مقدمه
«يا بَنى آدَمَ خُذُوا زينَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسجِدٍ وَكُلُوا وَاشرَبُوا وَلاتُسْرِفُوا إنَّهُ لايُحِبُ المُسْرِفينَ»
اى فرزندان آدم!
زينت (معنوى و مادى) خود را به هنگام رفتن به مسجد با خودبرداريد، و بخوريد و بياشاميد واسراف نكنيد، كه خداوند مسرفان را دوست نمى دارد.
انسان داراى روح و جسم است. خداوند مهربان و خالق هستى براى هر دو جنبه انسان، برنامه ريزى كرده است و اراده كرده كه انسان از هر دو جهت سالم و پاك و پاكيزه باشد و در هر دو بعد دشد كند.
از اينرو از آنچه براى روح و جسم زيان آور بوده دستور داده تا پرهيز كنيم و آنچه براى آنها مفيد بوده آنها را تجويز كرده بلكه دستور بهره بردارى از آن را داده است.
در حديثى از امام هشتم عليه السلامچنين مى خوانيم:
بدان كه خداى متعال هيچ خوردنى و آشاميدنى را تجويز نكرد جز آنچه كه منفعت و مصلحت انسان در آن بود. و هيچ چيزى را ممنوع و حرام اعلام نكرد مگر آنچه را كه در آن زيان و تباهى و هلاكت بود. و پس هرچه كه مفيد و تقويت كننده جسم و بدن باشد حلال است و هرچه كه زيان آور و از بين برنده قوت بدن يا قاتل انسان باشد حرام است.
امروز با پيشرفت دانش پزشكى اهميت و در اولويت بودن پيشگيرى و بهداشت از درمان نيز براى همگان روشن و جاى هيچ ترديدى باقى نمانده است.
خوشبختانه اسلام هم هزارو چهارصد سال پيش به
بهداشت و پيشگيرى توجه خاصى كرده و دستورات بهداشتى گوناگونى را به بشريت داده تا بتواند جسم و بدن خود را سالم نگهدارد و با بدن سالم روحى سالمتر كسب كند تا سعادت دنيوى و اخروى را بدست آورد چرا كه: روح سالم در بدن سالم است.
ما وقتى در برنامه هاى اسلام دقت و مطالعه كنيم به اين نتيجه مى رسيم كه خداوند مهربان در همه دستورها حتى در برنامه هاى عبادى همانند نماز و روزه توجه خاصى به بهداشت و پاكى و پاكيزگى داشته است و علاوه بر آنها رهنمودهايى هم بطور مستقيم در مورد بهداشت و پيشگيرى و پاكيزگى دارد كه قابل توجه است.
مفسر بزرگ شيعه، مرحوم طبرسى در مجمع البيان نقل مى كند كه هارون الرشيد، طبيبى مسيحى داشت كه مهارت او در طب معروف بود. روزى اين طبيب به يكى از دانشمندان گفت: من در كتاب آسمانى شما چيزى از طب نمى يابم، در حالى كه دانش مفيد بر دوگونه است: علم اديان (روح) و علم ابدان، او در پاسخ چنين گفت: خداوند همه دستورهاى طبى را در نصف آيه اى از كتاب خويش آورده است: «كُلُوا وَاشرَبُوا وَلاتُسرِفُوا»يعنى بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد. و پيامبر صلي الله عليه و آله نيز طبّ را در اين دستور خويش خلاصه كرده است:
«المِعـدَةُ بَيتُ الأدواءِ وَالحِـميَةُ رَأسُ كُلِّ داءٍ وَأعْطِ كُلَّ بَدَنٍ ما عَـوَّدتَهُ»
معده مركز همه بيماريها است، و امساك سرآمد همه داروهاست و به آنچه بدنت را عادت صحيح داده اى از آن دريغ مدار.
طبيب مسيحى هنگامى كه اين سخن را شنيد گفت: «ما ترك كتابكم ولانبيّكم لجالينوس طبّاً»
قرآن شما و پيامبرتان براى جالينوس (طبيب معروف) طبّى باقى نگذارده است.
در اين نوشتار چهل حديث و يك آيه قرآنى بعنوان نمونه اى از اين دستور العمل ها را برگزيديم تا با بخشى از آنها آشناگرديم و قطره اى نمونه از درياى معارف اهل بيت باشد، با آرزوى سلامتى جسم و روح براى تمام انسانها.
محمود شريفى
بيست و دوّم ارديبهشت ماه 1385