفريتُ النِّفريتُ الَّذي لَم يُرزَأ في مالٍ ولا وَلَدٍ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ بندگان در نزد خداوند ، خبيث گزافه كارى است كه از مال و فرزندش خيرى به كسى نمى رسد .
عنه صلي الله عليه و آله : إنَّ أبغَضَ الخَلقِ إلَى اللّه ِ ثَلاثَةٌ : الرَّجُلُ يُكثِرُ النَّومَ بِالنَّهارِ ولَم يُصَلِّ مِنَ اللَّيلِ شَيئا ، وَالرَّجُلُ يُكثِرُ الأَكلَ ولا يُسَمِّي اللّه َ عَلى طَعامِهِ ولا يَحمَدُهُ ، وَالرَّجُلُ يُكثِرُ الضِّحكَ مِن غَيرِ عَجَبٍ ؛ فَإِنَّ كَثرَةَ الضِّحكِ تُميتُ القَلبَ وتورِثُ الفَقرَ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ آفريدگان در نزد خداوند ، سه تن هستند : كسى كه در روز ، بسيار مى خوابد و در هيچ پاره اى از شب به نماز نمى ايستد ؛ كسى كه بسيار مى خورد ، امّا به هنگام خوردن ، نام خدا را نمى برد و او را نمى ستايد؛ و كسى كه بدون [موجبات ]شگفتى ، بسيار مى خندد ؛ زيرا خنديدنِ بسيار ، دل را مى ميراند و فقر به بار مى آورد .
جامع الأحاديث : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : ألا اُخبِرُكُم بِأَبغَضِ الخَلقِ إلَى اللّه ِ تَعالى؟
قالوا : بَلى يا رَسولَ اللّه ِ .
قالَ : الزَّنّاؤونَ بِحَلائِلِ جيرانِهِم .
جامع الأحاديث : پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود : «هان ! شما را از دشمن ترينِ آفريدگان در نزد خداوند متعال ، باخبر سازم ؟».
گفتند : آرى ، اى پيامبر خدا !
فرمود : «كسانى كه با زنان همسايگانِ خويش ، زنا مى كنند» .
رسول اللّه صلي الله عليه و آله : إنَّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّه ِ مَنِ اتَّقاهُ النّاسُ لِلِسانِهِ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ مردم در نزد خداوند ، كسى است كه به خاطرِ زبانش از او بترسند .
عنه صلي الله عليه و آله : أبغَضُكُم إلَى اللّه ِ المَشّاؤونَ بِالنَّميمَةِ ، المُفَرِّقونَ بَينَ الإِخوانِ ، المُلتَمِسونَ لِلبُرَآءِ العَثَراتِ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترين شما در نزد خداوند ، سخن چينان هستند كه ميان برادران ، جدايى مى افكنند و براى بى گناهان، لغزش مى تراشند .
عنه صلي الله عليه و آله : إنّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّه ِ تَعالى مَن يَقتَدي بِسَيِّئَةِ المُؤمِنِ ولا يَقتَدي بِحَسَنَتِهِ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ مردم در نزد خداوند متعال ، كسى است كه كار بد مؤمن را سرمشق قرار مى دهد؛ امّا كار نيكش را سرمشق قرار نمى دهد .
عنه صلي الله عليه و آله : أبغَضُ النّاسِ إلَى اللّه ِ عز و جل مَن كانَ ثَوبُهُ خَيرا مِن عَمَلِهِ ، وأن يَكونَ ثِيابُهُ ثِيابَ الأَنبِياءِ وعَمَلُهُ عَمَلَ الجَبابِرَةِ .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ مردم نزد خداوند عز و جلكسى است كه لباسش از كردارش بهتر باشد ؛ لباسش لباسِ پيامبران باشد و كردارش كردارِ جبّاران !
عنه صلي الله عليه و آله : ثَمانِيَةٌ أبغَضُ خَليقَةِ اللّه ِ إلَيهِ يَومَ القِيامَةِ : السَّقّارونَ ؛ وهُمُ الكَذّابونَ ، وَالخَيّالونَ ؛ وهُمُ المُستَكبِرونَ ، وَالَّذينَ يَكنِزونَ البَغضاءَ لاِءِخوانِهِم في صُدورِهِم فَإِذا لَقوهُم حَلَفوا لَهُم ، وَالَّذينَ إذا دُعوا إلَى اللّه ِ ورَسولِهِ كانوا بِطاءً وإذا دُعوا إلَى الشَّيطانِ وأمرِهِ كانوا سِراعا ، وَالَّذينَ لا شَرِفَ لَهُم طَمَعٌ مِنَ الدُّنيا إلاَّ استَحَلّوهُ بِأَيمانِهِم وإن لَم يَكُن لَهُم بِذلِكَ حَقٌّ، وَالمَشّاؤونَ بِالنَّميمَةِ ، وَالمُفَرِّقونَ بَينَ الأَحِبَّةِ، وَالباغونَ البُرَآءَ الرُّخصَةَ. اُولئِكَ يَقذَرُهُمُ الرَّحمنُ عز و جل.
