حديث و آيات: فتنه و آزمايش الهى
نهج البلاغة : الإمامُ عليٌّ عليه السلام ـ لمّا قامَ إلَيهِ رجُلٌ فقالَ : أخبِرْنا عنِ الفِتنَةِ ، و هل سَألتَ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله عَنها ؟ ـ : إنّه لَمّا أنزَلَ اللّه ُ سبحانَهُ قولَهُ : «الم * أ حَسِبَ الناسُ ···» عَلِمتُ أنّ الفِتنَةَ لا تَنزِلُ بنا و رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله بينَ أظهُرِنا ، فقلتُ : يا رسولَ اللّه ِ ، ما هذهِ الفِتنَةُ التي أخبَرَكَ اللّه ُ تعالى بِها ؟ فقالَ : يا عليُّ ، إنّ اُمَّتِي سَيُفتَنُونَ مِن بَعدي ··· يا عليُّ ، إنَّ القَومَ سَيُفتَنُونَ بأموالِهِم ، و يَمُنُّون بِدِينِهِم على رَبِّهِم ، و يَتَمَنَّونَ رَحمَتَهُ ، و يَأمَنونَ سَطوَتَهُ ،
و يَستَحِلُّونَ حَرامَهُ بالشُّبُهاتِ الكاذِبَةِ ، و الأهواءِ الساهِيَةِ ، فَيَستَحِلُّونَ الخَمرَ بالنَّبيذِ ، و السُّحتَ بالهَديَّةِ ، و الرِّبا بالبَيعِ . قلتُ : يا رسولَ اللّه ِ ، فَبِأيِّ المَنازِلِ اُنزِلُهُم عندَ ذلكَ ؟ أ بِمَنزِلَةِ رِدَّةٍ ، أم بِمَنزِلَةِ فِتنَةٍ ؟ فقالَ : بِمَنزِلَةِ فِتنَةٍ .
و في نقلِ كَنزِ العُمّالِ ··· ثُمّ قالَ لي : يا عليُّ ، إنَّكَ باقٍ بَعدِي ، و مُبتَلىً بِاُمَّتي ، و مُخاصِمٌ يَومَ القِيامَةِ بَينَ يَدَيِ اللّه ِ تعالى فَأعدِدْ جَوابا ، فقلتُ : بأبي أنتَ و اُمّي ، بَيِّنْ لي ما هذهِ الفِتنَةُ التي يُبتَلونَ بها ، و على ما اُجاهِدُهُم بَعدَكَ ؟
فقالَ : إنّكَ ستُقاتِلُ بَعدي الناكِثَةَ ، و القاسِطَةَ ، و المارِقَةَ ـ و حَلاهم و سَمّاهُم رَجُلاً رجُلاً ـ ثمّ قالَ لي : و تُجاهِدُ اُمّتي على كُلِّ مَن خالَفَ القرآنَ مِمَّن يَعمَلُ في الدِّينِ بالرَّأيِ ، و لا رَأيَ في الدِّينِ ، إنّما هُو أمرٌ مِن الربِّ و نَهيُهُ .
و في نقلِ كَنزِ العُمّالِ ··· ثُمّ قالَ لي : يا عليُّ ، إنَّكَ باقٍ بَعدِي ، و مُبتَلىً بِاُمَّتي ، و مُخاصِمٌ يَومَ القِيامَةِ بَينَ يَدَيِ اللّه ِ تعالى فَأعدِدْ جَوابا ، فقلتُ : بأبي أنتَ و اُمّي ، بَيِّنْ لي ما هذهِ الفِتنَةُ التي يُبتَلونَ بها ، و على ما اُجاهِدُهُم بَعدَكَ ؟فقالَ : إنّكَ ستُقاتِلُ بَعدي الناكِثَةَ ، و القاسِطَةَ ، و المارِقَةَ ـ و حَلاهم و سَمّاهُم رَجُلاً رجُلاً ـ ثمّ قالَ لي : و تُجاهِدُ اُمّتي على كُلِّ مَن خالَفَ القرآنَ مِمَّن يَعمَلُ في الدِّينِ بالرَّأيِ ، و لا رَأيَ في الدِّينِ ، إنّما هُو أمرٌ مِن الربِّ و نَهيُهُ .
نهج البلاغة : امام على عليه السلام به مردى كه برخاست و به او گفت : اى امير مؤمنان! ما را از فتنه آگاه كن و آيا درباره آن از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله پرسيده اى؟ فرمود : چون خداوند سبحان اين آيه را فرو فرستاد : «الف ، لام ، ميم. آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم، رها مى شوند و مورد آزمايش قرار نمى گيرند؟» دانستم كه تا پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در ميان ما هست اين فتنه بر سر ما فرود نمى آيد. پس،گفتم: اى پيامبر خدا! اين چه فتنه اى است كه خداوند بزرگ شما را از آن خبر داده است؟ پيامبر فرمود : اى على! زودا كه امّتم بعد از من آزموده شوند··· اى على! بزودى مسلمانان با اموال خود آزموده مى شوند و به خاطر دينشان بر خدا منّت مى نهند و آرزوى رحمت او را مى كنند و خود را از خشم او در امان
مى دانند و با شبهه هاى دروغين و خواهشهاى نفسانىِ غفلت زا، حرام او را حلال مى گردانند. مثلاً شراب را به نام آب انگور يا آب خرما، و رشوه را به نام هديه و ربا را به نام بيع و معامله روا مى شمارند!عرض كردم: اى پيامبر خدا! در اين هنگام آنها را در چه جايگاهى قرار دهم؟ آيا در جايگاه ارتداد يا در جايگاه فتنه و آزمايش؟ فرمود: در جايگاه فتنه و آزمايش
در نقل كنز العمّال آمده است : ··· سپس به من فرمود : اى على! تو بعد از من زنده مى مانى و به امّتم مبتلا مى شوى و روز قيامت در پيشگاه خداوند متعال براى مخاصمه مى ايستى. پس، جوابى آماده كن. عرض كردم : پدر و مادرم فدايت باد! برايم توضيح دهيد اين فتنه اى كه مسلمانان به آن مبتلا مى شوند، چيست و بعد از شما بر چه اساسى با آنها بجنگم
فرمود : بزودى بعد از من با ناكثين و قاسطين و مارقين مى جنگى. پيامبر نام و نشان يكايك آنها را به من گفت. سپس فرمود :توبا هر كس از امّت من كه با قرآن مخالفت ورزد و در دين رأى و نظر خود را به كار زند جهاد مى كنى؛ چرا كه در دين رأى و نظر [شخصى ]نيست بلكه دين تنها امر و نهى پروردگار است.
در نقل كنز العمّال آمده است : ··· سپس به من فرمود : اى على! تو بعد از من زنده مى مانى و به امّتم مبتلا مى شوى و روز قيامت در پيشگاه خداوند متعال براى مخاصمه مى ايستى. پس، جوابى آماده كن. عرض كردم : پدر و مادرم فدايت باد! برايم توضيح دهيد اين فتنه اى كه مسلمانان به آن مبتلا مى شوند، چيست و بعد از شما بر چه اساسى با آنها بجنگم
فرمود : بزودى بعد از من با ناكثين و قاسطين و مارقين مى جنگى. پيامبر نام و نشان يكايك آنها را به من گفت. سپس فرمود :توبا هر كس از امّت من كه با قرآن مخالفت ورزد و در دين رأى و نظر خود را به كار زند جهاد مى كنى؛ چرا كه در دين رأى و نظر [شخصى ]نيست بلكه دين تنها امر و نهى پروردگار است.