رسول خدا صلي الله عليه و آله : هشت تن هستند كه در روز قيامت ، دشمن ترين كسان در نزد خداوند خواهند بود : دروغگويان ؛ مستكبران؛ كسانى كه كينه برادرشان را در سينه نگه مى دارند و چون آنان را ببينند برايشان سوگند مى خورند [كه دوستشان دارند] ؛ كسانى كه چون به سوى خدا و پيامبرش خوانده شوند ، درنگ مى كنند و كُندى مى نمايند و چون به سوى شيطان و كارهايش خوانده شوند ، مى شتابند ؛ كسانى كه هرگاه آزمندى دنيا برايشان جلوه گر شود ، آن را با سوگندهايشان ، براى خود حلال مى شمرند ، گرچه بدان حقى نداشته باشند ؛ سخن چينان ؛ تفرقه اندازان در ميان برادران؛ و كسانى كه براى بى گناهان ، لغزش مى جويند و مى تراشند . خداى رحمان عز و جلاينان را پليد مى شمارد .
رسول خدا صلي الله عليه و آله : دشمن ترينِ خلق در نزد خداوند عز و جلعالِمى است كه به ديدار كارگزاران [حكومت ستمكار ]مى رود .
امام على عليه السلام : دشمن ترينِ بندگان در نزد خداوند سبحان ، عالِم متكبّر است .
عنه عليه السلام : إنَّ أبغَضَ خَلقِ اللّه ِ إلَى اللّه ِ رَجُلٌ قَمَشَ عِلما مِن أغمارِ غَشوَةٍ وأوباشِ فِتنَةٍ ، فَهُوَ في عَمىً عَنِ الهُدَى الَّذي أتى مِن عِندِ رَبِّهِ ، وضالٌّ عَن سُنَّةِ نَبِيِّهِ صلي الله عليه و آله ، يَظُنُّ أنَّ الحَقَّ في صحفِهِ .
امام على عليه السلام : دشمن ترين خلقِ خدا در نزد خدا ، كسى است كه دانش را به صورت پراكنده از جاهلانى شب كور و اوباشى فتنه جو ، گرد آورده است . در نتيجه ، نسبت به هدايتى كه از سوى پروردگارش برايش آمده ، كور است و از سنّت پيامبرش گم راه است و مى پندارد كه حق ، همان است كه در نوشته هاى او موجود است .
عنه عليه السلام : إنَّ مِن أبغَضِ الخَلقِ إلَى اللّه ِ عز و جل لَرَجُلَينِ :
رَجُلٌ وَكَلَهُ اللّه ُ إلى نَفسِهِ ؛ فَهُوَ جائِرٌ عَن قَصدِ السَّبيلِ ، مَشعوفٌ بِكَلامِ بِدعَةٍ ، قَد لَهِجَ بِالصَّومِ وَالصَّلاةِ ، فَهُوَ فِتنَةٌ لِمَنِ افتَتَنَ بِهِ ، ضالٌّ عَن هَديِ مَن كانَ قَبلَهُ ، مُضِلٌّ لِمَنِ اقتَدى بِهِ في حَياتِهِ وبَعدَ مَوتِهِ ، حَمّالٌ خَطايا غَيرِهِ ، رَهنٌ بِخَطيئَتِهِ .
ورَجُلٌ قَمَشَ جَهلاً في جُهّالِ النّاسِ ، عانٍ بِأَغباشِ الفِتنَةِ ، قَد سَمّاهُ أشباهُ النّاسِ عالِما ولَم يَغنَ فيهِ يَوما سالِما .
امام على عليه السلام : دو تن هستند كه از دشمن ترينِ خلق در نزد خدايند :
آن كه خداوند ، او را به خود وا گذاشته است و در نتيجه ، از راه راست منحرف شده ، شيفته سخنى بدعت آميز گشته و دلبسته روزه و نماز شده است . پس او مايه فريفتگى فريب خوردگان است و از راه هدايتِ پيشينيان خود ، گم راه گشته و گم راه كننده كسى است كه در زمان حياتش و پس از مرگش از او پيروى كند و باركشِ گناهان ديگران و در گروِ گناه خود است.
و ديگرى آن كه جهلى از مردمان جاهل ، گرد آورده و راهى تاريكى هاى فتنه است . مردم نمايان ، او را عالم ناميده اند ، حال آن كه حتّى يك روز نيز در فضاى علم ، به سلامتْ نزيسته است .
عنه عليه السلام : إنَّ مِن أبغَضِ الرِّجالِ إلَى اللّه ِ تَعالى لَعَبدا وَكَلَهُ اللّه ُ إلى نَفسِهِ ، جائِرا عَن قَصدِ السَّبيلِ ، سائِرا بِغَيرِ دَليلٍ ، إن دُعِيَ إلى حَرثِ الدُّنيا عَمِلَ ، وإن دُعِيَ إلى حَرثِ الآخِرَةِ كَسِلَ ، كَأَنَّ ما عَمِلَ لَهُ واجِبٌ عَلَيهِ ، وكَأَنَّ ما وَنى فيهِ ساقِطٌ عَنهُ .
امام على عليه السلام : از دشمن ترينِ مردم در نزد خداوند متعال ، بنده اى است كه خداوند ، او را به خود وانهاده و او از راه راست ، منحرف شده است و بى راهنما پيش مى رود . اگر براى كِشتِ دنيا خوانده شود ، دست به كار مى شود و اگر براى كِشتِ آخرت خوانده شود ، تنبلى مى كند؛ گويى آنچه انجام داده ، بر او واجب است و آنچه در آن سستى كرده ، از او برداشته شده است .
امام على عليه السلام : دشمن ترينِ آفريدگان در نزد خداوند ، غيبت كننده است .
امام على عليه السلام : منفورترينِ بندگان در نزد خداوند سبحان ، كسى است كه جز در انديشه شكم و شرمگاهش نيست .
امام على عليه السلام : دورترين آفريدگانِ از خداوند متعال ، دولتمند بخيل است .
عنه عليه السلام : أمقَتُ العِبادِ إلَى اللّه ِ الفَقيرُ المَزهُوّ ، وَالشَّيخُ الزّانِ ، وَالعالِمُ الفاجِرُ .
امام على عليه السلام : منفورترينِ بندگان در نزد خداوند ، فقيرِ متكبّر ، پيرِ زناكار و عالمِ بدكار است .
عنه عليه السلام : أبغَضُ الخَلائِقِ إلَى اللّه ِ تَعالى الجاهِلُ ؛ لِأَنَّهُ حَرَمَهُ ما مَنَّ بِهِ عَلى خَلقِهِ ؛ وهُوَ العَقلُ .
امام على عليه السلام : دشمن ترينِ آفريدگان در نزد خداوند متعال ، شخص نابخرد است ؛ زيرا او را از آنچه بدان بر خلقش منّت نهاده ، يعنى عقل ، محروم ساخته است .
الإمام زين العابدين عليه السلام : إنَّ اللّه َ تَبارَكَ وتَعالى أوحى إلى دانِيالَ : إنَّ أمقَتَ عَبيدي إلَيَّ الجاهِلُ المُستَخِفُّ بِحَقِّ أهلِ العِلمِ ، التّارِكُ لِلاِقتِداءِ بِهِم .
امام سجاد عليه السلام : خداوند متعال به دانيال عليه السلام وحى كرد : «دشمن ترين بندگانم در نزد من ، نادانى است كه حقّ عالمان را سَبُك مى شمارد و از پيروى آنان ، تن مى زند» .
عنه عليه السلام : ألا وإنَّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّه ِ مَن يَقتَدي بِسُنَّةِ إمامٍ ولا يَقتَدي بِأَعمالِهِ .
امام سجاد عليه السلام : هان ! دشمن ترين مردم در نزد خدا ، كسى است كه سنّت امامى را سرمشق خود قرار مى دهد ، امّا كردارش را سرمشق خود قرار نمى دهد .
الإمام الباقر عليه السلام : قالَ موسى عليه السلام : أيُّ عِبادِكَ أبغَضُ إلَيكَ؟
قالَ : جيفَةٌ بِاللَّيلِ بَطّالٌ بِالنَّهارِ .
امام باقر عليه السلام : موسى عليه السلام گفت : دشمن ترين بندگانت نزدت كيست ؟
فرمود : «آن كه در شب ، مردارى بد بوست و در روز ، بيكاره» .
عنه عليه السلام : ما أحَدٌ أبغَضَ إلَى اللّه ِ عز و جل مِمَّن يَستَكبِرُ عَن عِبادَتِهِ ، ولا يَسأَلُ ما عِندَهُ .
امام باقر عليه السلام : هيچ كس در نزد خداوند عز و جلدشمن تر از كسى نيست كه نسبت به عبادت خدا تكبّر مى ورزد و از درخواست آنچه نزد خداست ، تن مى زند (دعا نمى كند) .
الإمام الصادق عليه السلام : ما خَلَقَ اللّه ُ عز و جل شَيئا أبغَضَ إلَيهِ مِنَ الأَحمَقِ ؛ لأَنَّهُ سَلَبَهُ أحَبَّ الأَشياءِ إلَيهِ ؛ وهُوَ العَقلُ .
امام صادق عليه السلام : خداوند عز و جل كسى را كه در نزدش دشمن تر از احمق باشد ، نيافريد؛ زيرا وى را از عقل، محروم ساخت كه محبوب ترين چيز در نزد اوست .
عنه عليه السلام : لَمّا صَعِدَ موسى عليه السلام إلَى الطّورِ فَنادى رَبَّهُ . . . قالَ : يا رَبِّ ، أيُّ خَلقِكَ أبغَضُ إلَيكَ؟
قالَ : الَّذي يَتَّهِمُني .
قالَ : ومِن خَلقِكَ مَن يَتَّهِمُكَ ؟ !
قالَ : نَعَم ، الَّذي يَستَخيرُني فَأَخيرُ لَهُ ، وَالَّذي أقضِي القَضاءَ لَهُ وهُوَ خَيرٌ لَهُ فَيَتَّهِمُني .
امام صادق عليه السلام : چون موسى عليه السلامبر بالاى طور رفت ، پروردگارش را خواند و گفت : پروردگارا ! دشمن ترين آفريدگان در نزدت كيست ؟
فرمود : «كسى كه مرا متّهم مى دارد» .
پرسيد : آيا از آفريدگانت ، كسى هست كه تو را متّهم بدارد ؟
فرمود : «آرى . كسى كه از من خير مى طلبد كند و من برايش خيرى برمى گزينم و برايش سرنوشتى رقم مى زنم كه خيرش در آن است و باز مرا متّهم مى دارد» .
المحاسن عن عثمان بن عيسى عَمَّن ذَكَرَهُ عَن بَعضِ أصحابِنا : قُلتُ لِأَبي عَبدِاللّه ِ عليه السلام : مَن أبغَضُ الخَلقِ إلَى اللّه ِ؟
قالَ : مَن يَتَّهِمُ اللّه َ .
قُلتُ : وأحَدٌ يَتَّهِمُ اللّه َ ؟!
قالَ : نَعَم ، مَنِ استَخارَ اللّه َ فَجاءَتهُ الخِيَرَةُ بِما يَكرَهُ فَسَخِطَ ، فَذلِكَ يَتَّهِمُ اللّه َ .
المحاسن ـ به نقل از عثمان بن عيسى ، به نقل از يكى از راويان شيعه ـ : از امام صادق عليه السلامپرسيدم : دشمن ترينِ خلق در نزد خداوند كيست ؟
فرمود : «كسى كه خدا را متّهم مى دارد» .
پرسيدم : مگر كسى خدا را متّهم مى دارد ؟
فرمود : «آرى . آن كه از خداوند ، خيرخواهى مى كند و چون خير با سختى و به صورت ناخوشايندِ او برايش پديدار شد ، خشمگين مى شود . اين همان كسى است كه خدا را متّهم مى دارد» .
حلية الأولياء عن وهب بن منبّه : قالَ داودُ عليه السلام : يا رَبِّ ، أيُّ عِبادِكَ أبغَضُ إلَيكَ؟
قالَ : عَبدٌ اِستَخارَني في أمرٍ فَخِرتُ لَهُ ، فَلَم يَرضَ بِهِ .
حلية الأولياء ـ به نقل از وَهْب بن مُنَبّه ـ : داوود عليه السلامگفت : پروردگارا ! دشمن ترينِ بندگانت در نزدت كيست ؟
فرمود : «بنده اى كه در كارى از من خيرخواهى كنَد و من برايش خيرى برگزينم؛ امّا او بدان خشنود نگردد» .